Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Phương pháp dạy môn khoa học tự nhiên ở tiểu học Nhóm 10 - Coggle Diagram
Phương pháp dạy môn khoa học tự nhiên ở tiểu học
Nhóm 10
phương tiện dạy học
Mô hình
Tác dụng
Mô hình được chắp nối như hình ảnh các vật thật, như có kích thước nhỏ hơn nên dễ hình dung.
Nhiều mô hình có thể tháo lắp dễ dàng để tiện nghiên cứu, quan sát từng bộ phận, chi tiết.
Mô tả được các sự vật, hiện tượng trong không gian 3 chiều, thể hiện được vị trí trong không gian của chúng.
Ngoài mô hình tĩnh, còn có mô hình động để diễn tả 1 quá trình diễn biến của một hiện tượng, sự kiện nào đó.
Cách sử dụng
Khi học sinh quan sát, giáo viên hướng dẫn các em quan sát từ nhiều phía, huy động các giác quan để tri giác thông tin đầy đủ.
Hướng dẫn và giúp học sinh tìm ra mối liên hệ giữa các sự vật, hiện tượng có trong mô hình.
Hướng dẫn học sinh quan sát kỹ các sự vật, mô hình được biểu thị bằng những câu hỏi đinh hướng cụ thể.
Giáo viên tạo cơ hội và thời gian để các em được quan sát tỉ mỉ và tự nói ra kết quả của mình đã quan sát được từ mô hình.
Khái niệm
Mô hình là hình mẫu thu nhỏ trong không gian để biểu thị 1 vật hoặc mô tả 1 quá trình, sự kiện.
Video
Khái niệm
Là phương tiện thuộc nhóm trực quan cung cấp thông tin, nội dung bài học thông qua video, clip
Tác dụng
Gây hứng thú học tập cho hs và tạo điều kiện phối hợp hoạt động của nhiều giác quan (hình ảnh, âm thanh,...) -> hiệu quả học tập cao
Diễn tả được quá trình của một hiện tượng hoặc sự kiện, dù chúng xảy ra quá nhanh hay quá chậm
Quan sát những hiện tượng, sự kiện trong xã hội mà ta không thể hoặc khó có thể quan sát trực tiếp được, đặc biệt với môn lịch sử
Cách dùng
Bước 1: Gv nêu mục đích quan sát video
Bước 2: Gv cho hs quan sát video đã chuẩn bị
Bước 3: Hs quan sát và nhận xét
Bước 4: Gv đưa ra nhận xét và kết luận
Ví dụ Bài 49: Động vật (TNXH 3)
Mục đích: cung cấp cho hs hiểu biết thêm về cách săn mồi của một số loài động vật
Gv chuẩn bị một đoạn video ngắn tầm 5p về quá trình, cách săn mồi của một số loài động vật
Hs quan sát và nêu nhận xét
Gv nhận xét và kết luận
Mẫu vật thật
Khái niệm
Mẫu thật
là những vật của môi trường tự nhiên và xã hội được mang vào lớp học để làm phương tiện dạy học.
Vật thật
là những phương tiện có nguồn gốc của vật thật nhưng được bảo quản qua thời gian bằng cách ngâm, phơi, ép hoặc nhồi...
Ví dụ
Vật thật: cây và các bộ phận của cây, một số con vật...
Nhiệt kế, la bàn, hộp khoáng sản...
Mẫu vật ngâm: Giun đũa, sán, ếch, ấu trùng ... được ngâm trong dung dịch chống phân hủy.
Mẫu vật ép: cây và một số bộ phận của các cây nhỏ, một số loài bướm...
Mẫu vật nhồi: Một số loài chim, thú...
SGK
Khái niệm
SGK là tài liệu chính có tác dụng cụ thể hóa chương trình giáo dục, đảm bảo cung cấp cho hs một hệ thống kiến thức, kĩ năng phù hợp với mục đích và yêu cầu mà các môn học đề ra, là nguồn tri thức quan trọng nhất đối với hs
Ngoài ra do được biên soạn công phu bởi một tập thể các nhà khoa học nên sách được trình bày đảm bảo tính khoa học, sư phạm và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của hsth
Đây là phương tiện dạy học quan trọng nhất trong các phương tiện dạy học các môn học về tự nhiên và xã hội
Phương pháp làm việc
Trong trường hợp có nhiều cách ứng xử trước 1 tình huống, GV phải hướng dẫn hs lựa chọn cách giải quyết tốt nhất
Căn cứ vào biểu tượng trước các câu hỏi ở mỗi bài để nhận ra các hoạt động học tập
Phần lớn các hình ảnh trong bài là nguồn tri thức nên cần tổ chứ cho hs quan sát thực hành, liên hệ thực tế để hiểu bài
Cuối mỗi số bài, có phần yêu cầu hs vẽ hoặc trò chơi, gv nên giúp các em khắc sâu kiến thức và phát triển trí tượng tượng
Tranh ảnh
Khái niệm
Là loại phương tiện được sử dụng phổ biến trong các môn học về tự nhiên và xã hội, thường được sử dụng khi không có vật thật hoặc hỗ trợ thêm cho vật thật. Trong sách giáo khoa của các môn học về tự nhiên và xã hội, kênh hình chủ yếu là tranh ảnh. Đây là nguồn phương tiện quan trọng giúp cho giáo viên và học sinh ở tất cả các vùng miền khác nhau trong toàn quốc.
Ví dụ
Tranh ảnh về các dạng thời tiết, về các hệ cơ quan trong cơ thể người...
Phương pháp làm việc
Hướng dẫn học sinh quan sát kĩ các sự vật, hiện tượng được vẽ hoặc chụp trong các bức tranh bằng các câu hỏi định hướng cụ thể.
Hướng và giúp học sinh tìm ra mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng được để cập trong tranh ảnh.
Giáo viên tạo cơ hội và thời gian để các em được quan sát tỉ mỉ và được tự nói ra những kết quả mà mình đã quan sát được
Một số lưu ý khi chọn tranh ảnh
Lựa chọ nội dung tài liệu
Tranh ảnh dạy học có thể có nhiều đường nét phức tạp, chứa nhiều nội dung có liên hệ mật thiết với nhau. Không làm thành tranh ảnh khi có thể dùng hình ảnh trên bảng
Lựa chọn màu sắc
Phải lựa chọn màu sắc phù hợp với nội dung và cấu trúc của các bộ phận trong tranh, làm nổi bật các quan hệ bằng màu tương phản
Các hình thức dạy học
Cả lớp
ưu điểm
Phù hợp với hình thức tổ chức dạy học theo trường, lớp ở trường tiểu học hiện nay
GV dễ điều hành và quản lí lớp
GV dễ sử dụng các phương tiện dạy học hiện có để thực hiện bài dạy theo chương trình, ít lệ thuộc vào môi trường xung quanh
Trong một thời gian ngắn có thể thông báo được nhiều kiến thức
Nhược điểm
GV làm việc nhiều, HS ít làm việc và nhận thức thụ động.
HS phải quan sát, tiếp thu phần lớn kiến thức gián tiếp qua tranh, ảnh và ngôn ngữ, ít có điều kiện để thực hành, vận dụng kiến thức.
HS cả lớp ít có điều kiện làm việc với các phương tiện học tập cá nhân để suy nghĩ, phát huy tính tích cực của bản thân trong học tập.
Khái niệm: Là hình thức tổ chức dạy học mà đối tượng tiếp nhận kiến thức là toàn bộ HS trong lớp học.
Theo hình thức tổ chức này, GV là người hoạt động chủ yếu, HS làm việc ít và tiếp nhận thông tin một cách thụ động.
Hình thức này thường sử dụng ở đa số tiết học, thường là ở đầu tiết
Lưu ý
Phối hợp hình thức dạy học đồng loạt cả lớp với các hình thức dạy học theo nhóm và cá nhân.
Sử dụng hình thức này nên hướng vào các hoạt động định hướng nhiệm vụ học tập, HS trình bày báo cáo, GV bổ sung, kết luận vấn đề sau mỗi phần hoặc cuối bài học.
cần thiết khi GV sử dụng các PPDH như: kể chuyện, thuyết trình giải thích một vấn đề khó hoặc tiến hành các tiết học kiểm tra
Nhóm
Vai trò
Cho phép HS có nhiều cơ hội khám phá, diễn đạt ý tưởng của mình về vấn đề mà nhóm đang quan tâm.
Tạo điều kiện cho HS lắng nghe, lựa chọn thông tin từ bạn học để bổ sung vốn kiến thức, làm phong phú vốn kiến thức cho bản thân.
Giúp HS phát huy vai trò trách nhiệm, phát triễn kĩ năng giao tiếp, hợp tác trong học tập.
Là cơ hội để HS tập dượt chỉ huy người khác.
Khi HS làm việc theo nhóm, GV có điều kiện tập trung quan sát, theo dõi hoạt động của từng HS, giúp các em giải quyết khó khăn trong quá trình học tập khiến hiệu quả dạy, học được nâng cao.
Cách tiến hảnh
B1: Chia nhóm
B2: Giao nhiệm vụ nhóm
B3: HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm
B4: Trình bày và báo cáo kết quả
B5: Kết luận, đánh giá
Khái niệm
Là hình thức DH hợp tác, qua đó HS chia sẻ những hiểu biết của mình và đối chiếu những hiểu biết của mình với bạn học.
Trải nghiệm
Vai trò
Là hình thức dạy học cốt lõi của nền giáo dục hiện nay trong việc triển khai các chương trình,hoạt động nhằm tăng cường kĩ năng, hiểu biết cho HS
Cách tiến hành
Bước 1. Trải nghiệm: HS thực hiện 1 hoạt động tuân theo sự hướng dẫn cơ bản về an toàn, tổ chức hoặc quy định về thời gian, HS được làm trước khi được chỉ dẫn cụ thể
Bước 2. Chia sẻ: HS chia sẻ lại kết quả, điều quan sát và cảm nhận được trong khi trải nghiệm.
Bước 3. Phân tích: HS cùng thảo luận,xem xét cả quá trình trải nghiệm, phận tích và phản ảnh lại
Bước 4. Tổng quát: Liên hệ những kết quả và điều học được từ trải nghiệm với các vị dụ trong thực tế
Bước 5. Áp dụng: HS sử dụng những kĩ năng, hiểu biết mới vào cuộc sống thực tế của mình
Khái niệm
Là hình thức dạy học GV tổ chức cho HS tham gia trải nghiệm thực tế, sau đó tống kết lại để tăng cường hiểu biết, phát triển kĩ năng, định hình các giá trị sống và phát triển tiềm năng HS
Thăm quan
vai trò
Giúp HS có điều kiện tiếp cận với thực tiễn để nhận thức các quy tắc giao tiếp xã hội, tuân thủ luật pháp, nâng cao ý thức tập thể tinh thần tương trợ trong cộng đồng.
Tham quan tạo ra hình thức vận động cơ thể, thay đổi môi trường góp phần giáo dục thể chất cho HS.
Tạo điều kiện để HS tiếp xúc với thiên nhiên, xã hội xung quanh làm cho HS vừa giúp các em có các biểu tượng sinh động cụ thể vừa giúp các em bố sung, mở rộng nhận thức ra cả hoạt động bên ngoài nhà trường. Các em cũng có điều kiện vận dụng kiến thức học tập vào đời sống.
Khái niệm: là một hình thức tổ chức dạy học ngoài trời giúp học sinh tìm hiểu những sự vật và hiện tượng có liên quan đến bài học trong chương trình
Cách tiến hành
Xác định rõ yêu cầu tham quan
Lập kế hoạch chu đáo cho tham quan
Lựa chọn đối tượng tham quan
Tiến hành tham quan
GV cho HS viết bài thu hoạch rồi báo cáo
GV đưa ra những nhận xét đánh giá những thu hoạch của học sinh và tổng kết
Lưu ý
dự kiến trước tình huống có thể xảy ra
quy định về kỉ luật, an toàn khi đến nơi tham quan
giáo viên cần tìm trước địa điểm, chọn thời gian và thời tiết thích hợp để việc đi lại của học sinh được thuận lợi
phổ biến trước nhiệm vụ cho cả lớp
Cá nhân
Khái niệm
Là hình thức tổ chức dạy học chú ý tới hoạt động của một cá thể học sinh, là cách dạy học đối lập với cách dạy học dựa vào việc "truy bài" trước đây.
Ưu điểm
Học sinh có thể phát triển theo năng lực, sở trường của mình.
Kích thích và hình thành thái độ ham học hỏi của mỗi học sinh.
Thông qua những gợi ý, hướng dẫn học sinh tích cực, tự mình phát hiện kiến thức của bài mới.
Nhược điểm
Nếu không tổ chức hợp lý có thể gây tốn nhiều thời gian.
Lưu ý
Khi dạy học cá nhận, giáo viên nên nói vừa đủ để hai người nghe, không làm ảnh hưởng tới học sinh khác và cần khuyến khích người học trình bày ý kiến của mình.
Thời gian hướng dẫn cho một cá nhân không nên kéo dài để có điều kiện dạy học cho số đông cả lớp.
Để thực hiện có hiệu quả, ngoài nghệ thuật phối hợp, điều hành hợp lý các hoạt động của lớp, không thể thiếu sự đóng góp của các tài liệu, phương tiện dạy học, đặc biệt là phiếu học tập. Tuy nhiên, cần sử dụng hợp lý các loại phiếu học tập.