Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่1 วิวัฒนาการ ประเด็นและแนวโน้ม ทางการพยาบาลจิตเวช - Coggle Diagram
บทที่1 วิวัฒนาการ ประเด็นและแนวโน้ม
ทางการพยาบาลจิตเวช
วิวัฒนาการของการพยาบาลจิตเวชในประเทศไทย
ปีพศ2487 มีการสอนวิชาจิตเวชในโรงเรียนพยาบาล
ปีพศ2497 มีการฝึกปฏิบัติวิชาจิตเวชในโรงพยาบาลจิตเวช
ปีพศ2508 เปิดหลักสูตรวิชาการพยาบาลจิตเวชสำหรับครูพยาบาล
ปีพศ2509 อบรมหลักสูตรวิชาการพยาบาลจิตเวช 1ปี ปัจจุบันอบรม 4 เดือน
ปีพศ2533 หลักสูตรปริญญาโทสาขาการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช
ปีพศ2520 ตั้งชมรมพยาบาลจิตเวช
ปีพศ2529 ตั้งสมาคมพยาบาลจิตเวชแห่งประเทศไทย
วิวัฒนาการของจิตเวชศาสตร์ในต่างประเทศ
ประวัติความเป็นมาของจิตเวชศาสตร์เป็นสิ่งที่ช่วยให้เกิดความเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาการทางด้านจิตเวช ได้แก่ แนวความคิด ทฤษฎี ความเชื่อ การศึกษาค้นคว้า ตลอดจนการปฎิบัติของประชาชนทั่วไปต่อความเชื่อทางจิตเวชตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งจะเป็นพื้นฐานในการศึกษาและทำความเข้าใจในวิชาจิตเวชศาสตร์ต่อไป
วิวัฒนาการความเป็นมาของจิตเวชศาสตร์ จำแนกได้เป็น 6 ยุค
1.ยุคก่อนประวัติศาสตร์หรือยุคดึกดำบรรพ์
( Prehistoric periodหรือPrimitivedemonology)
คนเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ อำนาจลึกลับ ผีสางนางไม้ เทวดา เจ้าป่า เจ้าเขา คนเจ็บป่วยทางจิตจึงถูกกล่าวหาว่าถูกวิญญาณ ภูตผีปีศาจ เข้าสิงหรือเทวดาลงโทษเนื่องจากไม่เคารพ ทำผิดกฎเกณฑ์
การรักษาทำโดยพระหรือหมอผี ใช้วิธีรดน้ำมนต์ ปัดเป่า กักขัง เฆี่ยนตี ลงโทษ ทรมาน ขับไล่ผี
ยุควัฒนธรรมกรีกและโรมัน ( Greko - Roman period)
ระยะที่กรีกเจริญรุ่งเรือง ความเชื่อในเรื่องการเจ็บป่วยทางจิตและการดูแลรักษาผู้ป่วยจิตเวชเปลี่ยนแปลงไปหันไปยึดหลักธรรมชาติHippocrates (460-377 BC ) แพทย์ชาวกรีก เป็นบิดาแห่งการแพทย์เชื่อว่าความเจ็บป่วยทางกายและจิตเป็นผลมาจากธรรมชาติ ของเหลวในร่างกายไม่สมดุล การรักษาใช้ยาระบาย การชำระล้าง การใช้ไอน้ำ การนวด การออกกำลังกาย ( naturalism ) บุคคลสำคัญมีสิทธ์ที่จะปกครองสมบัติของตนเอง
Plato( 427-348 BC) เป็นนักปราชญ์ชาวกรีก เชื่อว่าคนเจ็บป่วยทางจิตไม่ควรให้อยู่ปะปนกับคนในเมือง ญาติต้องรับผิดชอบ การขับร้องเห่กล่อมและพิธีต่างๆจะช่วยในการรักษา เพราะทำให้ผู้ป่วยได้พัก จิตใจสงบ ฝ่ายโรมันยังเชื่อถืออำนาจเหนือธรรมชาติ เชื่อว่าความฝันเป็นลางบอกเหตุ ผู้ป่วยจิตยังถูกกักขังและไม่มีสิทธ์ที่จะปกครองสมบัติของตนเอง
ยุคกลางหรือยุคมืด ( Middle ages or Dark ages)
ประมาณ 500-1500 ปีหลังคริสตศักราช เป็นระยะเริ่มแรกของยุคคริสเตียน ความเชื่อด้านจิตเวชกลับมาเชื่อเรื่องไสยศาสตร์เหมือนยุคดึกดำบรรพ์อีก มีการทรมานผู้ป่วยด้วยวิธีต่างๆ เชื่อเรื่องแม่มดเวทมนต์คาถา มีการเผาทั้งเป็น การถ่วงน้ำ คศ.1247 เกิดสถานดูแลผู้ป่วยจิตเวชเป็นแห่งแรกเรียกว่า Bathlehum Asylum หรือบ้านบ้าคลั่ง ( Mad house) ผู้ป่วยถูกล่ามโซ่ นอนกับพื้นทราย ให้ผู้ป่วยออกไปขอทานเพื่อหารายได้
ยุคก่อนจิตเวชสมัยใหม่ ( Prodromes of Modern Psychiatry)
ศตวรรษที่ 17-18 เป็นหัวเลี้ยวหัวต่อของการแพทย์ปัจจุบันและพัฒนาการทางวิทยาศาสตร์ เริ่มมีโรงพยาบาลจิตเวช แต่วิธีการรักษายังใช้การกักขังไม่ให้ติดต่อกับใคร ผู้ป่วยส่วนมากเป็นที่รังเกียจและถูกทอดทิ้ง ดูถูกเหยียดหยาม
ยุคต้นของจิตเวชสมัยใหม่
( Early modern psychiatry)
ช่วงปลายศตวรรษที่ 18-19 วิทยาศาสตร์และการแพทย์เจริญก้าวหน้า เบนจามิน รัช (Benjamin Rush) ปี 1745-181
บิดาแห่งจิตเวชของสหรัฐอเมริกา เขียนหนังสือเกี่ยวกับความผิดปกติทางจิตเป็นเล่มแรกเริ่มรับผู้ป่วยไว้รักษาในโรงพยาบาล ปฏิบัติต่อผู้ป่วยอย่างมีมนุษยธรรม ให้ผู้ป่วยทำงานเพื่อการรักษา
ประเทศฝรั่งเศส Philippe Pinel แพทย์สถานรักษาโรคจิตที่ Bicetre Asylumg เป็นผู้ปลดโซ่ตรวนให้ผู้ป่วยที่ถูกกักขัง ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของจิตเวชสมัยใหม่ William Tuke ปี 1732-1822 พ่อค้าชาวอังกฤษ เริ่มเป็นปากเสียงให้ผู้ป่วยจิตเวช จัดหาทุนเพื่อการรักษา ก่อตั้งสถานรักษาโรคจิตชื่อ York Retreat ดูแลผู้ป่วยอย่างเข้าอกเข้าใจ ยกเลิกการกักขัง จัดสิ่งแวดล้อมที่อบอุ่น ปลอดภัย บรรยากาศสวยงาม
ปี 1802-1887 สหรัฐอเมริกา ครูสตรีชื่อ Dorothea Lynde Dix ร้องต่อรัฐสภาถึงสภาพที่ผู้ป่วยถูกกักขัง เป็นผลให้มีกฎหมายคุ้มครองดูแลผู้ป่วยจิตเวช และการสร้างโรงพยาบาลของรัฐเพื่อให้การรักษาผู้ป่วยจิตเวช
จิตเวชสมัยใหม่ ( Modern Psychiatry)
ปี 1825-1895 Jean Charcot จิตแพทย์ชาวฝรั่งเศสใช้วิธีการสะกดจิตในการรักษาทางจิต ปี 1856-1939 Sigmund Freud แพทย์ชาวออสเตรีย รักษาโดยการสะกดจิต คิดค้น และพัฒนาทฤษฏีจิตวิเคราะห์ ปลายศตวรรษที่ 20 ที่สหรัฐอเมริกา ได้มีการเรียกร้องสิทธิในเรื่องต่างๆ เช่นผู้พิการ ให้มีสิทธิ์เท่าเทียมกันมีการออก พรบ. และให้ทุนการศึกษา วิจัยเกี่ยวกับประสาทวิทยาและสมอง
วิวัฒนาการของจิตเวชศาสตร์ในประเทศไทย
ยุคดั้งเดิม ปี พศ2432 -2467 สร้างโรงพยาบาลคนเสียจริตแห่งแรกที่ปากคลองสาน ปัจจุบันคือสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ให้การรักษาอย่างมีเมตตา กรุณา สิ่งแวดล้อมสวยงาม ร่มรื่น ไม่ทอดทิ้งผู้ป่วยให้อยู่ในชุมชนดูแลตามยถากรรม ผู้ดูแลพูดจาดีกับผู้ป่วยถ้าทำร้ายผู้ป่วยจะได้รับโทษถูกไล่ออกและลงโทษตามกฏหมาย
ยุคโรงพยาบาลจิตเวชแผนใหม่ ปีพศ2468-2484 หลวงวิเชียรแพทยาคมเป็นผู้อำนวยการคนแรก เปลี่ยนชื่อโรงพยาบาลเป็น โรงพยาบาลโรคจิตธนบุรี
ยุคของงานสุขภาพจิต ปีพศ2485-2503 ริเริ่มงานส่งเสริมป้องกันปัญหาสุขภาพจิต เพื่อลดจำนวนผู้ป่วย เปิดคลินิกศูนย์สุขวิทยาจิต ใช้วิธีการรักษาใหม่ๆแบบตะวันตก เช่นทำจิตบำบัด พฤติกรรมบำบัด บำบัดด้วยยากล่อมประสาท
4.ยุคแรกเริ่มงานสุขภาพจิตชุมชน ปีพศ2504-2514 ดำเนินงานตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ปี2507 จัดให้มีการรักษาแบบ Milieu therapy มีบ้านกึ่งวิถี Half - way house มีโรงพยาบาลกลางวัน ( Day hospital)
ยุคของการผสมผสานงานสุขภาพจิตเข้ากับระบบบริการสาธารณสุข ปีพศ2515-2524 ให้ความสำคัญกับงานด้านสุขภาพจิตและจิตเวชชุมชน ผสมผสานงานสุขภาพจิตเข้ากับระบบบริกาสาธารณสุขทั่วไปเช่น รพ.สต และฝ่ายจิตเวชในโรงพยาบาลทั่วไป
ยุคของการสาธารณสุขมูลฐาน ปีพศ2525-2534ตามแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 5,6 เป้าหมายให้ประชากรทั่วโลกมีสุขภาพดีถ้วนหน้าปี 2543
ยุคของงานส่งเสริมป้องกัน ปีพศ2535-ปัจจุบัน ตามแผนพัฒนาฯฉบับที่ 7 สนับสนุนให้ประชาชนมีส่วนร่วมเน้นการส่งเสริมและป้องกันปัญหาสุขภาพจิตเชิงรุก
แนวโน้มการพยาบาลจิตเวชในประเทศไทย
-การนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้
-ผู้รับบริการมาจากหลากหลายวัฒนธรรม หลายศาสนาต้องพัฒนาความรู้ในการให้บริการข้ามวัฒนธรรม
-ประชากรสูงอายุมากขึ้น
-ปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวชเด็กเพิ่มขึ้น
-ประเด็นการเพิ่มคุณภาพการดูแลความปลอดภัยของผู้ป่วย
-การขาดแคลนบุคลากรทางการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช