Sang thu
Khổ 1
Những tín hiệu giao mùa
Khổ 3: Những tâm tư, suy nghĩ của tác giả
Khổ 2
Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Tín hiệu mùa thu được
tác giả cảm nhận qua
Xúc giác
Khứu giác
Bức tranh thu hiện ra rõ ràng
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
"Bỗng nhận ra"
Dòng sông: không còn vội vã, hối hả mà chậm lại tận hưởng vẻ đẹp yên bình của mùa thu
Đàn chim: Đối lập với dòng sông đàn chim vội vã, hối hả
Cảm xúc đầy bất ngờ và tự nhiên như không hề báo trước
Một chút ngạc nhiên và bất ngờ khi nhận ra tín hiệu mùa thu trong: hương ổi và gió se
"hương ổi"
Hương vị của ngày chớm thu
Đám mây: dịu dàng hơn, hiền hòa hơn để chuyển dần sang mùa thu.
Mùi thơm đặc biệt của mùa thu miền Bắc được cảm nhận từ mùi ổi chín rộ
Mùi hương mộc mạc của thôn quê lan tỏa, thoảng bay trong không gian nơi vườn thôn ngõ xóm
"Phả"
Động tự mạnh diễn tả sự bất ngờ nhưng hoàn toàn chủ động
Như đang đợi sẵn để lan tỏa trong không gian một mùi hương thơm đọng lại trên cánh mũi mỗi người
Cho thấy hương ổi có mùi đậm nhất, thơm nống quyến rũ và hòa vào trong làn gió heo may bay khắp mọi con phố giữa trời thu như làm thức dậy và bừng tỉnh cho mọi sự sống
Có nét dịu êm, nhẹ nhàng của sông thu, lại có nét hổi hả, vỗi vã của chim
“Được lúc”
dòng sông như được dịp được thời, như đang lắng lại, trầm xuống, lững lờ suy tư
Bức tranh mùa thu mới chớm được cảm nhận qua những hình ảnh thật tinh tế, thân quen và giản dị của thôn quê
Từ láy “Dềnh dàng” >< "Vội vã”
Giàu giá trị gợi tả
cho ta cảm nhận được vẻ đẹp của không gian mua thu đầy thi vị hữu tình
Từ "Được lúc" và "Bắt đầu"
Thể hiện chính xác sự thay đổi trong thoáng chốc của cảnh
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã với dần cơn mưa
"Gió se"
Cảm nhận bằng xúc giác
Là cơn gió heo may lành lạnh để khơi dậy cảm xúc, gió se nhẹ nhàng đưa hương ổi chín đi khắp mọi nơi
Phép nhân hóa
“sông dềnh dàng”, “chim vội vã”
“mây vắt nửa mình”
vô hình => hữu hình không gian đất trời mở ra nhiều tầng bậc khác nhau
Các từ "vẫn còn", "bao nhiêu" thể hiện sự biến đổi của các hiện tượng tự nhiên, hạ nhạt dần, thu đậm nét hơn
Nắng cuối hạ vẫn còn nhưng không chói chang, gay gắt nữa
những đám mây xanh như một dải lụa nửa nghiêng về mùa hạ nửa ngả về mùa thu
"Bao nhiêu" nghe như say mê, luyến tiếc
Nắng vẫn còn, mưa vơi dần
=> dấu hiệu chuyển mùa
"Vơi dần" là những cơn mưa ít dần đi, mưa ít nước đi
=> Đây là những câu thơ tả cảnh mà tác giả đã gửi gắm vào đó những cảm xúc giao mùa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Gồm 2 tầng nghĩa
1: Nghĩa tả thực
2: Nghĩa ẩn dụ
Ẩn dụ kết hợp với nhân hóa qua từ "bất ngờ", "đứng tuổi"
Hiện tượng sấm và hàng cây lúc sang thu
Sấm thưa và nhỏ không đủ sức lay động hàng cây đã bao mùa thay lá
Sấm tượng trưng cho những vang động, biến cố thất thường của ngoại cảnh, cuộc sống
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Hàng cây đứng tuổi là hình ảnh ẩn dụ về những con người từng trải, đã từng trải qua biến cố, thử thách
Không còn là hình ảnh trời thu xanh ngắt mà đám mây mỏng nhẹ duyên dáng
"Vắt"
Mùa thu đã dần hiện rõ trong không gian đất trời qua cảm nhận bằng thị giác của nhà thơ
Hàng cây đứng tuổi còn là hình ảnh gợi cho người đọc liên tưởng về tuổi tác và tâm trạng của con người
Từ láy "chùng chình"
Mỗi con người là nhân chứng nhìn mùa thu đi qua
=> Tâm trạng nuối tiếc mãi mãi được nhà thơ gửi gắm vào tự nhiên
Như đang cố ý chậm lại, diễn tả bước đi chầm chậm, nhẹ nhàng mang thần thái của mùa thu
Nén lại từng con ngõ để cuốn quýt, đùa vui
Đám mây dường như vẫn còn chút lưu luyến mùa hạ nên mới vắt nửa mình sang thu
Những cơn mưa rào ào ạt ít đi, những tiếng sấm cũng bớt bất ngờ
Nghệ thuật: Ẩn dụ, nhân hóa, tính từ chỉ trạng thái, mức độ, hình ảnh chân thực
"Sương"
Vừa gợi hình gợi cảm
Hình ảnh đám mây
như một dải lụa nửa nghiêng về mùa hạ nửa ngả về mùa thu
vắt lên ranh giới mỏng manh giữa mùa hạ và thu, bé dần và đến lúc nào đó sẽ nhuốm sắc thu
như một thiếu nữ vừa thảnh thơi, vừa duyên dáng
cả đất trời thay áo mới trong khoảnh khắc giao mùa, khoác lên chiếc áo thu đầy duyên dáng
Tổng kết
Ngôn từ miêu tả đặc sắc
Các biện pháp nghệ thuật
Bức tranh mùa thu lúc giao mùa hiện lên thật đẹp
Đặt ở đầu câu thơ
được cảm nhận như một thực thể hữu hình có sự vận động chậm rãi
Qua ngõ
Cửa ngõ thời gian của hai mùa
Hạ
Thu
"Hình như"
Thành phần biệt lập tình thái
Gợi cảm giác đầy mơ hồ, mong manh giống như một sự tự vấn lòng mình
=> Diễn tả tâm trạng của tác giả khi phát hiện sự hiện hữu của mùa thu
Đó là cái mơ hồ
ngỡ ngàng khi
bỗng thấy mùa thu như “ùa” về mà không báo trước
xao xuyến cái nắng và cơn gió nóng tinh nghịch của mùa hạ
Tâm hồn nhạy cảm, như hòa làm một với thiên nhiên của tác giả Đức Sĩ
Những làn sương từ từ bay qua ngõ xóm, đường làng nơi thôn quê
Total
Những tín hiệu đầy bất ngờ được tầm hồn tinh tế của nhà thơ cảm nhận bằng nhiều giác quan
Thể hiện cảm xúc bâng khuâng, ngỡ ngàng của tác giả trước sự biến chuyển nhịp nhàng của khoảnh khắc giao mùa