Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GAIA: jesus eta bere garaiko gizartea - Coggle Diagram
GAIA: jesus eta bere garaiko gizartea
4.1- Palestina jesusen garaian
jesus palestinan jaio zen
erromatarren probintzia zen
Ponpeio ekin zion palestina konkistatzeari
K.a. 63. urtean
konkista ostean 7 administrazioetan banatu zen palestina
Galilea
Idumea
Perea
Samaria
Dekapolis
Judea
Trakonitida
betebehar batzuk hartzea eta onura batzuk eskuratzea
betebeharrak
palestinak erromari bi eratako zergak ordaintzea
zeharkako zergak
zuzeneko zergak
erromak baimena eman behar zion Palestinari heriotza zigorrak egiteko
onurak
Erromaren administrazio-antolakuntzak posta-sistema eratu zuen
Erromatarrek herri-lan ugari egin zituzten, bizitza egoera hobetu zen
Erromak eraikitako komunikabide-sarearen onurak jaso zituzten, merkataritzarako onura itzela
garaiari buruz
erromatarren eta palestinarren edo juduen arteko harremanek bake eta gatazka aldiak pasatu zituzten
larunbata jai eguna zen
oktavio zesar agintaritzan zegoenean...
juduek bakealdia bizi zuten
K.a. 30 - K.o. 14
jesus jaio zen
polontzio pilato
mila juduren gurutziltzatzea izan zen
K.o. 70 tito jenerala
jerusalemgo tenplua suntsitu zuen
4.3- palestinaren gizarte- eta erlijio- egituraketa
gizarte egituraketa
gizarte mailak
gizartearen ezaugarri zehatzen arabera antolatuta
K.a. 1. mendeko juduen gizarte taldea
politika eta erlijioaren garrantziaren arabera antolatuta
Gizarte egoera
Erdi mailakoak
4 more items...
Behe mailakoak
5 more items...
Goi mailako zuzendariak
5 more items...
Erlijio egituraketa
erlijioaren inportantzia
garrantzi handia palestinan
erlijio eta politika agintariak berberak ziren
biltzar nagusia
sanedrina
jesusen harremanak
hainbat talde erlijioso
haserretu eta salatu egin zituen elkarrizketaren bidez
garrantzitsuenak
Apaizak
jaungoikoaren gurtza zaintzen zuten
hiru talde
saduzeoen gizarte klasekoak
Jerusalemgo Tenpluan betetzen zituzten kultu-eginkizunak
Herrietako apaizak
maila sozioekonomiko apala zuten
lebitarrak
apaizen laguntzaileak
Fariseoak
Apaiz nagusiak eta apaizburuak
Apaiz nagusiak
aginte gorena
Biltzar Nagusiko lehendakari eta herriaren buru
Beraiek zuten Tenpluaren erantzukizuna eta ere legea betearazteko ardura
apaizburuak
Erromatar gobernariak izendatzen zituen
herriko familia nobleenetakoak ziren
Saduzeoak
Zeloteak
Esenioak
Baptistak
Helenistak
4.4- Jesusen garaiko erlijio-erakundeak
erlijio bizitza, 4 erakundeetan
legea
jainkoaren hitza juduen bizitza zuzentzen zuena zen
egunero irakurtzen zen
larunbatean, era ospetsu eta luzean irakurtzen zen
israelgo jaieguna zelako
jerusalemgo tenplua
israelgoentzat oso garrantzitsua
bizitzaren erdigunea
merkatu gunea
banketxea
parlamentua
bilgunea
Tenpluan Bibliaren edukia irakasten zen eta salmoak abesten ziren
tenpluaren ezaugarriak
sion mendian kokatua
salomonek eraiki zuen eta babiloniarrek suntsitu zuten
515 k.a. berreraiki zuten
geroago gehiago txikitu zuten, eta baita ere konpondu zuten
Tenpluan burutzen ziren iharduerak
eginkizunak
erlijiozkoak
burutzen ziren jarduerak
bakarkako otoitzak
4 more items...
nork hartu zuen esku
2 more items...
2 more items...
gizartekoak
burutzen ziren jarduerak
hamarrenak bildu eta behartsuei limosna eman
nazioko eta partikular dirudunen altxorrak gorde
nork hartu zuen esku
apaizek, lebitarrek eta herriak.
atezainek, lebitarrek eta dirudunek
merkataritzakoak
burutzen ziren jarduerak
abereen salmenta erre-oparietarako
nork hartu zuen esku
merkatariek, herriak, diru-trukatzaileak
politikoak
burutzen ziren jarduerak
biltzar Nagusiaren asteroko bilkurak.
nork hartu zuen esku
biltzar nagusiko kideek
sinagoga
gizon helduen topagunea izan zen
ebanjelioak esaten zuten
jesus askotan joaten zela
Sinagogak eskola-zerbitzua ere betetzen zuen Errabinoak irakurtzen eta idazten irakasten zien txikienei
juduak hemen biltzen ziren otoitz egiteko
3 aldiz egunean
jaiak
nagusienak
mendekoste
etxola jaia
bazkoa
beste batzuk
bazkoa
noiz
nisan hilaren 14an ospatzen zen
zergaitia
abere-taldeak larreetara eramateko aroari hasiera eman
jainkoari abere-taldeentzat babesa eskatu
egiptoko irteera eta basamortuko zeharkaldia ospatu
mendekoste
noiz
bozkotik 50 hamar egunera ospatutakoa
zergaitia
jai honekin, komunitate juduak munduaren eta gizakiaren sorrera ospatzen du
espiazioa
noiz
tisiri hilaren 10. egunean
zergaitia
espiazio jaia, judaismoaren egun sakratuen amaiera markatzen du
etxola-jaia
noiz
tisiri hilaren 15etik-21era
zergaitia
israeldarrek basamortuan egindako egonaldia oroitu
jainkoari eskerrak eman uztanbildutako fruituengatik
4.5- israelgo erlijio giroa
Herri juduak historian zehar zuen itxaropen handia Mesiasi itxarotea zen
Aurreko unitatean. V. mendean, Dabiden azken oinordekoaren heriotzarekin amaitu zela Israelgo erregetza zeraman dinastia.
nazio-nortasunaren sinbolorik geratu ziren, itxaron zuten mesias gabe
Pertsiarren eta greziarren agintaldian herria errege Mesias berriaren irrikitan zegoen
Jainkoak, haren bitartez, Dabiden garaietan izandako handitasuna itzuli behar zion Israeli
Hauxe zen Jesusen garaian Israelen bizi zen erlijio-sentipena
Profetek iragarria zuten Jainkoak Mesias bidaliz esku hartuko zuela
gizakiaren saminak ezabatzen
gaixoen gaitzak sendatzen
honela dio isaias profetak
taldeak edo pertsonak
fariseoak
Itxaroten zuten Mesias
Ziur zeuden herriak Hamar Aginduak betetzen zituztenean agertuko zela Mesias
herria
Itxaroten zuten Mesias
Erromatarren zapalketatik askatu eta zuzentasuna ezarriko zuen norbait
baptistak
Itxaroten zuten Mesias
Herria egiazko erlijiora itzuliko zuen profeta
zeloteak
Itxaroten zuten Mesias
Herria erromatarren menpetik atera eta guztiei erlijio judua ezarriko zien errege gudaria
apaizak
Itxaroten zuten Mesias
ez zuten itxaroten, buruaskiak sentitzen ziren
esenioak
Itxaroten zuten Mesias
Qumrango monje hauek hainbat Mesiasitxaronzuten: profeta, apaiza, gudaria
erromatarrak
Itxaroten zuten Mesias
matxinada piztu zitekeen lider politikoa
Herria matxinatu eta Erromaren aurka altxaraziko ote zuen beldur ziren
4.2- Palestinaren antolakuntza politikoa
hiru izen edo erakunde
Pontzio pilato
Palestinako zazpi administrazioak zaintzen zituen
Gizon zurrun, bidegabe eta bihozgabe gisa azaldu ohi da
gobernari erromatarra
K.o. 26 - 37
Biltzar Nagusia edo Sanedrina
Erlijio-mailako epaitegi gorenaren lanak ere egiten zituen
Biltzar nagusia hiru motako 71 kidek osatzen zuten
Apaiz nagusia eta Apaizak
Lege-maisuak
zaharrak
juduen aginte- organo berezia izan zen
legeak egin eta onartzen zituen
Apaiz nagusia zen
Haren zeregina herrialdea Erromaren kontrolpean gobernatzea zen
Herodes 1.a Handia
erresumako mugak zaindu behar zituen
herri lan garrantzitsuak egin zituen jerusalemen
erregetzan
aginpide mugatua izan zuen
palestina erromaren menpean zegoen
K.a. 37- K.o. 4
hil zenean
bere semeen artean banatu zuen erresuma
erromak soilik gobernari giza onartu zituen
Antolaketa politikoa
palestina osoko herregea
herodes 1.a Handia
judea eta samaria
Arquelao
Erromatar prokuradorea
pontzio pilato
Galilea eta perea
Herodes Antipas
idumea eta trakonitide
Filipo
palestina jesusen garaian
Erlijio egoera
sinesmenak
Herri bat
Lege bat
Jainko bat
Fede kultua
Jaiak
Kultua tenpluan
legea bete
larunbata (sabat) gorde
sinagogara joan
Gizarte egoera
Erdi mailakoak
apaizak
lege maisuak
artisauak
zerga biltzaileak
Behe mailakoak (herria)
Abeltzainak
Nekazariak
Arrantzaleak
Goi mailako zuzendariak
Farisearrak
saduzearrak
Erromatar burua
zerga biltzaile nagusiak
Apaiz nagusiak
Lur jabe handiak
marjinatuak
Elbarrituak
gaixoak
publikanoak
gentileak
emakumeak
umeak
Politika Egoera
erromako boterea
erromatar gobernua
errege txikiak
juduen boterea
sanedrina