Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Jesus eta bere garaiko gizartea - Coggle Diagram
Jesus eta bere garaiko gizartea
4.1Palestina jesusen garaian
Jesus pslestinan jaio zen
aldi horretan imperio erromatarrena zen
Palestinari erromatarrek betebehar batzuk ekarri zizkion
onurak
erromaren administrazio-antolakuntzak posta-sistema eratu zuen
erromatarrek herri- lan asko egin zituzten
Palestinarre erromak eraikitako komunikabide-sarearen onurak jaso zituzten
Betebeharrak
zuzeneko zergak
kopuru bat ordaindu behar zuten
zeharkako zergak
egiten zituzten salmenta edo erosketengaitik
zerga batzuk ordaindu behar zuten erromari
ezin zuten heriotza-zigorrik eman erromaren baimenik gabe
erromatarren aginte garaian palestinarrek juduek eta erromatarrek haien arteko harremana bake eta gatazkakoa zen
erromatarrek juduen erlijioa, legeak eta erakundeak errespetatzen zuten
palestinarrek gatazkaz beteriko aldiak ere bizi zuten
4.2 Palestinaren antolakuntza politikoa
Jesusen bizitzan hiru erakunde oso garrantsitsuak izan ziren:
Pontzio pilato
judeako gobernari erromatarra izan zen
k.o 26 an hasi zen eta 37an bere erregetza amaitu zen
bera egiten zuena da palestinako zazpi administrazioak kontrolatzea
gizon zurrun bidegabe eta bihozgabe zen
galilear batzuen hilketa agindu zuen tenpluan
ere samariarren hilketa bat agindu zuen
ebanjelioetan gizon ulerkor eta ikarati dirudi
Biltzar nagusia edo sanedrina
juduen aginte organo berezia zen
parlamentuaren antzekoa zen
botere judiziala, legegilea eta betearazlea zeukan
erromatarrek mugatzen zituzten botere hoiek
erlijio mailako epaitegi gorenaren lanak ere egiten zituen
hiru motatako kideek osatzen zuten
lege maisuak
apaiz nagusiak eta apaizak
zaharrak
Politika egoera
erromako boterea
erromatar gobernua
errege txikiak
juduen boterea
sanedrina
Erlijio egoera
sinesmenak
jainko bat
herri bat
lege bat
fede kultua
kultua tenpluan
legea bete
jaiak
larunbata gorde
sinagogara joan
Gizarte egoera
erdi mailakoak
apaizak
lege maisuak
artisauak
zerga biltzaileak
Behe mailakoak
abelzainak
nekazariak
arrantzaleak
Goi mailako zuzendariak
saduzearrak
zerga biltzaile nagusiak
faritsearrak
lur jabe handiak
erromatar buruak
apaiz nagusia
Marjinautak
gaixoak
gentileak
elbarrituak
emakumeak
publikanoak
umeak
Antolaketa politikoa
Palestina osoko erregea
Herodes I Handia
galilea eta perea
herodes antipas
idumea eta trakonitide
filipo
judea eta samaria
arquelao
Erromatar prokuradorea
1 more item...
Herodes I.a Handia
palestina erromaren mempe zegoen
erresumako mugak zaindu behar zituen bere soldatak
aginpide mugatua izan zuen
herri lan garrantsitsuak egin zituen jerusalemen
tenplua berreraiki
ubidez hornitu herrialdea
k.a 37an hasi eta k.o 4an amaitu zen bere erregetza
hil zenean bere hiru semeen artean banatu zuen eresuma
erromako senatuak palestina osoko erregea izendatu zuten
4.3 Palestinaren gizarte eta erlijio egituraketa
Gizarte egituraketa
palestinan ere mailatan zegoen antolatuta gizartea
gizartea mailatan antolatuta zegoen
Herria
gizarte maila desberdinak zeuden
esklabo juduak
askatasunik gabekoak
jornalariak edo besteren konturako langileak
langabezian oso maiz
herrixketako artisau txikiak
hainbat lan zituzten
nekazariak
ozta-ozta ematen zien bisitzeko
Baztertuak
emakumeak, haurrak, esklaboak, juduak,sooldatapeko artzainak, bekatariak eta publikanoak
eskekoak eta gaixoak
gizarteko behemaila zen
Erlijio egituraketa
garrantzi handia zeukan palestinan
oso bateratuta zegoen gizarte eta politika arazoekin
erlijio agintaria eta politika agintaria berdinak ziren
jesus harremanak euki zituen talde erlijiosoekin
Talde erlijiosoak
Apaiz nagusiak eta apaizburuak
biltzar nagusiko lehendakaria eta herriaren buru
Apaizak
jerusalemgo tenpluan betetzen zituzten kultu eginkizunak
beste lanbideren batetik bizi ziren
lebitarrak apaizen laguntzaileak ziren
Fariseoak
uste da bere izena berezia esan nahi duela
izen hau eman zitzaien beren gehiegizko legea bete beharra zela eta herri xehegaindik bereizten zirelako
erdi mailakoakziren
herriaren gidari izpiritualak ziren
lege maisu asko zeuden haien artean
saduzeoak
haien izena sadoc-etik eratorria da
goi klasekoak ziren
erlijio kontserbadorea zuten
zeloteak
zelo hitzetik dator
jainkoa bakarrik onartzen zuten
erromatarren aurka zeuden
esenioak
jainkozaleak esan nahi du
bizitza gogorra zuten
mesiasen etorrera itxaroten bizi ziren
baptistak
taldekoa esan nahi du
jordan ibaiaren ertzean zeuden
aldaketa bat zegoen bataioa deritzona
[Helenistak
)
afrikaren iparraldean bizi ziren
bere sinagoa propioa zuten
4.4 JESUSEN GARAIKO ERLIJIO ERAKUNDEAK
legea
jaunaren hitza zen juduen bizibidea zuzentzen zuena
egunero irakurtzen zuten
jerusalemgo tenplua
lekurik garrantsitsuena zen
haien bizitza osoa hor ematen zuten
tenpluan bibliaren edukia irakasten zen
jainkoari erre opariak eta sakrifizioak eskaintzen zizkioten
ere salmoak abesten zitu
Eginkizunak
gizartekoak
behartsuei limosna eman
atezainek dirudunek eta lebitarrek egiten zuten
altxorrak gorde
apaizek lebitarrek eta herriak egiten zuen
merkataritzakoak
abereen salmenta erre-oparietarako
hau egiten zuten merkatariek, herriak eta diru trukatzaileak
erlijiosoak
abereak erre opariak eskaintzen dute
apaizek lebitarrek eta herriak egiten zuen
jainkoari salmoak abesten zizkioten
sancta sanctorum babesten zuten
apaizburuek egiten zuten
liburu sakratua irakasten zuten
lege-maisuek eta apaizek
tenpluan bakarko otoitza egiten zuten
hau egiten zuten apaizek herriak eta lebitarrak
politikoak
biltzar nagusirako behar ziren gauzak antolatu
biltzar nagusiko kideek egiten zuten
Sinagoga
bertan juduak biltzen ziren otoitz egiteko
juduek hiru aldietan egiten zuten otoitza
goizean
arratzaldeko lehenengo orduan
egunaren amaieran
shema juduen fede aitorpena edo kredoa zen
salmoak abesten zituzten eta bibliako zati batzuk ere
gero errabinoek horren iruzkina egiten zuten
eskola zerbitzua betetzenzuen
herri batzuetan sinagoga gizon helduen topagunea zen
Jaiak
juduen jaiek erlijio beteaz zegoen
hiru erlijio kutsu mota zituzten
mendekoste
etxola jaia
bazkoa
jaiak
urte berria
tisri (iraila) 1ean ospatzen zen
zergaitik ospatzen zen?
barkamena eskatzeko jainkoari
mendekoste
bazkotik 50 egunera ospatzen zen (maiatza-ekaina)
zergaitik ospatzen zen?
jainkoak bere herriarekin sinai mendian egindako legeagaitik
espiazioa
tisri (iraila) ilearen 10ean ospatzen zuten
apaiza egiten zuena da sartzea tenpluaren santu santuan
zergaitik?
jainkoari barkamena eskatzeko
bazkoa
nisan (martxo-apirila) hilaren 14an ospatzen zen jaia hau
familia bakoitza jaten zuen bildotz bat, barazkiak, legamia gabeko ogia eta ardo pixka bat
zergaitik egiten zen hori?
abere taldeei larreetara ematen zieten hasiera
babesa eskatzeko
egiptoko irteera ospatu
etxola jaia
tisri (iraila) ilaren 15tik 21era
jaiaren bitartean pertsona guztiak etxola jasotzen zuten
prozesio bat egiten zuten
zergaitik?
oroitzen zuten basamortuan egin zuten egonaldia
jainkoari eskerrak ematen zizkioten
4.5 ISRAELGO ERLIJIO GIROA
herri guztietan beti dago pertsonaia bat jende guztia maite duena
haiengana joaten zara zerbait kokretuki egiteko
israelen mesias zen pertsonaia hori
taldeak edo pertsonak (mesias itxaroten)
fariseoak
uste zuten moisesen legea betetzen bazen bera agertuko zela
herria
erromatarren zapalketatik atera ziren eta zuzentasuna ezarriko zuten
baptistak
herria benetako erlijiora bueltatu nahi zuten
zeloteak
herria erromatarren menpetik atera eta guztieei erlijio judua ezarriko zien erregea
apaizak
ez zuten mesias itxaroten
baruaskiak sentzitzen zirelako
esenioak
hurrengo monjeak itxaron zuten mesias
profeta,apaiza, gudaria...
erromatarrak
matxinada piztu zezakeen lider politikoa
beldurra zeukaten ba herria matxinatzea eta gero erromaren aurka altxarazitzea
bakoitza forma batean ikusten zuen mesias
