Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
JESUS ETA BERE GARAIKO GIZARTEA - Coggle Diagram
JESUS ETA BERE GARAIKO GIZARTEA
4.1
PALESTINA JESUSEN GARAIAN
Jesus jaio zen lurraldea
Palestina
Aldi horretan Inperio Erromatarren probintzia zena
Palestinaren konkista
Ponpeio K.a. 63 an
Titok Jerusalemen hartzeaz egin zen K.o. 70 an
Konkista ostean Palestina 7 administraziotan banatu
Judea
Galilea
Trakonidita
Samaria
Dekapolis
Perea
Idumea
Palestinari erromatarren menpe geratzeak
Betebeharrak ekarr
i
Palestinarrak 2 motako zergak ordaintzera behartuta
ZUZENEKO zergak
ondasunen arabera, kopuru bat ordaindu
ZEHARKAKO zergak
Salmenta eta erosketengatik ordaindu beharreko ehunekoa
Ezin zuten heriotza-zigorrik eman Erromatarren baimenik gabe
Onurak ekarri
MERKATARITZARAKO ONURAK
Erromatarrek komunikabide-sareak eraiki
PALESTINARREI ONURAK
Erromatarrek adminiztrazio-antolakuntza posta-sistema eratu
PALESTINARREN BIZITZARAKO ONURAK
Erromatarrek herri lan ugari egin
Antzokiak
Iturriak
Akueduktuak
Termak
ERROMATARREN AGINTE GARAIAN...
Juduen eta Erromatarren arteko harremana
BAKE ALDIAK
Erromatarrek Juduen
erlijioa errespetatu
legeak errespetatu
erakundeak errespetatu
AUGUSTUREN BAKEALDIA
Oktavio Zesar Augustoren agintaritza
K.a. 30etik K.o. 14arte
GATAZKA ADIAK
SOLDADU OKUPATZAILEAK
errepasalia gogorrak hartzera iritsi ziren
era basatian erantzun
4.3
PALESTINAREN GIZARTE- ETA ERLIJIO-EGITURAKETA
GIZARTZE EGITURAKETA
Palestina gizarte mailatan antolatuta
Politika eta erlijio garrantziaren arabera antolatuta
Erdi-mailako klasea
Artisauak
Lege-maisuak
Zerga-biltzaileak
Apaizak
Behe-mailako klasea
Behartsuak
Esklaboak
Gaixoak
Legenardunak
Herria
Nekazariak
Jornalariak edo besteren konturako langileak
Esklabo juduak/ esklabo ez-juduak
Herrixketako artisau txikiak
emakumeak, haurrak, , bekatariak...
Eskekoak
ZELAN BIZI ZIREN??
haien biziera oso txarra zen
jendeak lohi edo kutsatutzat hartzen zituen
Uste zuten Jainkoak zigortzen zituela gaixorik egotearekin.
Jesusek jende hori maite zuen
Goi-mailako klasea
Lur-jabe handiak
Merkatari aberatsak
Erromatar buruak
Apaiz nagusiak
Zerga-biltzaileen buruak
ERLIJIO EGITURAKETAKA
Biltzar Nagusiaren esku zeuden erlijio-, politika-, eta epai-aginpidea
Jesusek harremanak izan zituen
Saduzeoak
Izena
Salomonen egunetatik Jerusalemgo apaizen Sadoc-etik dator
GIZARTEKO GOI-KLASEKOAK + ARISTOKRAZIAK ZIREN
Erlijioo ideolojia kontserbadorea zuten
Jesusen aurka zeuden
Zeloteak
Deitura
"zelo" hitzatik dator
Legea betetzeko zeloagatik
GIZARTE MAILA APALEKOAK
Erromatarren aurka zeuden ( borroka asko )
Gudetan isakanbila-sortzaileak zren
Fariseoak
Haien izena "berezia" esan nahi du
"Perssay" hitzetik dator
Gehiegizko Legea betebaharra zelako
Beste herri pobreengandik desberdintzen zirelako
ERDI MAILAKO klaseetakoak ziren
Gidari izpiritualak ziren
Moisesen Legean oinarritutako fedearen aurka zeuden
Jesusek hainbat alditan aurre egin zien (doktrina kontuetan)
Esenioak
"Jainkozale isilak" esan nahi du
Biziera gogorra zuten monjeen antzekoak ziren
Mesiasen etorrera itxaroten zuten
Apaizak
EGITEKOAK
Jainkoaren gurtza zaintzea, 3 talde daude
Saduzeoan gizarte-klasekoak
Herrietako apaizak
Lebitarrak
Bapistak
Deitura
Taldekoa izatekotik datorkie
Sartzeko erritotik (Jordan ibaian bainua hartzeko erritotik) datorkie
Jordan Ibaiaren ertzean zeuden
Herriaren bizimodua aldatzeko (bataioaren bidez)
Apaiz nagusiak+Apaizburuak
Agintea zuten
Herriaren buru
Biltzar Nagusiaren lendakaria
Legea betearatzeko
Erromatar gobernariak izendatzen zituzten
Helenistak
Judeatik kanpo zeuden
Afrikako iparraldeko + Mediterraneoaren ekialdeko juduak ziren
Sinagoga Jerusalemen/herrialdeko beste hirietan zuten
Erlijioak garrantzi handi zuen Palestinan
4.4
JESUSEN GARAIKO ERLIJIO-ERAKUNDEAK
LEGEA
Juduen bizibidea zuzentzen zuena
Jaunaren HITZA
Egunero irakurtzen zen
Begirune berezia Legearentzat.
JERUSALEMGO TEMPLUA
Templua
Israelgo lekurik garrantzitsuenetarikoa zen
Gutxienez urtean behin joan
Jarduerak
erre-opariak eskaini
Jainkoari salmoak abestu
Gune santu-santua zaindu eta urtean behin joan barkamena eskatzera
Bibliako edukia irakatsi
zergen %10 bildu behartsuei emateko
Naziozko+dirudunen altxorak gorde
Biltzar Nagusiaren asteroko bilkurak
Parte hartzaileak
Apaizek
Lebitarrek
Herriak
Apaizburuak
Lege-maisuek
Atezainek
Dirudunek
Merkatariek
Dirutrukatzaileek
Biltzar Nagusiko kideek
Soin mendian kokatuta
Salomonek eraiki zuen
Blabionarrek K.a. 586. urtean suntsitu
K.a. 515. urtean berreraiki egin zuten
SINAGOGA
Juduak otoitz egiteko biltzen ziren tokia
Egunean 3 aldiz
Han, Bibliako beste zatiak irakurri+Jainkoari salmoak abestu
Errabinoek horian iruzkina egin
Herrixka orotako gizon helduen topagunea zen
Jesus gaztaroan sarritan joan
Nazaret eta Kafarnaumgo sinagogara
Jerusalementzat 3 nabez osoturiko gela angeluzuzena zen
Tora izeneko armairu batez hornitua
JAIAK
ZER ZIREN?
Erlijio -kutsuak
Bazkoa
Data
Nisan hilaren 14an
GURE EGUTEGIKO: martxoa-apirila
Zergaitia
Abere-taldeak larreetara eramateko aroari hasiera
Jainkoari abere-taldeentzat laguntza eskatu
Egiptoko irteera + basamortuko zeharkaldia
Mendekozte
Data
Bazko Jaiatik 50 egunera
GURE EGUTEGIKO: maiatza-ekaina
Zergaitia
Sinai mendian egindako Legea + Ituna
Urte Berria
Data
Tsiri hilaren 1an
GURE EGUTEGIKO: iraila
Zergaitia
Sendatzeko asmoa hartu + herri guztiaren bekatuengatik barkamena eskatu
Ezpiazioa
Data
Tsiri hilaren 10ean
GURE EGUTEGIKO: irailean
Zergaitia
Jainkoari barkamena eskatu erre-opari bat eskainiz
Etxola Jaia
Data
Tsiri hilaren 15etik 21arte
GURE EGUTEGIKO: iraila
Zergaitia
Israeldarrek egin zuten egonaldia oroitu + Jainkoari eskerrak eman uztanbildututako fruituengatik
4.5
ISRAELGO ERLIJIO GIROA
Herri/Nazio guztietan pertsonaiak daude edo egon dira
[PERTSONAIAK]
Jendeak bere uste ona jartzen du
Jendea zeregin zehatz baterako hainegana jotzen du
KASU HONETAN:
MESIAS
MESIASEN ETORRERA...
PROFETEK iragarri zuten Mesias gizakiaren saminak ezabatzera eta gaixoak sendatzera etorriko zela
Jendeak idei desberdinak zituzten Mesiasen etorreraren inguruan
HERRIA
Zuzentasuna ezarriko zuen Mesias espero zuten
ZELOTEAK
Erromatarren menpetik atera eta erlijio ojudua ezarriko zuen Mesias espero zuten.
FARISEOAK
Moisesen Legea betetzen zuen Mesias espero zuten
ESENIOAK
Mesias, profeta, apaiza, gudaria... espero zuten
BAPISTAK
Herria egiazko erlijiora itzuliko zien profeta espero zuten
APAIZAK
Buruaskiak sentitzen ziren eta ez zuten Mesias espero
ERROMATARRAK
Haien aurka jartzearen edota herria matxinatzearen beldur ziren (lider politikoa)
Ikasleek:
Itxaropen handia zuten Jesusengan
Baina, itxaropena galdu zuten Jesus gurutzean hil ondoren
Haiek Israel askatuko zuela pentsatzen zuten
4.2
PALESTINAREN ANTOLAKUNTZA POLITIKOA
3 erakundeak:
Poltzio Pilato (gobernari erromatarra)
Haren egitekoa
Palestinako 7 administrazioak kontrolatzea zen
Apaizburua izendatzea edo kentzea
Erromako zergak kobratzea eta heriotza-epaiak bainmentzea
gizon
Bidegabea
Bihotzgabea
Zurruna
Poltzio Pilato...
Gobernari erromatarra izan zen (K.o. 26tik 37 a arte)
Biltzar Nagusia-Sanedrina
zer zen?
Juduen aginte-organoa berezia zen
Parlamentuaren antzekoa
botere
legegilea
judiziala
betearazlea
Erlijio-mailako epaitegi gorenaren lanak ere egiten zituen
3 motako 71 kideek osatu
Apaiz nagusiak eta apaizak
Lege maisuak
Zaharrak
Herodeas I.a Handia+ondorengoak
Bere soldaduez mugak zaindu behar zituen
horri esker
Politika-abileziz¡az jokatzeko aukera izan zuen
Herri lan garrantzitsuak egin zituen Jerusalemen
adibidez..
Tenplua berreraiki eta apaindu, gotorleku eta kirol estadioak eraiki...
Herodes...
Aginpide mugatu izan zuen
Bazuen nolabaiteko autonomia
Erromako senatuak izendatu zuten (K.a. 37-K.o. 4)
Hiltzean
Bere 3 semeen artean banatu erresuma
PALESTINA JESUSEN GARAIAN
elijio egoera
Sinismenak
Herri bat
Lege bat
Jainko bat
Fede kultua
Jaiak
Kultu Tenpluan
Legea bete
Larunbata (sabat) gorde
Sinagogara joan
gizarte egoera
Erdi mailakoak
Apaizak
Lege maisuak
Artisauak
Zerga biltzaileak
Behe mailakoak ( herria )
Abelzainak
Nekazariak
Arrantzaleak
Goi mailako zuzendariak
Erromatar burua
Farisearrak
Apaiz nagusia
Saduzearrak
Zerga biltzaile nagusiak
Lur jabe handiak
Marjinatuak
Elbarrituak
Gaixoak
Publikanoak
Gentileak
Emakumeak
Umeak
politika egoera
ERROMAKO boterea
Erromako gobernua
Errege txikiak
JUDUEN boterea
Sanedrina
ANTOLAKETA POLITIKA
palestina osoko erregea
Herodes I Handia
Galilea eta Perea
Herodes Antita (4 K.a.- 39 K.o.)
Idumea eta Trakonitide
Filipo (4 K.a.- 34 K.o.)
Judea eta Samaria
Arquelao (4 K.a- 6 K.o.)
Erromatar prokuradorea
Pontzio Pilato (26-36K.o.)