Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สรุปบทที่ 6 การพยาบาลมารดาที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับปัจจัยการคลอด,…
สรุปบทที่ 6 การพยาบาลมารดาที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับปัจจัยการคลอด
ความผิดปกติของแรงผลักดันในการคลอด (Abnormality of power)
แรงหดรัดตัวของมดลูกที่ผิดปกติโดยธรรมชาตินั้นแรงหดตัวของมดลูก (Uterine contraction/Primary power)
1.1 มดลูกหดรัดตัวน้อยกว่าปกติ (Hypotonic uterine dysfunction) หมายถึง การหดรัดตัวของมดลูกที่มีแรงดันในมดลูกโดยเฉลี่ยน้อยกว่า 25 มิลลิเมตรปรอท
การดูแลรักษา คือการให้ Oxytocin เพื่อกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
1.2 มดลูกหดรัดตัวมากกว่าปกติ (Hypertonic uterine dysfunction) หมายถึง การหดรัดตัวของมดลูกที่มีแรงดันในมดลูกโดยเฉลี่ยมากกว่า 50 มิลลิเมตรปรอท
การดูแลรักษา คือ ให้ยาบรรเทาอาการปวด ถ้าทารกมีภาวะขาดออกซิเจน ต้องผ่าตัด คลอดทางหน้าท้องทันที
1.3 การหดรัดตัวของมดลูกที่ผิดปกติเฉพาะที่ (Localized abnormalities of uterine action) ความผิดปกติดังกล่าวเกิดจากการที่มดลูกส่วนบน และส่วนล่างมีการหดรัดตัวไม่ประสานกัน
ช่องทางคลอดที่ผิดปกติ (Abnormality of Passage)
ส่วนที่เป็นกระดูก (Bony passage) คือกระดูกเชิงกราน ซึ่งเป็นช่องทางที่ทารกต้องคลอด ผ่านออกมา
1.1 การแคบที่ระดับทางเข้าของเชิงกราน (Pelvic inlet contraction)
การแคบที่ระดับส่วนกลางของเชิงกราน (Midpelvic contraction)
การแคบที่ระดับทางออกของเชิงกราน (Pelvic outlet contraction)
การแคบร่วมกันหลายระดับ (General pelvic contraction)
ส่วนที่เป็นกล้ามเนื้อและเอ็นยึด (Solf passage)
ความผิดปกติของปากช่องคลอด
ความผิดปกติของช่องคลอด
ความผิดปกติของปากมดลูก
ความผิดปกติของมดลูก
ความผิดปกติของรังไข่
ความผิดปกติของอวัยวะอื่น ๆ
ความผิดปกติของทารกในครรภ์ (Abnormality of Passenger)
ความผิดปกติของส่วนนำและท่าของทารก
1.1 ทารกส่วนนำเป็นท่าก้น (Breech presentation)หมายถึง ทารกในครรภ์มารดา ที่อยู่ใน Longitudinal lie โดยมี Cephalic pole อยู่บริเวณยอดมดลูก
สาเหตุ สาเหตุที่แท้จริงยังไม่ทราบแน่ชัดทารกคลอดก่อนกำหนด ครรภ์แฝด ทารกหัวบาตร (Hydrocephalus) ทารกไม่มีศีรษะ (Anencephaly)
(1) Frank Breech (Extended breech) คือ ทารกส่วนนำเป็นก้น ที่ต้นขาจะพับ แนบอยู่กับหน้าท้อง ส่วนขาจะเหยียดที่เข่าทั้งสองข้าง เอาเท้าพาดไปบริเวณหน้าอก หรือหน้าของทารก
(2) Complete breech (Flexed breech, Full breech, Double breech) คือ ทารกส่วนนำเป็นก้น ที่อยู่ในท่างอสะโพกและงอเข่าทั้งสองข้าง
(3) Incomplete breech คือ ทารกส่วนนำเป็นก้นชนิดใดก็ตาม ที่ส่วนของสะโพก หรือเข่า หรือทั้งสองอย่างมีการงอไม่เต็มที่
1.2 ทารกส่วนนำเป็นหน้า (Face presentation) หมายถึง ทารกใช้หน้าเป็นส่วนนำ โดย ที่ศีรษะจะมีการแหงนมากกว่าปกติ (Hyperextended head) จนส่วนท้ายทอยไปสัมผัสกับด้านหลัง ของทารก
สาเหตุ
มารดา เคยคลอดบุตรหลายครั้ง ทำให้หน้าท้องหย่อนยานมดลูก แกว่งไปมา ทำให้ทารก ในครรภ์มีการเคลื่อนไหวมากกว่าปกติกระดูกเชิงกรานแคบ
การรักษา ถ้าวินิจฉัยได้ว่า ทารกมีส่วนนำเป็นหน้า ถ้าเชิงกรานไม่แคบและการคลอด ดำเนินไปได้ดี สามารถปล่อยให้การเจ็บครรภ์คลอดดำเนินต่อไปได้โดยการเฝ้าคลอดอย่างระมัดระวัง
1.3 ทารกส่วนนำเป็นหน้าผาก (Brow presentation)หมายถึง ทารกที่มีศีรษะเป็นส่วนนำ โดย ศีรษะจะอยู่ในลักษณะกึ่งกลาง ระหว่างการก้มเต็มที่กับการแหงนเต็มที่
สาเหตุ เช่นเดียวกับส่วนนำเป็นหน้า และอาจเกิดจากทารกอ้าปากขณะเจ็บครรภ์คลอด
1.4 ทารกส่วนนำเป็นหัวไหล่หรือทารกแนวขวาง (Shoulder presentation or Transverse lie) หมายถึง ทารกที่มีแนวของลำตัวตั้งฉากกับแนวลำตัวของมารดา ทำให้บริเวณหัวไหล่ กลายเป็นส่วนนำ
สาเหตุ ที่พบบ่อยได้แก่ หน้าท้องหย่อนมาก เนื่องจากเคยคลอดบุตรมาหลายครั้ง ทารก คลอดก่อนกำหนด รกเกาะต่ำ
1.5 ทารกมีส่วนนำร่วม (Compound presentation) หมายถึง การมีส่วนของแขน มือ หรือขาทารกยื่นลงมาพร้อมกับส่วนนำอื่นของทารก ส่วนนำร่วมที่พบบ่อยที่สุด คือ ศีรษะกับมือ
สาเหตุไม่ทราบแน่ชัด ส่วนมากพบในทารกคลอดก่อนกำหนด
การรักษา ให้เฝ้าระวังดูความก้าวหน้าของการคลอดเฉย ๆ โดยไม่ต้องทำอะไร เพราะ ทารกมักแก้ไขปัญหาส่วนนำร่วมได้ด้วยตัวเอง
1.6 Persistent Occiput Posterior Position (OPP) ทารกจะอยู่ในท่าหงายศีรษะ ซึ่ง ส่วนใหญ่จะสามารถหมุนกลับมาเป็นท่าคว่ำหน้าตามปกติ (Occiput anterior) ได้เอง
สาเหตุ ไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด
การรักษา ในรายที่คลอดยากหรือมีระยะที่ 2 ของการคลอดที่ยาวนาน อาจต้องใช้คีมหรือ เครื่องดูดสุญญากาศช่วยในการทำคลอด และเพื่อให้การคลอดง่ายขึ้น ควรตัดฝีเย็บ (Episiotomy) ให้กว้างและลึก
1.7 Persistent Occiput Transverse position (OTP) เกิดขึ้นเนื่องจาก ศีรษะไม่ยอม หมุนไปอีก 90 องศา เพื่อให้เป็นท่า Occiput anterior ทำให้ Occiput ค้างอยู่ในแนว Transverse ของกระดูกเชิงกราน
สาเหตุ พบในมดลูกที่มีการหดรัดตัวไม่ดีหรือมารดามีกระดูกเชิงกรานชนิด Platypelloid ซึ่งมีลักษณะเส้นผ่าศูนย์กลางทางด้าน Anteroposterior สั้น
ช่วยเหลือโดยการให้ยา Oxytocin เข้าทางหลอดเลือดดำ เพื่อให้การหดรัดตัวของมดลูกดีขึ้น
1.8 ความผิดปกติของพัฒนาการของทารกในครรภ์
ทารกตัวโต (Fetal Macrosomia) หมายถึง ทารกแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวตั้งแต่ 4,000 กรัมขึ้นไป
การรักษา รายที่คะเนน้ำหนักทารกแรกเกิดมากกว่า 4,000 กรัม สูติแพทย์มักแนะนำ ให้ผ่าตัดคลอด เพื่อลดอันตรายต่อทั้งมารดาและทารก
ทารกหัวบาตร (Hydrocephalus) หมายถึง ทารกที่มีการคั่งของน้ำหล่อเลี้ยงสมอง (Cerebrospinal fluid) ในปริมาณที่มากผิดปกติ ทำให้ศีรษะทารกมีขนาดโตมากจนไม่สามารถคลอด ออกมาได้
ทารกท้องขนาดใหญ่ (Large Fetal Abdomen)
สาเหตุ มีน้ำในช่องท้อง (Ascites) กระเพาะปัสสาวะที่โป่งมาก จากความพิการของ ท่อทางเดินปัสสาวะ เนื้องอกขนาดใหญ่ของไต Congenital cystic kidney เนื้องอกขนาดใหญ่ของตับ ทารกบวมน้ำ (Hydrops fetalis)
การรักษา ในกรณีที่การคลอดดำเนินไปแล้ว ให้ช่วยคลอดโดยใช้เข็มเจาะผ่านทางหน้า ท้องมารดา เพื่อดูดน้ำในช่องท้องทารกออกมา ในกรณีที่ทราบความผิดปกติของทารกก่อนคลอด
ทารกแฝดติดกัน (Conjoined twins) พบได้น้อยมาก การวินิจฉัยทำได้ยาก ส่วนใหญ่มักจะวินิจฉัยได้เมื่อพบว่าเกิดความผิดปกติในการดำเนินการคลอดขึ้นแล้ว
ท่าของผู้คลอด (Position)
ภาวะด้านสุขภาพกายของผู้คลอด (Physical condition)
ผู้คลอดที่มีสุขภาพอ่อนแอ มีอาการอ่อนเพลีย พักได้น้อย เนื่องจากเจ็บครรภ์คลอดในเวลา กลางคืน หมดแรงจะกระทบต่อแรงเบ่งคลอดได้
มารดาตั้งครรภ์หลาย ๆ ครั้ง
มารดาอายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป หรืออายุน้อยกว่า 18 ปี
ได้รับยาระงับปวด หรือกล่อมประสาทในเวลาที่ไม่ควร หรือทำคลอดแบบไม่เจ็บปวด (Painless labour) เช่น ให้ยาชาเข้าไขสันหลัง (Epidural nerve block)
นางสาวสุธีมา เครือเครา รหัสนักศึกษา 621001401486 เลขที่ 19