Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
SỐNG CHẾT MẶC BAY (PHẠM DUY TỐN) - Coggle Diagram
SỐNG CHẾT MẶC BAY (PHẠM DUY TỐN)
TÁC GIẢ
Phạm Duy Tốn sinh năm 1883, mất năm 1924.
Nguyên quán làng Phượng Vũ, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội); sinh quán thôn Đông Thọ (nay là phố Hàng Dầu, Hà Nội).
Ông là một trong số ít những người có thành tựu đầu tiên về thể loại truyện ngắn hiện đại -> là một trong số những nhà văn mở đường cho truyện ngắn hiện đại Việt Nam.
Một số tác phẩm như: Sống chết mặc bay, Con người Sở Khanh, Nước đời lắm nỗi..
Phong cách: Truyện ngắn của ông thường viết về hiện thực xã hội đương thời
KHÁI QUÁT VỀ TÁC PHẨM
Xuất xứ: Tác phẩm được đăng trên tạp chí Nam phong, số 18 - 1918. Đây được coi là tác phẩm thành công nhất của ông.
Hoàn cảnh sáng tác: Được sáng tác tháng 7 năm 1918. Đây được coi là tác phẩm thành công nhất của ông.
ND chính: “Sống chết mặc bay” đã lên án gay gắt tên quan phủ “lòng lang dạ thú” và bày tỏ niềm thương cảm trước cảnh “nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân do thiên tai và cũng do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên
Tóm tắt: Sống chết mặc bay là câu chuyện về sự tắc trách của quan phụ mẫu làng X, thuộc phủ X dẫn đến cái chết của hàng bao nhiêu con người, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết, kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn. Bởi trong khi dân chúng khổ cực, vất vả giữ đê ngăn nước lũ từ sông Nhị Hà thì quan phụ mẫu vẫn say sưa với ván bài tổ tôm trong cái đình cao và vững chãi, mặc kệ dân chúng ngoài kia.
PTBĐ: Tự sự (chính) + Miêu tả, biểu cảm
Thể loại: Truyện ngắn (hiện đại)
NỘI DUNG
1.Tình hình vỡ đê và sức chống đỡ
-> giá trị nhân đạo
Tình hình vỡ đê:
Thời gian: gần một giờ đêm
Địa điểm: Khúc đê làng X, thuộc phủ X
Thời tiết: trời mưa tầm tã, nước càng ngày càng dâng cao.
Thế đê: hai ba đoạn nước đã ngấm qua và rỉ chảy đi nơi khác.
**Nghệ thuật tăng cấp,
qua đó diễn tả sức hung bạo của mực nước và điều đó đang đe dọa nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân.**
Sức chống đỡ của người dân
Thời gian: từ chiều cho đến gần 1 giờ sáng
Dân hàng trăm người vất vả, cố sức giữ đê: kẻ thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, người vác tre, nào đắp, nào cừ… làm việc từ chiều, bì bõm dưới bùn lầy, người nào người nấy ướt như chuột lột, ai ai cũng mệt lử.
Tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ nhưng ai cũng đã mệt lử cả rồi.
Không khí: khẩn trương, gấp gáp (trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi...)
Cảnh tượng nhốn nháo, căng thẳng, con người dường như bất lực hoàn toàn. Qua đó thể hiện tâm trạng lo lắng của tác giả.
Chú ý: Hệ thống động từ mạnh, tính từ chỉ đặc điểm
2.Cảnh quan phụ mẫu đánh tổ tôm khi đi hộ đê
-> Giá trị tố cáo, phê phán
Địa điểm: đình trên mặt đê, vững chãi, an toàn
Khung cảnh trong đình:
Đèn thắp sáng trưng, khói bay nghi ngút.
Nha lệ lính tráng, kẻ hầu người hạ đi lại rộn ràng.
Quan phủ cùng nhau lại đánh tổ tôm: quan phụ mẫu uy nghi chễm chệ ngồi trên sập, say mê đánh tổ tôm.
Khi đê vỡ:
Không hề lo lắng: “cau mặt, gắt: mặc kệ!”
Vẫn không ngừng việc chơi bài.
=> Tên quan là kẻ vô trách nhiệm, thờ ơ trước nỗi khổ của nhân dân.
Nghệ thuật:
tương phản giữa cảnh tượng trong đình và ngoài đê, qua đó làm nổi bật sự hưởng lạc, vô trách nhiệm của tên quan phụ mẫu trước tình cảnh khốn khổ của nhân dân.
Thái độ của tác giả
: mỉa mai, châm biếm, phê phán bọn quan lại vô trách nhiệm và cảm thương với nỗi khổ của nhân dân (thể hiện qua các từ: than ôi, ôi…).
3. Cảnh vỡ đê và nhân dân lâm vào cảnh lầm than
-> Vừa nhân đạo + tố cáo/ phê phán
Nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi, lúa má ngập hết.
Kẻ sống không có chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn
=> Tình cảnh thảm sầu, đau thương
NGHỆ THUẬT
Tăng cấp
Sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ trời mưa, của độ nước sông dâng cao, của nguy cơ đê vỡ, của cảnh hộ đê vất vả, căng thẳng của người dân
Sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ ham mê bài bạc của tên quan
Sự kết hợp của nghệ thuật tương phản và tăng cấp đã tố cáo và phê phán hành động ham mê bài bạc, vô trách nhiệm của viên quan. Hắn thắng bài khi đê vỡ, hắn sung sướng khi bao người phải khổ => Đây là một sự nhẫn tâm, là một tội ác của tên viên quan.
Miêu tả nhân vật sắc nét
Lời văn cụ thể, sinh động, giàu cảm xúc
Kết hợp nghệ thuật tương phản và tăng cấp khéo léo
Dấu hiệu hiện đại:
Cách xây dựng nhân vật (lời nói/ hành động/ cử chỉ….) + Ngôn ngữ (Thán từ, khẩu ngữ) + Kiểu câu vô cùng linh hoạt (câu rút gọn, câu đặc biệt, câu liệt kê, câu mở rộng thành phần; câu tường thuật, câu kể, câu cảm thán…)
Dấu vết rơi rớt của văn học trung đại:
Ngôn ngữ: cách diễn đạt ở đoạn cuối + dùng hoàng loạt từ Hán Việt
BỐ CỤC
Phần 1: từ đầu đến “khúc đê này hỏng mất”: nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân.
Phần 2: tiếp đến “điếu mày”: cảnh quan phủ cùng các nha lại đánh tổ tôm trong khi đi hộ đê (đi bảo vệ đê).
Phần 3: Còn lại: Cảnh vỡ đê, nhân dân lâm vào tình trạng thảm sầu.
Tư liệu mở rộng: Sân khấu hóa tác phẩm:
https://www.youtube.com/watch?v=G0wjP8gAMkA
Tuyển tập truyện ngắn Phạm Duy Tốn:
https://www.youtube.com/watch?v=oJWuf8Ap1G4
Thiết kế: Cô Trà My