Phát triển là quá trình vận động đi lên của một sự vật từ thấp đến cao, từ đơn giản tới phức tạp, từ kém hoàn thiện tới hoàn thiện hơn. Phát triển nhân cách được hiểu là quá trình thay đổi của nhân cách từ thấp tới cao, từ chưa hoàn hiện tới hoàn thiện.
Thông thường, phát triển luôn có xu hướng đi lên, mang tính tích cực. Nhưng theo một chiều hướng khác, việc phát triển, đôi khi không chỉ là đi lên mà còn có thể là đi xuống, mang tích tiêu cực. Các nhân tố chi phối tới sự hình thành và phát triển nhân cách cũng vì thế mà xuất hiện. Sự đa dạng trong cuộc sống mỗi con người kéo theo sự xuất hiện của nhiều nhân tố ảnh hưởng tới nhân cách, để mà kể tên thì đôi ba dòng chưa chắc kể hết. Do vậy một số yếu tố được coi là cốt lõi, quan trọng nhất, ảnh hưởng và chi phối nhiều nhất tới việc hình thành