Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โภชนศาสตร์ในบุคคลแต่ละช่วงวัย - Coggle Diagram
โภชนศาสตร์ในบุคคลแต่ละช่วงวัย
โภชนาการวัยทารก
สารอาหารที่สําคัญ
พลังงานและโปรตีน: แหล่งพลังงานที่ดีที่สุด 6 เดือนแรก
คือ นมแม่หลังจากนั้น คือ ไข่ เนื้อสัตว์ต่างๆ
แร่ธาตุเหล็ก: จากตับ เนื้อสัตว์ ไข่แดง ผักใบเขียว
ไอโอดีน: เกลือไอโอดีน
แคลเซียม: นม
สังกะสี: เนื้อสัตว์ และอาหารทะเล
วิตามินเอ: ตับ ไข่แดง ผักใบเขียวเข้ม ผักผลไม้สีเหลืองส้ม
แนวทางการส่งเสริมโภชนาการทารก
ระยะแรกเกิด
ให้ทารกดื่มนมแม่จนถึง 6 เดือน เพื่อส่งเสริมภูมิคุ้มกันโรค
ป้องกันการติดเชื้อ ไม่เกิดภูมิแพ้และเกิดความผูกพัน
ระยะให้อาหารเสริม
อาหารเสริมเป็นอาหารอื่นๆ ทุกชนิดนอกจากนมแม่
เริ่มให้อาหารเสริมเป็นข้าวบดผสมไข่ต้มสุกและน้ำแกงจืด ผลไม้บด
หลังจากนั้นเป็นอาหารเสริมที่ให้เด็กได้หัดเคี้ยวอาหาร
ไม่ควรให้อาหารเสริมเร็วเกินไป เพราะอวัยวะในการกลืนและการย่อยยังไม่สมบูรณ์
การส่งเสริมโภชนาการโดยบุคลากรสาธารณสุข
ประเมินภาวะโภชนาการ 2. ให้ความรู้และคําปรึกษา 3. ติดตามและประเมินผล
หลักการให้อาหารเสริม
เริ่มให้ทีละน้อย
เริ่มให้ทีละอย่าง พร้อมเว้นระยะ 1-2 สัปดาหาก่อนเริ่มให้อาหารชนิดใหม่
ไม่ปรุงอาหารรสจัด
เน้นความสะอาดของวัตถุดิบและภาชนะ
โภชนาการเด็กก่อนวัยเรียน
ความหมาย
หมายถึง เด็กที่มีอายุ 1-5 ปี
ควรได้รับอาหารหลัก 5 หมู่ เพราะมีการเจริญเติบโตทั้งร่างกาย
และสมอง และเพื่อพัฒนาการที่เหมาะสมตามวัย
เป็นวัยที่เสี่ยงต่อการขาดสารอาหารเพราะ
ยังไม่โตพอที่จะเข้า ร.ร. และพ่อแม่ต้องไปทํางาน
ความสําคัญของโภชนาการ
หากเด็กได้รับอาหารไม่เพียงพอหรือเหมาะสม
จะเกิดโรคจากการขาดสารอาหาร เช่น
• โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
• โรคคอพอกจากการขาดไอโอดีน
• อ่อนแอเสี่ยงต่อการติดเชื้อ และเจ็บป่วยง่าย
ปัจจัยที่มีผลต่อโภชนาการ
• ปัจจัยทางครอบครัว : ลักษณะครอบครัวเดี่ยวทําให้พ่อแม่ไม่มีเวลาดูแล
การมีบุตรคนใหม่ ครอบครัวขยายที่มีสมาชิกหลายคนอาจดูแลไม่ทั่วถึง
• ปัจจัยทางเศรษฐกิจ
• ปัจจัยทางวัฒนธรรม
• ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ : การคมนาคม การเข้าถึงอาหาร
ความต้องการสารอาหาร
• ไขมัน
เพื่อให้ร่างกายอบอุ่น ป้องกันการอักเสบที่ผิวหนัง ควรได้รับไขมันไม่อิ่มตัว
• เกลือแร่
แคลเซียม เหล็ก ไอโอดีน
• โปรตีน
เด็ก 1-3 ปี ต้องการ 19 กรัม และ 4-5 ปี 25 กรัม
• วิตามิน
– พบปัญหาการขาดวิตามินเอจากการดื่มนมหรืออาหารเสริมที่มี
วิตามินเอน้อยเพราะขาดความรู้ในการเลี้ยงดู
– หากขาดวิตามินซีจากการบริโภคอาหารและดื่มนมที่มีวิตามินซีต่ำ
เด็กจะเจ็บป่วยง่าย เหงือกบวมเลือดออกตามไรฟัน
– วิตามินบี 1 และวิตามินบี 2 เพื่อช่วยในการเจริญเติบโต
• พลังงาน
เด็ก 1-3 ปี ต้องการ 1,000 Kcal และ 4-5 ปี 1,300 Kcal
อาหารที่ไม่ควรทาน
• อาหารประเภทหมักดอง
• อาหารประเภทเนื้อสัตว์ที่ปรุงไม่สุก
• อาหารรสจัด
• เครื่องดื่มรสหวาน เช่น น้ําอัดลม ชา กาแฟ
• ขนมหวานจัด
หลักการจัดอาหาร
• จัดอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นความหลากหลาย
• ฝึกบริโภคนิสัยที่ดี : ทานให้ครบ 3 มื้อ ไม่จุกจิก ให้เด็กรับประทาน
ด้วยตนเอง ล้างมือก่อนรับประทาน นั่งรับประทานเป็นที่
• จัดอาหารและบรรยากาศในการบริโภค : ความน่ารับประทาน สี กลิ่นรส และคุณค่า ปริมาณ และความสะดวก
• ไม่ควรวิตกกังวลมากเกินไปหากเด็กเบื่ออาหาร
โภชนาการวัยก่อนเรียน
แนวทางการส่งเสริมโภชนาการ
• การประเมินภาวะโภชนาการ : ซักประวัติ ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง
เทียบเกณฑ์อ้างอิงจากกราฟการเจริญเติบโต
• การให้โภชนศึกษาและคําปรึกษา
• การติดตามประเมินผล
โภชนาการเด็กวัยเรียน
โภชนาการ
• อายุ 6-12 ปี อัตราการเจริญเติบโตเป็นไปอย่างช้าๆสม่ําเสมอ
• พฤติกรรมการรับประทาน
– ไม่ทานอาหารที่ไม่เคยทาน
– ทานอาหารไม่เป็นเวลา
– ห่วงเล่นจนลืมทานอาหาร
– เล่นจนเพลียไม่อยากทานอาหาร
– เลือกทานอาหารที่ไม่มีคุณภาพ
ความสําคัญของการส่งเสริมโภชนาการ
วัยเรียน เป็นวัยที่มีการเจริญเติบโตช้าแต่สม่ําเสมอ เมื่อเด็กอายุ 10-12 ปี จะเริ่มมีการเจริญเติบโตทางเพศ ความต้องการอาหารที่มีคุณค่า
ทางโภชนาการสูงโดยเฉพาะโปรตีน แร่ธาตุ และวิตามิน
หลักการจัดอาหาร
การส่งเสริมภาวะโภชนาการเด็กวัยเรียน
1) จัดอาหารให้ครบ 5 หมู่ มีปริมาณพอเหมาะกับความต้องการ
2) ควรให้เด็กเป็นผู้เสนอรายการอาหารบ้างเพื่อให้เด็กมีความรู้สึกถึงการมีส่วนร่วม
3) ควรฝึกวินัยในการรับประทานอาหารให้เป็นเวลา ไม่รับประทานจุบจิบ
4) ควรฝึกให้เด็กรู้จักความพอดีในการรับประทานอาหารแต่ละประเภท
ไม่ควรตามใจหรือให้อาหารเป็นสิ่งต่อรองในการให้เป็นรางวัล หรือทําโทษ
5) ควรมีอาหารสํารองไว้บ้างเป็นอาหารที่เตรียมได้ง่ายแต่มีประโยชน์ เพราะเด็กวัยนี้หิวไม่เป็นเวลา
• เนื้อสัตว์
• ไข่
• ถั่วเมล็ดแห้ง
• นมสด
• ผักใบเขียวและผักสีเหลือง
• ผลไม้สด
• ข้าว ก๋วยเตี๋ยวหรือแป้งอื่นๆ
โภชนาการวัยรุ่น
โภชนาการ
• ช่วงอายุ 13-18 ปี
• เป็นช่วงวัยที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว
• เพศหญิงจะเข้าสู่วัยรุ่นเร็วกว่าเพศชาย 2 ปี
ความสําคัญของการส่งเสริมโภชนาการ
• การเปลี่ยนแปลงทางกายของวัยรุ่น กิจกรรมที่ต้องใช้
พลังงานมากทําให้วัยรุ่นต้องการ
สารอาหารมากขึ้น จึงบริโภคอาหารมากและบ่อยครั้งขึ้น
• การส่งเสริมโภชนาการที่ถูกต้องทําให้วัยรุ่นเจริญเติบโตสมวัย พัฒนาการทางสติปัญญาดี ส่งผลให้สุขภาพกายจิตดี
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ
• ความรู้ทางโภชนาการ : วัยรุ่นที่มีอิสระจะตัดสินใจเลือกอาหารมาบริโภคด้วยตนเอง
• ความเชื่อและทัศนคติในการบริโภคอาหาร
• การยอมรับในสังคม : ส่งผลให้เกิดภาวะอะนอเร็กเซียเนอร์โวซา และบูลิเมียเนอร์โวซา ได้ในวัยรุ่นโดยเฉพาะเพศหญิง
• การรับประทานอาหารไม่ครบ 3 มื้อ
โภชนาการวัยผู้ใหญ่
โภชนาการ
วัยผู้ใหญ่ หมายถึง วัยทํางานอายุตั้งแต่19-60 ปี
• ร่างกายต้องการสารอาหารเพื่อใช้ในการเจริญเติบโต
และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
• ควรบริโภคอาหารครบ 5 หมู่ หลากหลายชนิด
ปัจจัยที่มีผลต่อโภชนาการ
• ปัจจัยส่วนบุคคล
• พฤติกรรมการบริโภคอาหาร
• ภาวะสุขภาพ
• ลักษณะการทํางาน
• สภาพสังคมและเศรษฐกิจ
• สถานภาพสังคม
• สุขภาพจิต
สารอาหารสําคัญ
เพศหญิง
• ธาตุเหล็ก
• แคลเซียม
• โฟเลตหรือกรดโฟลิก
เพศชาย
• ไลโคพีน
• เซเลเนียม
โภชนาการสําหรับวัยผู้สูงอายุ
โภชนาการ
• วัยผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) เป็นวัยที่มีการเสื่อมถอยของระบบต่างๆในร่างกาย
• ปัญหาทางโภชนาการมีทั้งขาดสารอาหารและได้รับสารอาหารเกิน
สารอาหารสําคัญ
• โปรตีน
• ไขมัน
• คาร์โบไฮเดรต
• แร่ธาตุและวิตามิน
• ใยอาหาร
• น้ำ
อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง
ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง
อาหารรสหวานจัด
เค็ม
โภชนาการสําหรับหญิงตั้งครรภ์
โภชนาการ
ความสําคัญต่อการเจริญเติบโตของทารก
ความต้องการสารอาหารเพิ่มโดยเฉพาะพลังงานต้องการเพิ่ม
จากปกติวันละ 300กิโลแคลอรี โปรตีนต้องการเพิ่มวันละ 10กรัม
ความต้องการแร่ธาตุเพิ่ม ได้แก่ เหล็ก ไอโอดีน และแคลเซียม
วิตามินสําคัญ คือ โฟเลท
โภชนาการหญิงให้นมบุตร
• ปริมาณและคุณภาพมีความสําคัญเหมือนตอนตั้งครรภ์
• ความต้องการพลังงานเพิ่ม 500 กิโลแคลอรี: 2,250กิโลแคลอรี
หลักการจัดอาหาร
• พลังงาน ควรมาจากโปรตีน และคาร์โบไฮเดรต จํากัดปริมาณไขมัน
• โปรตีน ควรได้รับปริมาณเพียงพอต้อการสร้างน้ำนม เน้นเครื่องในสัตว์เพราะมีธาตุเหล็ก
• วิตามินต่างๆ ได้แก่ วิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี12 โฟเลท วิตามินซี
• น้ำ 8-10แก้วต่อวัน