CZASOWNIK

podlega koniugacji - odmienia się przez osoby, liczby, tryby i czasy

czas teraźniejszy

liczby mogą wskazywać czy podmiot jest indywidualny czy zbiorowy

strona czynna

aspekt - dokonany i niedokonany

może być źródłem informacji o osobie mówiącej w utworze, bohaterach, relacjach itp

dynamizuje wypowiedź

użycie czasu teraźniejszego w funkcji czasu przeszłego w celu dodania wypowiedzi większej wyrazistości i dynamiki

czas teraźniejszy w konstruowaniu odgrywa rolę w konstruowaniu wypowiedzi mówiący o uniwersalnym lub ponadczasowym charakterze jakichś działań, przeżyć czy zjawisk, np. ręka rękę myje.

czas przeszły

czas przyszły

wydarzenia które mają dopiero nastąpić

czasowniki mogą być wyrazem pewności osoby która się wypowiada, że to co mówi zostanie zrealizowane

tryb orzekający


tryb rozkazujący

tryb przypuszczający

wyraża domniemanie, przypuszczenia że czynność jest możliwa do wykonania

wyraża rozkazy, nakazy, zakazy, polecenia, życzenia i prośby

wyraża stosunek osoby mówiącej

służy do wypowiadania sądów i opinii

wzmacnia ekspresję, pełni funkcję retoryczne, wprowadza elementy patosu

rozmyślanie o planach, marzeniach, pragnieniach (również tych które nie mogą się spełnić

strona bierna

zwraca uwagę na wykonawcę czynności

podkreśla że ktoś lub coś jest obiektem działania

podkreśla aktywność podmiotu

eksponuje dynamikę

sprawia że wypowiedź ma charakter statyczny

wysuwa na pierwsze miejsce podmiot

nieosobowe czasowniki

imiesłowy przymiotnikowe

czynne, bierne, przysłówkowe współczesne, uprzednie

zmniejszają dynamikę wypowiedzi

nazywają głównie stany lub czynności dopełniające