CZASOWNIK
podlega koniugacji - odmienia się przez osoby, liczby, tryby i czasy
czas teraźniejszy
liczby mogą wskazywać czy podmiot jest indywidualny czy zbiorowy
strona czynna
aspekt - dokonany i niedokonany
może być źródłem informacji o osobie mówiącej w utworze, bohaterach, relacjach itp
dynamizuje wypowiedź
użycie czasu teraźniejszego w funkcji czasu przeszłego w celu dodania wypowiedzi większej wyrazistości i dynamiki
czas teraźniejszy w konstruowaniu odgrywa rolę w konstruowaniu wypowiedzi mówiący o uniwersalnym lub ponadczasowym charakterze jakichś działań, przeżyć czy zjawisk, np. ręka rękę myje.
czas przeszły
czas przyszły
wydarzenia które mają dopiero nastąpić
czasowniki mogą być wyrazem pewności osoby która się wypowiada, że to co mówi zostanie zrealizowane
tryb orzekający
tryb rozkazujący
tryb przypuszczający
wyraża domniemanie, przypuszczenia że czynność jest możliwa do wykonania
wyraża rozkazy, nakazy, zakazy, polecenia, życzenia i prośby
wyraża stosunek osoby mówiącej
służy do wypowiadania sądów i opinii
wzmacnia ekspresję, pełni funkcję retoryczne, wprowadza elementy patosu
rozmyślanie o planach, marzeniach, pragnieniach (również tych które nie mogą się spełnić
strona bierna
zwraca uwagę na wykonawcę czynności
podkreśla że ktoś lub coś jest obiektem działania
podkreśla aktywność podmiotu
eksponuje dynamikę
sprawia że wypowiedź ma charakter statyczny
wysuwa na pierwsze miejsce podmiot
nieosobowe czasowniki
imiesłowy przymiotnikowe
czynne, bierne, przysłówkowe współczesne, uprzednie
zmniejszają dynamikę wypowiedzi
nazywają głównie stany lub czynności dopełniające