NHÓM 9 PPDH XÃ HỘI Ở TIỂU HỌC
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC DỰ ÁN
PPDH NÊU VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
KHÁI NIỆM
Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó HS dưới sự điều khiển và giúp đỡ của GV tự lực giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp không chỉ về mặt lý thuyết mà đặc biệt về mặt thực hành, thông quá đó tạo ra các sản phẩm thực hành có thể giới thiệu, công bố được.
QUY TRÌNH THỰC HIỆN
Bước 1: Lập kế hoạch
Lựa chọn chủ đề
Xây dựng tiểu chủ đề
Khơi gợi hứng thú
Lập kế hoạch học tập
Bước 2: Thực hiện dự án
Thu thập thông tin
Xử lí thông tin
Trao đổi và xin ý kiến GV hướng dẫn
Thảo luận với các thành viên khác
Bước 3: Tổng hợp kết quả
Xây dựng sản phẩm
Trình bày sản phẩm
Rút ra bài học kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án
ƯU ĐIỂM
NHƯỢC ĐIỂM
ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
ĐIỂM NHẤN
MỘT SỐ LƯU Ý
Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp
Phát triển khả năng sáng tạo
Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn
Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm
Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc
Kích thích điộng cơ, hứng thú học tập của người học
Phát triển năng lực tự đánh giá
Gắn lí thuyết với thực hành, tư duy với hành động, nhà trường và xã hội
VÍ DỤ
DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lí thuyết mang tính trừu tượng, hệ thống
DHDA cần nhiều thời gian và công sức chuẩn bị nên không thể tiến hành một cách thường xuyên trong chương trình môn học
Mặt khác dạy học dự án đòi hỏi về cơ sở vật chất tư liệu tham khảo,... nên những nơi còn thiếu và yếu về các phương tiện dạy học thì khó triển khai dạy học dự án
DHDA yêu cầu phải thay đổi thói quen dạy học cũ của GV và HS
Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên
Dự án có tính kiên ệ với thực tế
Dự án được đinh hướng theo câu hỏi khung chương trình
Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình thực hiện
Dự án tập chung vào những mục tiêu học tập quan trọng gần với các chuẩn mực
Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học
Người học là trung tâm của quá trình dạy học
Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong dạy học sự án
Người học là trung tâm thực hiện nhiệm vụ học tập phức hợp với tính tụ lực ao rong toàn bộ quá trình học tập
phát triển kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề
nâng cao kỹ năng sử dụng CNTT vào quá trình học tập và tạo ra sản phẩm
Dự án học tập cần góp phần gắn việc học tập trong nhà trường với thực tế đời sống. Có sự kết hợp giữa nghiên cứu lí thuyết và thực hành, thực hiện
Nhiệm vụ dự án câng chứa đựng những vấn đề phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh
HS được tham gia chọn đè tài, nội dung học tập phù hợp với khả năng và hứng thú của cá nhân, HS phải tham gia các tình huống
Nội dung dự án có kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực hoặc môn học khác nhau nhằm giải quyết một vấn đề mang tính phức hợp, nội dung phải bám sát nội dung bài học
Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, trong đó có sự cộng tác làm việc và sự phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm
Sản phẩm của dự án không giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, sản phẩm này có thể sử dụng, công bố, giới thiệu
Phát triển các kĩ năng giao tiếp và tư duy
Nội dung gắn với thực tiễn
Nhược điểm
Lưu ý
Ưu điểm
Khái niệm và tác dụng
Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề: Là cách thức GV tổ chức các hoạt động học tập trên cơ sở GV đặt ra những tình huống có vấn đề, GV điều khiển, HS phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề, thông qua đó nắm được kiến thức mới và phương pháp đi tới kiến thức đó, đồng thời phát hiện năng lực tư duy sáng tạo và hình thành thế giới quan khoa học.
Tác dụng
Gây hứng thú học tập cho các em, kích thích phát triển tư duy
HS được làm quen với việc nghiên cứu khoa học, nếp suy nghĩ độc lập, sáng tạo, biết liên hệ và sử dụng những kiến thức đã có trong việc lĩnh hội kiến thức mới.
Rèn luyện cho HS phương pháp học tập, phát triển ở các em kĩ năng phát hiện và tiến hành quá trình giải quyết vấn đề - đây là một trong những kĩ năng cần thiết.
Phát triển được khả năng tìm tòi, xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau. Trong khi phát hiện và giải quyết vấn đề, HS sẽ huy động được vốn tri thức và khả năng cá nhân hợp tác trao đổi thảo luận với bạn bè để tìm ra cách giải quyết vấn đề tốt nhất.
Thông qua việc giải quyết vấn đề, HS được lĩnh hội tri thức, kĩ năng và phương pháp nhận thức.
Đòi hỏi GV phải đầu tư nhiều thời gian và công sức phải có năng lực sư phạm tốt mới suy nghĩ để tạo ra được nhiều tình huống gợi vấn đề và hướng dẫn tìm tòi để phát hiện và giải quyết vấn đề.
Đòi hỏi phải có nhiều thời gian hơn các phương pháp thông thường.
Góp phần tích cực vào việc rèn luyện tư duy phê phán, tư duy sáng tạo cho HS. Trên cơ sở sử dụng vốn kiên thức và kinh nghiệm đã có của HS để xem xét, đánh giá, thấy được vấn đề cần giải quyết.
Ví dụ
BÀI 9: CÁC THẾ HỆ TRONG GIA ĐÌNH ( TNXH LỚP 3)
Bước 1: Chuẩn bị
Bước 2: tiến hành
Xây dựng tình huống có vấn đề: Phân biệt gia đình 2 thế hệ và gia đình 3 thế hệ
Địa điểm : Lớp học
Mục tiêu: HS biết được các thế hệ trong gia đình
Hình thức: Thảo luận
HS quan sát tranh và trả lời câu hỏi
HS thảo luận, đưa ra kết quả và các nhóm trao đổi với nhau
Nhiệm vụ : phần biệt được gia đình 2 thế hệ và gia đình 3 thế hệ
GV nhận xét, tổng kết: GĐ Lan có 2 thế hệ sinh sống, GĐ Minh có 3 thế hệ sinh sống.
-> Như vậy: Trong 1 GĐ có nhiều thế hệ cùng sinh sống với nhau: 3 thế hệ, 2 thế hệ, 1 thế hệ.
Thế hệ thứ nhất trong GĐ Minh là ai?
Bố mẹ Minh là thế hệ thứ mấy trong GĐ?
Minh và em Minh là thế hệ thứ mấy trong GĐ?
Lan và em Lan là thế hệ thứ mấy trong GĐ?
Gia đình Lan có mấy thế hệ đang sống ? đó là những thế hệ nào?
Hãy cho biết gia đình em có mấy thế hệ đang sống?
Gia đình Minh có mấy thế hệ đang sống ? đó là những thế hệ nào?
Bố mẹ Lan là thế hệ thứ mấy trong GĐ?
Cách tiến hành
GV cần nắm vững PPDH này đầu tư trí tuệ và thời gian nghiên cứu kĩ bài dạy, tham khảo nhiều tài liệu để xây dựng tình huống có vấn đề
GV cần có hiểu biết sâu rộng để không bất ngờ trước các tình huống của HS có kĩ năng nghề nghiệp để dẫn dắt HS giải quyết vấn đề
Đối với những bài có nội dung đơn giản, không có tính vấn đề thì không thể áp dụng PPDH này
PPDH này thường làm cho GV khó chủ động trong việc đảm bảo tiến bộ bài học khi HS chưa quen với việc học tập chủ động
Bước 1: Chuẩn bị
Xây dựng tình huống có vấn đề
Xác định mục tiêu nội dung bài học
Dự kiến thời gian, hình thức, địa điểm
Dự kiến các tình huống, các hướng giải quyết có thể có
Lựa chọn nội dung, đối tượng đáp ứng được yêu cầu của tình huống có vấn đề
Phân tích nội dung liên hệ với những kiến thức HS đã biết để xác định mâu thuẫn
Hoàn thiện tình huống có vấn đề
Chủ đề “Phòng cháy khi ở nhà” (Lớp 3)
Bước 1: Lập kế hoạch
Bước 2: Thực hiện dự án
GV cùng HS lập kế hoạch thực hiện dự án: Tìm hiểu cách phòng cháy chữa cháy. Để lập kế hoạch thực hiện dự án, HS sử dụng sơ đồ tư duy để tìm các vấn đề nghiên cứu liên quan chủ đề như sau:
Xác định các câu hỏi đặt ra về phòng cháy chữa chá
2/ Đặc điểm của đồ dùng đó: Hình dạng, kích thước, chất liệu.
1/ Em biết những loại đồ dùng gì dễ cháy?
3/ Vì sao em phải phòng cháy?
Sau khi đã xác định được những câu hỏi cần trả lời, HS cần có bảng phân công nhiệm vụ cụ thể, GV cùng giúp HS hoàn thành nhiệm vụ này
Các thành viên được phân công thực hiện việc thu thập tài liệu, xử lí thông tin và hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Bước 3: Tổng hợp kết quả
Bước 2: Giải quyết vấn đề
HS huy động những kiến thức liên quan và đưa ra những giả thiết
Dựa vào tri thức đã có để lập luận, nghiên cứu thêm thông tin mới để khẳng định hay bác bỏ giả thiết phương án đề xuất, trình bày giải pháp
- Nhóm HS tập hợp sản phẩm các thành viên để hoàn thiện sản phẩm của nhóm.
GV hướng dẫn HS suy luận giải quyết vấn đề
HS nhận xét và đưa ra cách giải quyết của mình
Tiếp nhận tình huống, phân tích vấn đề, nội dung của tình huống, xác định nhiệm vụ cần thực hiện
GV tổng kết, rút ra kết luận
- Báo cáo sản phẩm trước lớp.
- HS các nhóm khác nhận xét, đánh giá; GV giúp HS hoàn thiện những nội dung còn thiếu.