Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบสืบพันธุ์ (Reproductive System) - Coggle Diagram
ระบบสืบพันธุ์ (Reproductive System)
อวัยวะสืบพันธุ์ภายในเพศชาย
ท่อเก็บอสุจิ (Vas deferens )
มี 2 ท่อเป็นหลอด อยู่ถัดจากก้านอัณฑะ
เป็นทางผ่านของอสุจิ จากท่อเก็บอสุจิผ่านเข้าไปในต่อมลูกหมาก เพื่อเปิดออกสู่ท่อปัสสาวะสำหรับ นำตัวอสุจิออกไปสู่ภายนอก
อัณฑะ (Testis)
สร้างฮอร์โมนTestosterone
มีรูปร่างคล้ายรูปไข่
สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศชาย(sperm)
ก้านอัณฑะ (Epididymis)
มี 2 ท่อ ลักษณะเป็นหลอด ขดไปมาอยู่ในลูกอัณฑะ
เป็นที่พักชั่วคราวของเชื้ออสุจที่เจริญเต็มที่ ซึ่งผลิตจากอัณฑะก่อนทจะส่งผ่านไปยังท่อนำอสุจิ
ถุงน้ำอสุจิ(Seminal vesicle)
มีลักษณะคล้ายหลอดผสมกับถุง มีอยู่2 ถุง อยู่ระหว่างกระเพาะปัสสาวะและทวารหนัก
เป็นส่วนที่ทำหน้าที่เก็บตัวอสุจิและสร้างน้ำอสุจิ
ต่อมลูกหมาก(Prostate glands)
เป็นต่อมโต รูปร่างคล้ายลูกหมากสีน้ำตาล
อยู่ใต้รูเปิดด้านในของท่อปัสสาวะ และล้มรอบส่วนบนของท่อปัสสาวะ
ทำหน้าที่สร้างของเหลวสีขาวคล้ายน้ำนมที่เป็นส่วนหนึ่งของน้ำอสุจิมีกลิ่นเฉพาะตัว
สารที่หลั่งออกมาเป็นเบสอ่อนๆ ช่วยให้เกิดสภาพเหมาะสมกับตวัอสุจิ ลดสภาพความเป็นเบสของท่อปัสสาวะและช่วยให้อสุจิแข็งแรงและว่องไวขึ้น
ต่อมขับเมือก (Cowper’s glands)
เป็นต่อมที่มีรีูปร่างกลม เท่าเมด็ถวั่มอียู่2 ต่อม ตั้งอยู่ใต้ต่มลูกหมาก
หน้าที่สำคัญของต่อมนี้คือขับน้ำหล่อลื่นเป็นเมือกใสๆ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของน้ำกาม มีฤทธิ์เป็นด่างเล็กน้อย
อวัยวะสืบพันธุ์ภายในเพศหญิง (Internal female reproductive organ)
รังไข่ (Ovary)
ลักษณะรูปร่างเม็ดมะม่วงหิมะพานต์ ตั้งอยู่ในอุ้งเชิงกรานและยึดติดกับผนังด้านข้างของอุ้งเชิงกราน
ภายในรังไข่ ประกอบด้วย follicle จำนวนมาก ภายใน follicle จะมีไข่เล็กๆ เรียก Primodial ova
การเจริญของ follicle เต็มที่ หนึ่ง follicle จะแตกปริออกปล่อยให้ไข่ตกออกมาเดือนละ 1 ฟอง
ท่อนำไข่ (Uterine tube)
เป็นท่อขดงอมี 2 ข้างของมดลูก
ตั้งต้นจากมุมบนของมดลูกโค้งไปจนถึงรังไข่
ปลายด้านในติดกับมดลูก ปลายด้านนอกติดกับเชิงกราน
แบ่งออกเป็น 4 ส่วน
Infundibulum เป็นส่วนปลายของท่อนำไข่ รูปร่างคล้ายกรวยส่วนปลายมีลักษณะคล้ายนิ้วมือเรียกว่า Fimbria มีหน้าที่พัดโบกไข่เข้าสู่ท่อนำไข่
Ampulla เป็นส่วนที่กว้างที่สุด เป็นตำแหน่งท่เกิดการปฏิสนธิ (Fertilization)
Isthmus เป็นส่วนที่แคบที่สุด
Interstitial part เป็นส่วนของท่อ มีอยู่ในเนื้อเยื่อ Myometrium
มดลูก (Uterus)
รูปร่างคล้ายผลชมพู่ ตั้งอยู่ในอุ้งเชิงกรานระหว่างกระเพาะปัสสาวะกับลำไส้ตรง (rectum) ตำแหน่งอยู่ในลักษณะเอียงพับไปข้างหน้า
ประกอบด้วย กล้ามเนื้อเรียบ
มี 4 ส่วน
ยอดมดลูก (fundus) ส่วนที่โค้งอยู่เหนือท่อนำไข่ขึ้นไป
ตัวมดลูก (body) ส่วนที่อยู่ระหว่างยอดมดลูกกับคอมดลูกเป็นส่วนที่ใหญ่ท่สุด
คอมดลูก (isthmus) ส่วนที่คอดเล็กที่สุด อยู่ระหว่างตัวมดลูกกับปากมดลูก
ปากมดลูก (cervix) ส่วนล่างของมดลูกอยู่ต่ำกว่าคอมดลูก
อวัยวะสืบพันธุ์ภายนนอกเพศชาย
ถุงอณัฑะ (Scrotum)
รักษาอุณหภูมิให้พอดีกับการ เจริญเตบิโตของอสุจิ
ป้องกันอันตรายให้กับลูกอณัฑะ
องคชาติ (Penis)
ประกอบด้วยเนื้อเยื่อที่ยืดหดตัวได้ ภายในประกอบด้วยหลอดเลือดมากมาย
ลักษณะเป็นหลอดกลมรูปทรงกระบอก 3 ส่วน
• Corpus cavernosum มี 2 ส่วน
• Corpus spongiosumอยู่ทางด้านล่างมีลักษณะเป็นเนื้อเยื่อฟองน้ำหุ้มอยู่รอบๆท่อปัสสาวะ
• ช้ันนอกสุดขององคชาติมีหนังหุ้มอยู่ตลอด ความยาวคลุมไปถึงส่วนปลายสุดมีรูปร่างคล้ายดอกเห็ดเรียก Glans penis
อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกเพศหญิง (Vulva)
หัวเน่า (Mon pubis)
เป็นส่วนที่ปกคลุมด้วย pubic hair
แคมใหญ่ (Labia majora)
กลีบนูนยาวๆ 2 กลีบ อยู่ข้างหน้าติดต่อกับหัวหน่าวและทอดไปข้างบริเวณฝีเย็บ
ใต้ผิวหนังมีเนื้อเยื่อไขมัน ต่อมไขมัน กล้ามเนื้อเรียบ เส้นประสาทและหลอดเลือด
ด้านนอกแคมใหญ่มีขน แต่ด้านในไม่มีขน
แคมเล็ก (Labia minora)
กลีบนูนสีแดง เล็กกว่าแคมใหญ่ ขนานกับด้านในของแคมใหญ่
คลิตอริส (Clitoris)
ก้อนเนื้อเล็กๆตั้งอยู่ตอนบนของแคมเล็กทีมาจดกันภายในประกอบด้วย เนื้อเยื่อที่แข็งตัวได้
มีหนังหุ้ม เรียกว่า prepuce มีหลอดเลือดมาเลี้ยง เส้นประสาทมาเลี้ยงมาก
เวสติบูล (Vestibule)
เนื้อเยื่อที่อยู่ระหว่างเเคมเล็ก(Labia minora) ทั้งสองข้าง เป็นบริเวณที่มีรูเปิด 2 รู คือ ช่องคลอด และท่อปัสสาวะ
ทำหน้าที่ขับเมือกมาหล่อลื่นขณะเกิดความรู้สึกทางเพศ
เยื่อพรมจารี (Hymen)
เยื่อบางๆ อยู่รอบปากเปิดของช่องคลอดมีรูอยู่ตรงกลาง เพื่อให้ประจำเดือนผ่าน
การปฏิสนธิ (Fertilization)
อสุจิเคลื่อนเข้าสู่มดลูกไปตามท่อรังไข่ เชื้ออสุจิจะเคลื่อนที่โดยพลังงานที่เก็บไว้บริเวณลำตัวหาง
มีเพียงอสุจิเซลล์เดียวเท่านั้นที่สามารถรผ่านชั้น Zona pellucida และเคลื่อนที่ผ่านเปลือกหุ้มโดยเอนไซม์จาก Acrosome ที่หัวของอสุจิ
เมื่อหัวอสุจิได้เคลื่อนที่เข้าไปในไข่แล้วไข่จะหลั่งสารออกมาระหว่าง Zona pellucida กับผนังหุ้มพลาสมาของไข่ ทำให้ Zona pellucida ป้องกันไม่ให้ไข่ผสมกับอสุจิหลายเซลล์
เมื่ออสุจิเคลื่อนผ่านเปลือกหุ้มไข่ไข่แล้วจะมีการรวมตัวของเยื่อหุ้มพลาสมาของทั้งอสุจิ และไข่อสุจิจะเคลื่อนที่ไปอย่างช้าๆในไซโตพลาสซึมของไข่ โดยไม่นำหางไปด้วย ในช่วงนี้ไข่ได้มีการแบ่งเซลล์แบบ Meiosis เรียบร้อย ไข่จะมีโรโมโซมเพียง 23 โครโมโซม
ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์เพศหญิง
ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมใต้สมอง(pituitary gland)
Follicle Stimulating Hormone (FSH) กระตุ้นการเจริญของเซลล์ไข่
Luteinizing Hormone (LH) ทำให้เกิดการตกไข่ และช่วยให้มีการคงอยู่ของโครงสร้างและหน้าที่ corpus luteum
ฮอร์โมนที่สร้างขึ้นจากรังไข่
Estrogen สร้างมาจาก follicle cell มีหน้าที่เกี่ยวกับการแสดงออกของลักษณะทางเพศหญิงและทำงานร่วมกับ progesterone ในการกระตุ้นการหนาตัวของผนังมดลูก
Progesterone สร้างมาจากระยะของเซลล์ไข่ (corpus luteum)และจะสร้างต่อไปจนกระทั่งมีการลดของ LH ช่วยกระตุ้นการหนาตัวของผนังมดลูกสำหรับการฝังตัวของไข่ที่ผสมกับอสุจิแล้ว และช่วยให้มีการคงอยู่ของการตั้งครรภ์
รอบเดือน(Menstrualcycle)
ในวัยเจริญพันธ์ุระบบสืบพันธ์ุของเพศหญิงจะมีการ เปลี่ยนแปลงอัตราการหลั่งฮอร์โมนเพศหญิงเป็นจังหวะซึ่งมีความสำคัญกับการเปลี่ยนแปลงของรังไข่ และอวัยวะสืบพนัธ์ุ เรียกว่า รอบเดือน จะพบว่ามีเลือดออกทางช่องคลอด เรียกว่า ประจำเดือน
รอบหนึ่งเฉลี่ยประมาณ 28 วัน ซึ่งจะมีระยะเพียง 20 วัน หรือนานถึง 25 วัน ในหญิงปกติได้โดยถือวันแรกของประจำเดือนเป็นวันที่1 และจะหมดเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน หรือมีการตั้งครรภ์
สมองที่มาควบคุมการทำงานของระบบสืบพันธ์ุ
ฮัยโปธาลามัส (Hypothalamus)
ต่อมใต้สมองส่วนหน้า (Anterior pituitary gland)
กลไกการคลอด
แบ่งเป็น 3 ระยะ
ระยะการขยายของปากมดลูก เป็นช่วงที่มดลูกมีการหดตัวสม่ำเสมอเป็นจังหวะ และจนปากมดลูกขยายถึง 10 เซนติเมตร
ระยะขับออก เป็นช่วงที่ทารกออกมาจากมดลูก
ระยะคลอดของทารก หลังจากคลอดทารกได้ 10 - 45 นาที มดลูกจะหดตัวอย่างรุนแรง มีผลทำให้เกิดการหลุดลอกของรก ทำให้มีเลือดออกมาก เลือดที่ออกมานี้ ต่อมาจะลดลงถ้ามดลูกมีการหดตัวดี
ประมาณ 6 สัปดาห์ มดลูก รังไข่ ต่อมใต้สมอง และไฮโปธาลามัส จะกลับมาทำงานตามปกติตามวงของประจำเดือน
ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์เพศชาย
ฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน
กระตุ้นให้เด็กชายเข้าสู่วัยหนุ่ม
ทำให้อวัยวะสืบพันธุ์เพศชายทั้งภายนอกและภายในเจริญเต็มที่ องคชาติขยายใหญ่ และยาวขึ้น
มีขนขึ้นที่อวัยวะเพศ รักแร้ หน้าแข้ง แขน ขา มีลูกกระเดือก ไหล่กว้าง สะโพกแคบ กล้ามเนื้อเจริญเติบโตขึ้น สเปิร์มเจริญเต็มที่
กระบวนการนี้เริ่มตั้งแต่เข้าสู่วัยหนุ่มไปจนตลอดชีวิต
การตกไข่
การตกไข่จะเกิดขึ้นในวันกึ่งกลางของรอบเดือนคือวันที่ 14 ถ้ารอบเดือนเป็น 28 วัน
ไข่จะถูกพัดโบกเข้าท่อรังไข่และผสมกับอสุจิที่ส่วนปลายของท่อ ไข่ที่ได้รับการผสมกับอสุจิแล้วจะเคลื่อนมาฝังตัวที่และเจริญในโพรงมดลูกต่อไป
แต่ไข่ที่ไม่ได้รับการผสมก็จะฝ่อและหลุดออกมาทางช่องคลอดพร้อมกับประจำเดือน
วัยหมดประจำเดือน (Menopause)
อายุประมาณ 50 ปี ความปกติของรอบเดือนจะน้อย อาจจะไม่มีการตกไข่เกิดขึ้น เนื่องจากกระดับเอสโตรเจนไม่เพียงพอในการทำให้เกิด LH surge
การเปลี่ยนแปลงต่างๆในระยะตั้งครรภ์
เมื่อเกิดการตั้งครรภ์ Trophoblast สามารถสร้างฮอร์โมนคอลิโอนิคโกนาโดโทรปินของคน ฮอร์โมนนี้จะทํางานคล้ายลูทีไนซิงฮอร์โมน คือจะรักษาสภาพของCorpus luteal
ให้หลั่งเอสโตรเจนและโพรเจสเตอโรน
ฮอร์โมนนี้จะตรวจพบได้ทั้งในเลือดเเละปัสสาวะ
ของหญิงตั้งครรภ์ และจะพบได้ปริมาณมากขึ้น
อย่างรวดเร็วในช่วง 60-80 วันหลังจากวันเเรกของการมีประจำเดือนครังสุดท้ายและลดลงอย่างรวดเร็วในช่วงปลาย 3 เดือน
ในช่วงต่อมาหลัง 3 เดือนเป็นช่วงที่รก
สามารถจะสร้างเอสโตเจนเเละโปรเจสเตอโรนได้เอง อีก 7 เดือนจนถึงมีการคลอดในชว่งนี้ Corpus luteal จะยังไม่สลายตัวแต้ไม่ได้มีความสําคัญมากเพราะช่วงหลังจากนี้รกมีหน้าที่ในการผลิตเอสโตรเจนและโพรเจสเตอโรน
ในช่วง7 เดือนหลังของการตั้งครรภ์ ถ้าทำการตัดรังไข่ออกการตั้งครรภ์สามารถดำเนินต่อไปได้ แต่ถ้าตัดในช่วง 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์จะทำให้แท้งได้จากการขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนและโพรเจสเตอโรน