Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 6 ระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrine system) - Coggle Diagram
บทที่ 6
ระบบต่อมไร้ท่อ
(Endocrine system)
ฮอร์โมน
หน้าที่ของฮอร์โมน
ควบคุมการสืบพันธุ์ (Reproduction)
ควบคุมการเจริญเติบโตและพัฒนา (Growth and
development)
รักษาความสมดุลของสิ่งแวดล้อมภายในร่างกาย
ควบคุมการสร้าง การใช้ และการสะสมพลังงาน (Energy production, utilization and storage)
ประเภทของ
ฮอร์โมน
1.แบ่งตามการสร้างและการหลั่ง
แบ่งตามตำแหน่งที่ไปออกฤธิ์
3.แบ่งตามโครงสร้างสร้างทางเคมี
4.แบ่งตามความสําคัญของฮอร์โมน
กลไกการออกฤทธิ์
ของฮอร์โมน
ฮอร์โมนต้องถูกจำได้
สัญาณภายในเซลล์จะต้องถูกสร้างขึ้น
กระบวนการภายในจะต้องเพิ่มขึ้นหรือลดลง
ความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ
ความผิดปกติจากการสร้างหรือหลั่งฮอร์โมนน้อยเกินไป(Hypofunction):ร่างกายขาดฮอร์โมน
ความผิดปกติจากการสร้างหรือหลั่งฮอร์โมนมากเกินไป(Hyperfunction):ฮอร์โมนเกิน
คุณสมบัติของ
ต่อมไรท่อ
สร้างจากเซลล์เดียวหรือกลุ่มเซลล์ชนิดเดียวกัน (กลุ่มเซลล์ที่มีรูปร่างลักษณะพิเศษ)
หลั่งออกสู่ระบบไหลเวียนเพื่อทําหน้าที่ควบคุมส่วนต่างๆ
ของร่างกาย (free form,bound form)
ไม่มีท่อ, มีเลือดมาเลี้ยงมาก
เซลล์นั้นๆสามารถสร้างและหลั่งสารเคมีที่มีความ
จำเพาะ (hormone)
จะออกฤทธิ์ต่ออวัยวะเป้าหมายที่มีตัวรับเฉพาะ
เจาะจงต่อฮอร์โมนตัวนั้น(Specificity)
สร้างฮอร์โมนแต่ละชนิดที่แตกต่างกันไปตามคุณสมบัติการทําหน้าที่โดยมีสิ่งกระตุ้น
ต่อมไร้ท่อประกอบด้วย 8 ต่อม ได้แก่
1.ต่อมใต้สมอง
(Pituitary gland)
ทรงกลม คล้ายเมล็ดบัว ขนาด 10x13x6 มม . น้ำหนัก 0.5 ก .
วางอยู่ในแอ่ง hypophyseal fossa บริเวณ sella turcica of sphenoid bone
สร้างและหลังฮอร์โมนหลายชนิด ควบคุมการทํางานของต่อมไร้ท่ออื่นๆ รักษาสมดุลของร่างกาย
ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า
Growth hormone (GH) หรือ Somatotropin:
ควบคุมการเจริญของร่างกาย
Leuteotrophic hormone (LTH) หรือ
Prolactin: ควบคุมการทํางานของต่อมน้ำนม
Thyroid stimulating hormone (TSH) หรือThyrotropin:ควบคุมการทํางานของ ต่อมไทรอยด์
Adrenocorticotrophic hormone (ACTH)
หรือAdrenocorticotropin:ควบคุมการทํางาน
ของเปลือกต่อมหมวกไต
Follicle stimulating hormone (FSH):
ควบคุมการทานของรังไข่และอัณฑะ
Luteinizing hormone (LH) หรือ Interstitial
cell stimulating hormone (ICSH):ทํางานร่วมกับ FSH
Melanocyte stimulating hormone (MSH):ในสัตว์ชั้นต่ำครึ่งบกครึ่งน้ำ กระตุ้นให้เซลล์ผิวหนังสร้าง melanin pigment
ฮอร์โมนที่สร้างจาก
ต่อมใต้สมองส่วนหลัง
Oxytocin
Vasopressin หรือ Antidiuretic hormone
(ADH)
2.ต่อมไทรอยด์ (Thyroid gland)
ต่อมที่มีขนาดใหญ่ 15-20 ก .
รูปร่างคล้ายผีเสื้อ หรืออักษร H
เชื่อมกันตรงกลางด้วยส่วนที่เรียกว่า
Isthmus
ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมไทรอยด์
Tri-iodothyrocin (T3)
Tetra-iodothyrocin (T4)
Thyrocalcitonin หรือ calcitonin
3.ต่อมพารไทรอยด์
(Parathyroid gland)
ต่อมรูปไข่ 2 คู่ 3x5 มม .
วางตัวอยู่ด้านหลังต่อต่อมไทรอยด์
ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมพาราไทรอยด์
Parathyroid hormone (PTH)
ตับอ่อน (Pancreas)
รูปร่างคล้ายไปป์ยาสูบกลับหัว
ยาวประมาณ 12-15 ซม .
Exocrine pancreas: มีส่วน
pancreatic acini สร้างน้ำย่อย
5.ต่อมหมวกไต (Adrenal gland
มี 1 คู่ วางอยู่บริเวณช่องท้อง
Upper pole ของ ไตสองข้าง หุ้มด้วย
renal fascia
ข้างขวาคล้ายปิรามิด (pyramidal shape) ข้างซ้ายคล้ายพระจันทร์เสี้ยว (semilunar shape)
6.ต่อมไพเนียล (Pineal gland)
ต่อมเหนือสมอง ขนาดเล็กรูปกรวย หรือดอกบัวตูม
กว้าง 3-5 มม . ยาว 5-8 มม .
7.ต่อมเพศ (Gonad)
เพศชาย: อัณฑะ (testis)
รูปไข่ เรียบ (4x2.5x2.5 cm.)
Interstitial cell of leydig (leydig’s
cell): สร้างฮอร์โมนเพศชาย (androgen)
เพศหญิง: รังไข่ (ovary)
ฮอร์โมนเพศหญิง (estrogen) , สร้างเซลล์ไข่
Corpus luteum: สร้าง progesterone สําคัญต่อการ
เตรียมความพร้อมสําหรับการตั้งครรภ์
8.ต่อมไทมัส (Thymus glans)
อยู่ด้านหน้าของทรวงอก
12-15 ปีจะฝ่อหายไป
สร้างภูมิคุ้มกันโรคแก่ร่างกาย
(Lymphocyte)