Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ป่วยเด็กท่ีมีปัญหาระบบทางเดินหายใจ - Coggle Diagram

- - - - เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดอาการหอบในผู้ป่วยโรคภูมิแพ้
      - เยื่อบุตาอักเสบ หลอดลมอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบ ต่อมทอนซิลอักเสบ ไซนัสอักเสบ ปอดบวม
    - - ระบายน้ำมูก ในเด็กโตให้สั่งน้ำมูกออกเอง เด็กเล็กให้ใช้ผ้านิ่มๆหรือกระดาษทิชชูซับออกเบาๆ
      - ลดอาการไอ โดยกระตุ้นให้ดื่มน้ำอุ่นบ่อยๆ ช่วยให้เสมหะอ่อนตัวและขับออกได้ง่ายขึ้น
      - ยาปฏิชีวนะ ไม่จำเป็นถ้าไม่มีการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำ
      - ดูแลให้ร่างกายอบอุ่น และอยู่ในที่ลมไมโกรก อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่มีฝุ่นละออง
      - ดูแลให้ได้รับอาหารอ่อนย่อยง่ายที่มีคุณค่าทางอาหารสูง
      - แนะนำการดูแล การสังเกตอาการที่ต้องพามาพบแพทย์ เช่น หายใจหอบ หายใจมีเสียง
    - - หลังได้รับเชื้อ ๑-๓ วัน ในทารกมักมีอาการมากกว่าเด็กโต จะมีอาการ น้ำมูก จาม มีไข้ ร้องกวน ดูดนมไม่ดี กระสับกระส่าย หายใจลำบาก อาเจียน อาจมีไข้สูงได้ถึง ๔๐ C
      - เด็กโตมีอาการคัดจมูก เจ็บคอ ไอปวดเมื่อยตามตัว ครั่นเนื้อครั่นตัว ปวดศีรษะและอ่อนเพลีย จะมีอาการมากใน ๑-๒ วันแรก ซึ่ง
    - - จากการซักประวัติ รวมทั้งอาการและอาการแสดง
      - การตรวจร่างกาย พบเยื่อบุผนังจมูกบวมแดง อาจพบคอหอยและต่อมทอนซิลบวมแดง ต่อมน้ำเหลืองที่คออาจคลำได้โตเล็กน้อย
    - - เชื้อแบคทีเรีย เชื้อที่เป็นสาเหตุโดยตรง ได้แก่ Corynebacterium diptheriae, Mycoplasma pneumonia
      - เชื้อไวรัส เชื้อที่พบบ่อย ได้แก่ rhinovirus
  - - - การรักษาทั่วไป เป็นการรักษาตามอาการ เช่นการให้ยาลดไข้ แก้ปวด
      - การรักษาเฉพาะ เป็นการให้ยาปฏิชีวนะเพื่อกำจัดเชื้อที่เป็นสาเหตุ เช่น penicilin ชนิด รับประทานนาน ๑๐ วัน หรือ benzathine penicillin ฉีดเข้ากล้ามเนื้อครั้งเดียว
    - - มักเกิดจากเชื้อ streptococcus ได้แก่ parapharyngeal abscess, retropharyngeal abscess, ชนัสอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ไตอักเสบ และไข้รูห์มาติก
    - - คออักเสบจากเชื้อไวรัส อาการสำคัญคือ มีไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร เจ็บคอ อาการจะค่อยๆเป็นมากขึ้น
      - คออักเสบจากเชื้อสเตร็ปโตค็อคคัส มักพบในเด็กอายุ 6 ปีขึ้นไป อาการรุนแรงกว่ากลุ่มที่เกิดจากไวรัส
        ไข้สูง ปวดศีรษะ อาเจียน เจ็บคอ กล่นอาหารลำบาก
    - - จากการซักประวัติ อาการและอาการแสดง
      - จากการตรวจร่างกาย คออักเสบจากเชื้อไวรัส ตรวจพบคอแดงมาก อาจพบแผลที่เพดาน อ่อน ผนังด้านหลังของคอ และต่อมทอนซิล ต่อมน้ำเหลืองที่คอโตและกดเจ็บ ส่วนคออักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย
    - - Virus พบร้อยละ ๗๐-๙๐ Adenovirus, Para-Influenza, Influenza
      - Bacteria พบร้อยละ ๑๐-๓๐ Streptococcus gr.A , C.diphtheriae
  - - - เชื้อไวรัส เป็นสาเหตุสำคัญพบได้บ่อยที่สุด เชื้อที่พบบ่อยที่สุดคือ parainfluenza virus, RSV, adenovirus
      - เชื้อแบคที่เรีย มักพบแทรกซ้อนตามหลังเชื้อไวรัสเช่น H.influenza, streptococcus, pneumococcus, staphylococcus
    - - การอักเสบของฝาปิดกล่องเสียง(acute epiglottitis) เริ่มด้วยมีไข้สูงอย่างเฉียบพลัน เจ็บ คอ เสียงแหบ ไอเสียงก้อง หายใจเข้ามีเสียงฮืด บางรายอาจมีเสียงฮืดขณะหายใจออกด้วย
      - การอักเสบของกล่องเสียง(acute laryngitis) เริ่มด้วยมีอาการของการติดเชื้อของทางเดิน หายใจ เช่น คัดจมูก มีไข้ ปวดศีรษะ ครั่นเนื้อ ครั่นตัว ปวดเมื่อ เจ็บคอ ไอ เสียงแหบ โดยทั่วไปอาการไม่รุนแรง
    - - มีการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำซ้อน และการติดเชื้ออาจลุกลามไปยังหู ชั้นกลาง หลอดลมฝอย เนื้อปอด
    - - จากการซักประวัติ รวมทั้งอาการและอาการแสดง
      - การถ่ายภาพรังสีที่คอในท่า posterior-anterior
      - การตรวจร่างกาย
    - - พิจารณาตามความรุ่นแรง
        
        มีอาการน้อย ไม่มีเสียงฮืดขณะพัก ผู้ป่วยกลุ่มนี้สามารถกลับไปรักษาตามอาการที่บ้านได้
        
        อาการปานกลาง ควรรับไว้รักษาในโรงพยาบาล ให้ออกชิเจนที่มีความชื้น
        
        อาการรุนแรงมาก ให้การรักษาโดยการพ่นยา epinephine หรือ dexamethasone
- - - - จากการซักประวัติ รวมทั้ง อาการและอาการแสดง
      - การตรวจร่างกาย บอาการ หายใจเร็ว หายใจลำบาก
        ปีกจมูกบาน มีหน้าอกบุ๋ม ทรวงอก
      - การถ่ายภาพรังสื พบ overaeration ของปอดทั้งสองข้าง อาจพบปอดบางส่วนแฟบหรือมี interstitial infitration ในรายที่มีปอดอักเสบร่วมด้วย
    - - เชื้อไวรัสจะแบ่งตัวที่ชั้นมิวโคซ่าของหลอดลมฝอย ทำให้เกิดการอักเสบของหลอดลมฝอย
        มีผลต่อ epithelial cell ทำให้ขนโบกพัดบวมและสูญเสียหน้าที่ RSV ทำให้ cell membrane ที่ติดเชื้อกับ cell membrane ที่ติดกับ epithelial cell รวมกัน กลไกนี้ทำให้ bronchiole mucosa บวม
    - - เริ่มจากอาการของการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน ต่อมามีอาการไอ หายใจมีเสียงวี๊ด หายใจเร็ว ร้องกวน ไม่ดูดนม หายใจลำบาก หายใจหน้าอกบุ๋ม หัวใจเต้นเร็ว ซีด เขียว มักจะรุนแรงที่สุด ๒-๓วัน
    - - Respiratory syncytial (RSV) เป็นเชื้อก่อโรคที่พบมากกว่า ๕๑% ของผู้ป่วยเชื้ออื่น
        ที่ทำให้เกิด bronchidltis ไต้แก่ parainfluenza , adenovirus, inifuenza และ mycoplasma
    - - พบน้อยมาก ภาวะทีอาจจะพบ ได้แก่ โรคปอดอักเสบและการติดเชื้อในกระแสเลือด
    - - ให้ออกซิเจนที่มีความชื้นสูง
      - ให้สารน้ำให้เพียงพอ ถ้หอบมากงดน้ำงดอาหารทางปาก และให้สารน้ำทางหลอดเลือด
      - ให้ยาขยายหลอดลม โดยให้ยา adrenaline ๑: ๑๐๐๐ ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง หรือให้โดยวิธีพ่น
      - การให้คอร์ติโคสเดียรอยด์ ปัจจุบันยังไม่มีข้อพิสูจน์ว่าได้ผลดีต่อการรักษา
      - ให้ยาต้านไวรัส เช่น แbain ในกรณีที่ทราบแน่ชัดว่าเกิดจาก RSV โดยให้รูปของยาพ่น
      - ให้ยาปฏิชีวนะในรายที่มีการติดเชื้อแบคทีเงียซ้ำ
      - ในรายที่อาการรุนแรงมาก อาจใส่ท่อทางเดินหายใจ และใช้เครื่องช่วยหายใจ
  - - - ให้ยาขับเสมหะหรือยาละลายเสมหะ/กระตุ้นให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆ ไม่ควรใช้ยาระงับในการไอ
      - ให้ยาขยายหลอดลม หากมีการหดเกร็งของหลอดลมและไฮมาก
      - ทำกายภาททรวงอก / suction การจัดทำผู้ป่วย กระตุ้นให้ผู้ป่วยไอเอาเสมหะออก
      - เช็ดตัวหรือให้ยาลดไข้หากมีอาการไข้
      - ไม่ต้องใช้ยาต้านแบดที่เรีย เนื่องจากสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส
      - ๖ ถ้าไอเกิน ๓๐ วัน ต้องแยกจากโรคไฮเรื้อรังอื่นๆ เช่น TB. Athma, FB ( foreign body )
    - - เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ที่พบบ่อย ได้แก่ respiratory syncytial virus
      - เกิดจากภาระภูมิแท้
      - จากสารต่าง ๆ เช่น ควันบุหรี่ ฝุ่นละออง สารเคมี
    - - มีการทำลายของเซลเยื่อบุทางเดินหายใจ ซึ่งอาจจะรุนแรงมากถ้าเป็นการติดเชื้อ Infuenza แต่ถ้าเกิดจากเชื้อ สำinovrus อาการจะมีเพียงเล็กน้อย
    - - ไอ เป็นอาการนำที่สำคัญที่สุด มีอาการระคายดอ ไอแห้งๆ เสมหะใสเหนียวหรือขาวต่อมาเหลืองขุ่น อาการไอจะมากขึ้นเรื่อยๆ
      - ไข้ อาจจะมีหรือไม่มีก็ได้
      - อาเจียน มักกิดในเด็กเล็กจากการที่ไม่สามารถกำจัดเสมหะที่เหนียวออกได้ หรือไอมากทำให้ขย้อน
    - - จากการชักประวัติ รวมทั้งอาการและอาการแสดง
      - การตรวจร่างกาย ฟังปอดได้เสียงผิดปกติในระยะที่เริ่มมีอาการไฮ โดยได้เสียง rhonchi, เสียงหายใจดังผิดปกติ, มีเสียงวี๊ด และ coarse crepitation
      - การถ่ายภาพรังสี อาจพบว่าปกติ หรือมีลักษณะ increase bronchial marking
    - - เมื่อได้รับการตูแลรักษาที่เหมาะสม อาการไอควรจะตีขึ้นภายใน ๗-๑๐ วัน
      - ถ้าไอ > ๑๐วัน และมีใข้ ให้นึกถึงการติดเชื้อแบคที่เรียแทรกซ้อนได้แก่ Hemophlus Influenzae, Streptococus Pneumoniae, Strepphylococus aureus ซึ่งนำไปสู่ การเกิดโรคปอดอักเสบ
      - ในกรณีที่สงสัยว่าจะมีการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำ ควรตรวจ เสมหะโดยการทำ Gram stain และส่งเพาะเชื้อ
  - - - สาเหตุจากเชื้อไรัส พบได้ในทุกอายุ มีอาการหวัด ปวดเมื่อยตามตัว ประวัติสัมผัสกับบุคคล
      - โรคปอดอักเสบในผู้ป่วยที่ป่วยด้วยโรคเรื่อรังยื่นมาก่อน
      - สาเหตุจากเชื้อแบคทีเรียในครอบครัว
        
        Streptococus pneumoniae พบในเด็กโต
        
        Haemophilus pneueumoniae พบในผู้ป่วย ๑-4 ปี
        
        Staphylococcus aureus พบในเด็กเล็กและเด็กโต
        
        Mycoplasma pneumoniae พบในอายุ > ๕ ปี
        
        Chlamydia pneumoniae พบในอายุ < ๖ เตือน
        
        ในเด็กอายุ ๒ wk. - ๔ month. มักจะมีปอดอักเสบร่วมกับตาอักเสบ
    - - ปอดบวมจากเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย มักเกิดจากภายหลังการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบนอยู่
        หลายวัน เช่น ไข้ หวัดและไอ ปอดบวมจากเชื้อไวรัสมักมีใช้ต่ำกว่ปอดบวมจากเชื้อแบคทีเรีย
    - - การซักประวัติและการตรวจร่างกาย
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การตรวจนับเม็ดเลือดขาว (complete blood count) โดยทั่วไปไม่สามารถใช้แยกเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคปอดได้
        
        การถ่ายภาพวังสีปอด ทำในรายที่สงสัยว่ามีภาวะแทรกช้อน เช่น มีน้ำหรือหนองในช่องเยื่อหุ้มปอด
    - - น้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด พบได้บ่อยที่สุด
      - หนองในช่องเยื่อหุ้มปอด
      - มีลมและมีหนองในช่องเยื่อหุ้มปอด เป็นผลจากการอักเสบอย่งรุนแรงของปอดทำให้มีการทำลายเนื้อปอดเป็นถุงหรือฝีแตกทะลุเข้าไปในเยื่อหุ้มปอด
      - ทำลายเนื้อปอดเป็นถุงหรือเป็นฝีแตกทะลุเข้าไปในช่องเยื่อหุ้มปอด เด็กจะมีอาการเจ็บหน้าอกและเหนื่อยหอบในทันที
      - เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ จะมีอาการเจ็บหน้าอกบริเวณ precordium ซึ่งอาการจะมากขึ้นเมื่อขยับตัวหรือไอ
      - อาจพบ sepsis เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ปอดแฟบตามมา
    - - รักษาโดยทั่วไป ( Supportive care )
        
        ดูแลให้ได้รับน้ำอย่างเพียงพอ และให้ดื่มน้ำมากๆ
        
        ควรให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารอย่างเพียงพอ
        
        ระบายเสมหะ ( Suction )ด้วยการทำกายภาพทรวงอก
        ถ้าเสมหะเหนียวหิจารณาให้ยางะลายเหะร่วมด้วย
        
        อาการไข้ ควรเช็ดตัวลดไข้ ( Sponge )และให้ยา
      - การรักษาตามอาการ ( Symptomatic treatment)
        
        ให้ออกซิเจน ถ้าผู้ป่วยมีอาการเขียว ไม่ดูดนม-น้ำ หอบ มีชายโครงบุ๋มมาก อัตราการหายใจมากกว่า70 ครั้ง/นาที กระวนกระวาย ซึมลง
        
        ถ้ามีเสมหะมาก ให้ยาละลายเสมหะ เช่น Bromhexine, Acetylcysteine
      - ให้ยาต้านแบคทีเรีย ( Antibiotic ) ในรายมีอาการรุนเรงหรือสงสัยว่ามีการติดเชื้อแบคที่เรีย
- - - - อาการนำที่สำคัญคือ อาการจาม คัน และมีน้ำมูกใสๆ ไหล มักเป็นเวลาเช้าหรือกลางคืน รวมทั้งอาการคัดจมูก
    - - การติดเชื้อ เนื่องจากมีความต้านทานต่อเชื้อไวรัสและแบคทีเรียลดลง
      - Serous otis media เพราะมีการบวมของเยื่อบุซองท่อยูสเตเซี่ยน อาจทำให้หูอื้อ
      - โรคหอบหืด
      - ในเด็กเล็กที่มีอาการหายใจลำบาก เนื่องจากอาการเยื่อบุจมูกบวม ทำให้เกิดการอุดตัน ทางเดินหายใจในเด็กเล็ก และอาจเป็นสาเหตุของการตายโดยไม่ทราบสาเหตุในเต็กเล็ก
      - Orofacial dental deformities เกิดจากการอุดกั้นทางจมูก เด็กจึงต้องหายใจทางปาก
      - เป็นเวลานาน ทำให้ช่องปากมีรูปร่างผิดปกติไป ทำให้เพดานโค้งสูง แคบ เหงือกมี hypertrophy มีการสบ
      - ฟันผิดปกติ
    - - การซักประวัติ เช่น โรคภูมิแพ้ใครอบครัว อาการนำที่สำคัญ ประวัติโรคภูมิแพ้ที่ส่วนอื่นๆ
      - การตรวจร่างกาย พบเยื่อบุจมูกบวม ชีด ในระยะที่มีการอักเสบจะบวม แดง turbinate บวม ซีด หรือเทา น้ำมูกใส เด็กเล็กหายใจไม่ออก
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ได้แก่ การทดสอบทางผิวหนัง(skin prick test), nasal smear cytology, nasal challenge ด้วย methacholine,histamine หรือ allergen
    - - การหลีกเสี่ยงสารก่อภูมิแพ้และสารระคายเคือง โดยการจัดสิ่งแวดล้อมภายในบ้านเพื่อ หลีกเสี่ยงสารก่อภูมิแพ้
      - การรักษาด้วยกลุ่มยาที่ใช้ ได้แก่
        
        ยาแก้แพ้ชนิดรับประทาน เช่น chopheniramine, diphenhydramine,
        
        ยาลดเชื่อบุจมูกบวม ช่วยให้หลอดเลือดหดตัวจึงช่วยลดอาการคัดและแน่นจมูก
        
        ยาอื่นๆ เช่น sodium cromoglycate, budesonide
      - การฉีดวัคชีนภูมิแพ้(Immunotherapy) ใช้ในกรณีที่ไม่สามารถควบคุมอาการได้ด้วยยา
      - การรักษาด้วยการผ่าตัด เป็นการรักษาร่วม เช่น การผ่าตัดต่อมอดีนอยด์และต่อมทอนซิล
    - - พันธุกรรม เป็นการถ่ายทอดทางพันธุกรรมชนิต autosomal dominant
      - สารก่อภูมิแพ้ อาจผ่ายเข้าโตยการหายใจ หรือโดยการรับประทาน ได้แก่ ไรฝุ่น ฝุ่นบ้าน เกสรดอกไม้ นุ่น ขากและเศษแมลง สะเก็ด ผิวหนังสัตว์ เช่น สุนัข แมว สปอร์เชื้อรา นมวัว ถั่ว อาหารทะเล
      - เหตุเสริมที่ทำให้อาการแสดงมากขึ้น เช่น โรคติดเชื้อทั้งเชื้อแบคทีเรียและไวรัส สารระคายเคืองต่างๆ
  - - - ปัจจัยภายในตัวผู้ป่วย ได้แก่ พ้นธุกรรม
      - ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม ได้แก่ ปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรค เช่น ไรฝุ่น ขนหรือรังแคสัตว์ เศษและขี้แมลง เชื้อรา ละอองเกสร หญ้า เป็นต้น
    - - หวัด มีเสมหะ
      - ไอ ถ้ไอมากขึ้นเรื่อยๆ ก็มักจะมีเสียงวี้ดๆ (wheezing) ในช่วงหายใจออก
      - เมื่อร่างกายขาดออกชิเจนมากขึ้น ก็เกิดอาการหอบมาก ปากชีดเขียว ใจสั่น บางครั้งการเกร็งตัวของหลอดลม
    - - การวินิจฉัยได้จากข้อมูลประวัติ อาการและอาการแสดงที่สำคัญ และประวัติครอบครัวที่
      - การตรวจร่างกาย และ/หรือ การทสอบสมรรถภาทปอดที่เข้าได้กับโรคหอบหืด
    - - รักษาโดยการใช้ยา ยาบรรเทา อาการหอบหืด ได้แก่ epinephrine, salbutamol, terbutaline ยาควบคุมอาการ ได้แก่ budesonide, zafirlukast, formoterol theophylin
      - การรักษาโดยการฉีดวัดชีนภูมิแพ้
      - การให้คำแนะนำแก่เด็กและครอบครัว ตังต่อไปนี้
        
        การหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นต่างๆที่ทำให้เกิดอาการ
        
        การควบคุมสิ่งแวดล้อมภายในบ้านเพื่อลดสิ่งกระตุ้น
        
        สอนวิธีการใช้ยาขายหลอดลม ยาป้องกัน
        
        แนะนำการดูแลช่วยเหลือบุตรเมื่อมีอาการหอบ
        
        แนะนำการส่งเสริมสุขภาพบุตรในเรื่อง อาหาร การพักผ่อน การป้องกันโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ