Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

TÂM LÝ HỌC THẦN KINH CÁC RỐI LOẠN - Coggle Diagram

- - - - Lo âu chia ly
        
        Mất nói chọn lọc
      - RL hoảng loạn
        
        Cơn hoảng loạn chuyên biệt
        
        Sợ chuyên biệt
        
        Sợ khoảng rộng ( agoraphobia)
        
        Sợ xã hội (RL lo âu xã hội)
        
        RỐI LOẠN HOẢNG LOẠN
        
        TIÊU CHUẨN CHUẨN ĐOÁN
        
        ĐẶC ĐIỂM
        
        Cơn sợ hãi/khó chịu tột độ kèm với triệu chứng cơ thể/triệu chứng nhận thức
        
        Bất ngờ
        
        Lặp đi, lặp lại
        
        Gây lo âu ngoài cơn hoặc hành vi thích nghi kéo dài (>= 1 tháng)
        :explode: 91% có bệnh đồng mắc
        
        CƠN HOẢNG LOẠN CHUYÊN BIỆT
        
        Tiêu chuẩn A của RLHL
        
        Không phải lúc nào người có cơn hoảng loạn cũng bị RLHL
        
        Cơn hoảng loạn có thể là triệu chứng của các RL tâm thần khác
        
        SỢ CHUYÊN BIỆT
        
        TIÊU CHUẨN CHUẨN ĐOÁN
        
        ĐẶC ĐIỂM
        
        Có đối tượng or tình huống cụ thể:
        
        Động vật
        
        Môi trường thiên nhiên
        
        Tình huống
        
        Máu - Tiêm - Tổn thương
        
        Khác
        
        Luôn luôn và ngay lập tức gây ra lo/sợ/tránh né
        
        Quá mức
        
        Kéo dài
        
        KHÔNG CÓ suy nghĩ chuyên biệt
        
        DỊCH TỄ, DIỄN TIẾN VÀ TIÊN LƯỢNG
        
        Một người không chỉ có 1 nỗi sợ
        
        Nữ GẤP ĐÔI nam
        
        Sợ động vật, tự nhiên, tình huống: nữ nhiều hơn
        
        Sợ Máu - Tiêm - Tổn thương: như nhau
        
        Khởi phát:
        
        Thường khởi phát ở tuổi thơ (khoảng 10 tuổi)
        
        Thường theo sau 1 sự kiện sang chấn
        
        Nhiều người không thể nhớ được lý do khiến họ khởi phát nỗi sợ
        
        Sợ chuyên biệt kéo dài đến trưởng thành thì KHÔNG HỒI PHỤC trong phần lớn trường hợp
    - - RL lo âu lan tỏa
        
        RL lo âu liên quan đến chất/thuốc
        
        RL lo âu do tình trạng y khoa khác
        
        RL lo âu chuyên biệt khác
        
        RL lo âu không chuyên biệt
        
        RỐI LOAN LO ÂU LAN TỎA
        
        TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
        A. Lo lắng, quá mức về nhiều vấn đề, kéo dài trên 6 tháng
        B. Lo lắng khó kiểm soát
        C. Ít nhất 3/6 triệu chứng --> Người lớn
        
        Bực bội, cáu gắt - bồn chồn bứt rứt
        
        Căng cơ - Mệt mỏi:
        
        Căng cơ khi lo âu: cơ thể kích hoạt cơ chế phòng vệ 3F --> Đau vai gáy
        
        Mất ngủ - mất tập trung
        
        Mất ngủ: Đầu hôm (<30'), Giữa hôm (ngủ không sâu, không hồi phục), Cuối hôm (Thức giấc sớm, không ngủ lại được --> gặp ở người trầm cảm)
        :fire: Trẻ em chỉ cần 1 triệu chứng
        :!!: Trẻ em và người lớn khác nhau về đối tượng
        D. Hậu quả: khó chịu/đau khổ (distress) hoặc suy giảm chức năng
        E. Không gây ra bởi sử dụng chất/thuốc/bệnh lý y khoa khác
        F. Không được giải thích tốt hơn bởi bệnh lý tâm thần khác
        
        HỎI LÀM SAO ĐỂ RA CÁI LO?
        
        Dùng nhiều từ để mô tả sự lo lắng:
        
        Suy nghĩ, quan tâm, bận tâm, để ý
        
        Dùng những từ mô tả tính cách hay được xem là tích cực: "lo xa, chu toàn, chu đáo"
        
        Đặt các câu hỏi cụ thể về các chủ đề hay gây lo lắng: sức khỏe/công việc/tài chính/MQH
        
        Quan sát hành vi chuẩn bị
        
        HỎI LÀM SAO ĐỂ KHÁM RA CÁC TRIỆU CHỨNG
        
        Bực bội
        
        Bứt rứt
        
        Căng cơ
        
        Mệt mỏi
        
        Mất ngủ
        
        Mất tập trung
        
        LO ÂU BỆNH LÝ vs LO ÂU BÌNH THƯỜNG
        
        Quá mức và khó kiểm soát
        
        Lan tỏa và kéo dài
        
        Kèm triệu chứng cơ thể
        
        Gây ra hậu quả
        
        DỊCH TỄ, DIỄN TIẾN VÀ TIÊN LƯỢNG
        
        Nữ GẤP ĐÔI nam
        
        Người độc thân, người già, dân tộc thiểu số, người có đk kinh tế xã hội thấp
        
        Thường BẮT ĐẦU trong ĐỘ TUỔI 20s (cũng có thể bất kỳ thời điểm nào trong đời)
        
        Độ tuổi mắc nhiều nhất là: 30-40s
        
        Chỉ 1/3 bệnh nhân Lo âu lan tỏa tìm đến BS Tâm thần
        
        Sự kiện tiêu cực tắng -- > tăng khả năng mắc bệnh
        
        Thường diễn tiếp mãn tình, tái đi tái lại, có lúc tăng, có lúc giảm
    - - Thời gian: kéo dài (điển hình là 6 tháng)
        
        Mức độ: quá mức
        
        Hậu quả: Gây đau khổ (stress) và/hoặc giảm chức năng (Đời sống: quan hệ xã hội)
        
        Loại trừ: Chất/thuốc/tình trạng y khoa khác (Dựa vào khám lâm sàng, xét nghiệm) --> có cách tiếp cận đúng nhất
        
        Loại trừ: Các RL tâm thần khác (xác định cốt lõi, nhắc nhở: đã quét qua các tiêu chuẩn chẩn đoán khác chưa)
        ==> 3, 4, 5 là tiêu chuẩn chẩn đoán
    - - Đối tượng:
        
        RL LALT: lo về nhiều vấn đề khác nhau --> quan trọng nhất để phân biệt với các RL khác
        
        RLHL: Không có đối tượng cụ thể (tính chất "bất ngờ")
        
        Các sợ khác có đối tượng cụ thể
        
        Suy nghĩ:
        
        Sợ chuyên biệt: Không có suy nghĩ chuyên biệt
        
        Sợ xã hội (sợ chỉ trích, đánh giá) và sợ khoảng rộng: có suy nghĩ chuyên biệt
        
        RLHL có lo âu vào cơn
        
        RLHL không có tiêu chuẩn hậu quả:
        
        Đau khổ
        
        Suy giảm chức năng