Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

KİŞİLİK GELİŞİMİ, Sigmund Freud (1856-1939), Erik Hamburger Erikson …

- - - - Kişilik Gelişimi üzerine çalışan psikologlar; Kişiliğin bireyin doğuştan gelen kalıtsal özellikleriyle çevresel etmenlerin etkileşimine bağlı olarak şekillendiğini belirtmektedir.
      - Kalıtsal (doğuştan) gelen özellikler, genlerle ana-babalardan çocuklara geçen özelliklerdir.
      - Çevresel etmenler, doğumdan ölüme değin bireyin ana-babası, akranları ve diğer bireylerle olan ilişkileriyle, yaşam boyu deneyimleri oluşturmaktadır.
- - - - Bireyin beyninde herhangi bir anda farkında olduğu yaşantıların bulunduğu bölgedir.
        Bireyin beyninde ancak dikkatini zorlayarak hatırlayabildiği yaşantılarının bulunduğu bölgedir.
      - Bilinç Dışı
        
        Bireyin farkında olmadığı, dikkatini zorlasa bile bilinçe çıkaramadığı hatırlayamadığı olayların barındığı bölgedir.
- - - - süperego
        
        Kişiliğin ahlaki yönünü temsil eder. Süperego, çocuğun ana-babasından özümsemiş olduğu toplumsal kurallarla, geleneklere, görenekler ve ahlak kurallarına göre şekillenir.
        
        Sağlıklı bir kişilik gelişimi için bu üç boyutun olabildiğince uzlaşabilmesi ve denge içinde olması gerekir.
      - kişilik yapısının gerçeklik ilkesine göre hareket eden ve kısmen de olsa bilinçli olan bölümdür.
        
        Gerçekliğin sınırları zorlanmadan bireyin içsel dürtülerinden kaynaklanan ihtiyaçların uygun bir biçimde nasıl karşılanabileceğini tayin etmektedir.
- - - - Fallik Dönem
        (3 – 5/6 yaş)
        
        Gizil (Latens) Dönem
        (6 – 12 yaş)
        
        Genital (Ergenlik) Dönem (12 – 18 yaş)
        
        Genital Dönem’de cinsel dürtülerde artma görülür.
        
        Cinsel ilgi kendi bedeni ve ailesi dışındaki bireylere yönelir. Karşı cinse yakınlaşır.
        Bu dönem sonunda birey cinsel olgunluğa erişir. Kimliğini oluşturmuştur.
        
        Cinsellik dışında arkadaşlık, meslek edinme, evlilik gibi konulara ilgi duyar.
        
        1 more item...
        
        Psikoseksüel Gelişim Kuramının Eğitim Açısından Sonuçları
        
        Erken çocukluk yıllarında anne-baba-çocuk ilişkilerinin niteliğinin çocuğun kişilik gelişiminde etkili olduğu kuramcıların çoğu tarafından benimsenmektedir.
        
        Ebeveynler tarafından bebeğin doğumu izleyen ilk bir iki yıl beslenme, bakım ve sevgi ihtiyacı tam olarak karşılanmalıdır.
        
        1 more item...
        
        Önceki dönemleri başarı ile atlatan çocuk bu dönemde cinsel rolünü edinmiş, egosunun denetim altına almış ve kişilik gelişimini tamamlamaya yönelmiştir. Yani bu dönem önceki dönemlerde kazanılan özelliklerin pekiştirildiği dönemdir.
        
        Cinsellik örtülüdür. Yani çocuk cinsellik üzerinde durmaz. Hemcinsleri ile oynar ve karşı cinsten hoşlanmaz.
        
        Dürtülerinin kontrolünü öğrenir.
        
        Artık ilgisi sosyal ve entelektüel beceriler edinme üzerinde yoğunlaşmıştır.
        
        1 more item...
        
        Fallik dönemde zevk kaynağı cinsel organdır. Aynı zamanda çocuğun kendi bedenini tanıdığı ve cinsel kimliğini fark ettiği dönemdir.
        
        Bu dönemde erkek çocuklarda Oedipus, kız çocuklarda Elektra karmaşası/ kompleksi yaşanır ve bunun başarı ile atlatılması gerekir. Oedipus ve Elektra karmaşası çocuğun karşı cinsten ebeveyne duyduğu yakınlık ve bu yakınlıktan dolayı aynı cins ebeveyni (yani kız ise annesi, erkek ise babası) tarafından cezalandırılacağı korkusudur.
        
        Çocuk ahlaki değerleri fallik dönemde kazanmaya başlar. Bu nedenle cinsellikle ilgili katı bir tutum takınılmamalıdır. Ayıplama, suçlama ve cezalandırma gibi yollara başvurulmamalıdır.
        
        Bu dönemi başarı ile atlatan çocuk cinsel kimliğini kazanacak ve cinsiyet rollerini öğrenmeye başlayacaktır.
        
        Atlatamayan çocuk ise yoğun suçluluk duyguları, cinsel uyumsuzluklar yaşayan, aşırı kıskanç biri haline gelecektir.
      - Haz bölgesi anüs ve anüs ile ilgili eylemler başlıca zevk kaynaklarıdır. Kasları olgunlaşan bebek dışkının tutulması ve boşaltılması işlevini kontrollü yapar ve bundan zevk alır.
        
        Bu dönemde tuvalet eğitimi çok önemlidir. Tuvalet eğitimi barışçıl çözülmelidir. Katı ve zamansız bir tuvalet eğitimi yerine çocuğun hazır olmasını beklemek gerekir.
        
        Aksi takdirde çocuk hazır olmadığı şeyleri bekleyen ebeveyne öfkelenir ve her yere dışkısını yaparak protesto eder. Bu tip bir durumda bebek ileride savurgan, eziyet eden, yıkıcı, öfke nöbetleri geçiren, pasaklı, dağınık ve inatçı biri haline gelir.
        
        Ya da bebek baskı ve cezadan kaçmak ve onay almak için dışkıyı bağırsaklarında tutar. Bu tip durumda ise bebek ileride duyguları saklayan, aşırı düzenli, cimri, koleksiyoncu ve katı görüşlü biri haline gelir.
        
        Bu dönemi başarıyla atlatan bebek ise ileride yaratıcı, üretici, özerk, girişimci biri olur.
    - - Bu dönemi başarılı bir şekilde atlatan bireyin diğer insanlara verebilme, onlardan alabilme ve temel güven duygusu gibi olumlu kazanımları olur.
        
        Bebeklik döneminde bebeklerin gerilimlerini azaltan bu tür eylemlerin kısıtlanması (memeden erken kesme) ya da aşırı karşılanması (aşırı emzirme) bebeğin bu gereksinimlerini gerektiği gibi doyuramamasına neden olur.
        Bunun sonucunda da güvensizlik, gerginlik, pasif, aşırı yeme, sigara-alkol bağımlılığı, tırnak yeme gibi davranışlar ortaya çıkar.
- - - - Okul Öncesi Dönem, Özerklik – Kuşku/Utanç (1-3yaş)
        
        Okul Öncesi Dönem, Girişimcilik – Suçluluk (3-6yaş)
        
        Çalışkanlık – Aşağılık Duygusu
        (6-12yaş)
        
        Ergenlik Dönemi, Kimlik Kazanma – Rol Karmaşası (12-20yaş)
        
        İlk/Genç Yetişkinlik Dönemi, – Yabancılaşma/Yalıtılmışlık (20-40yaş)
        
        Yetişkinlik Dönemi, Üretkenlik – Verimsizlik/Durgunluk (40-65 yaş)
        
        3 more items...
        
        Ergenlik döneminde kimliğini kazanan kişi başkalarıyla dostluklar ve yakın ve sağlıklı ilişkiler kurabilir. (Burada sözü edilen yakınlık bireyin kendi bütünlüğünü koruyarak bir başkasının kimliği içinde kendini bulmasıdır).
        
        Bireyin yaşamında sevgi ilişkisi ön plandadır.
        
        Bu dönemdeki kriz başarılı bir şekilde atlatılırsa birey güvenli bir şekilde sevgiyi verme ve alma gücüne sahip olacaktır.
        
        Aksi takdirde birey başkalarıyla anlamlı ilişkiler kurma konusunda başarısız olacaktır.
        
        Erikson, ergenlik dönemine çok önem vermiştir. Çünkü ergenlik dönemini birey için ikinci bir şans olarak görmektedir. Daha önceki aşamalarda çözümlenmemiş ola sorunlar ergenlik döneminde yeniden gündeme gelir ve çözümlenebilir. Bunun yanı sıra Erikson ergenlik döneminin, sonraki aşamalarda karşılaşılabilecek sorunların çözümü açısından bir temel oluşturacağını düşünür.
        
        Ergenlik değişim ve karmaşasını çözümleyip anlamlandırmak “kimlik gelişimi” kavramını beraberinde getirmektedir. Kimlik arayışının önemli alanları “cinsel, toplumsal ve mesleki”dir.
        
        Cinsel kimlik bu dönemde özellikle sorgulanır. Karşı cinsten birinin kendisini nasıl gördüğü ergen açısından çok önemlidir.
        
        Toplumsal kimlik, toplumun gözünde kabul edilmek anlamına gelmektedir. Bunun en kolay yolu ise toplumdaki kahramanlara benzemektir
        
        Mesleki kimlik, “Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım? Gelecekte ne olmalıyım?” sorularının yanıtıdır.
        
        Kimlik karmaşası içinde gelecek ile ilgili kararlar oluşturmada ebeveynlerden çok akranların etkisi vardır. Ancak ebeveyn ve öğretmenler ergenin olası toplumsal rollerini araştırmasına fırsat vermeli, başarılı rol modelleri göstermelidir.
        
        Aksi takdirde birey gelecekte ne yapmak istediğine karar veremeyen, olgunlaşmamış bir yetişkin olabilir.
        
        Çocuğun okula başladığı bu dönemde sosyal dünyasında önemli bir değişim meydana gelir. Ebeveynlerin çocuk üzerindeki etkisi azalırken öğretmenin ve arkadaşların etkisi artar.
        
        Bu aşamada “bir işi planlama, işbirliği yapma, öğrenme ve işi başarma” özel bir öneme sahiptir. Çünkü başarma beraberinde “çalışkanlığı” getirir. Çalışkanlık duygusu, çocuğun kendine ve yeteneklerine karşı olumlu bir tutum geliştirmesine, gelecekteki başarılarının temelini oluşturan akademik özgüvenin gelişmesini sağlar.
        
        Çocuk bu dönemde başarılı ve yeterli olmaya isteklidir. Kendi gücüne güven duymak ister. Kendisiyle ilgili yeterlilik duyguları geliştirebilir. Bu noktada çocuğun başarılarını takdir eden, ona “ben başarılıyım” duygusunu yaşatan ve başarılı olabileceği alanlara yönlendiren ebeveyn ve öğretmenler çocuğun bir sonraki gelişim dönemine güvenle girmesine yardımcı olurlar. Bu nedenle çocuğa gücü ölçüsünde sorumluluklar verilmeli, başarı tattırılmalı ve küçük hataları görmezden gelinmelidir.
        
        Başarısı desteklenmeyen, diğer çocuklarla kıyaslanan çocuklar kendini yetersiz, beceriksiz, değersiz, işe yaramaz ve aptal biri olarak algıla ve aşağılık duygusu edinir.
        
        Çocuğun psikomotor ve dil gelişimi onun fiziksel ve sosyal çevresini daha fazla araştırmasına, bu da girişken olmasına olanak tanımaktadır. Bu dönemde çocuğun merakı artar, sorular sorar ve çevresini araştırır.
        
        Bunun yanı sıra problem oluşturan davranışları da artar. Ancak çocuğun koşmasına, atlamasına, istediği gibi oynamasına izin verilmelidir. Yani çocuğun kendini keşfedebilmesi için gerekli yaşantıları kazanması sağlanmalıdır. Girişimleri desteklenmeli, soruları ilgi ile cevaplanmalı, kendi kararlarına dayalı anlamlı seçimler yapabilmelerine olanak tanıyan seçenekler yaratılmalıdır.
        
        Kendi başlattığı eylemlerden dolayı çocuk eleştirilmemeli, cezalandırılmamalı, girişimleri engellenmemelidir.
        
        Girişimleri engellenen, eleştirilen ve cezalandırılan çocuk yanlış bir şey yaptığına inanarak suçluluk duygusu edinir.
        
        Bu aşamada çocuk yürümeye, konuşmaya başlar. Bunun yanış sıra kas kontrolü ortaya çıkar ve çocuk koşmaya, istediği nesneleri alıp istemediklerini bırakmaya başlar. Kas kontrolünün sonucu olarak tuvalet kontrolü de sağlanır ve çocuğun anneye bağımlılığı azalır. Anneye bağımlılığı azalan çocuk kendini keşfeder ve yapabileceklerini anlamaya yönelik özerk/ bağımsız davranışlar geliştirir. Bu bağımsız davranabilme çocukta yeterlilik duygusu, kendi duygu/ düşünce ve davranışlarının doğruluğuna inanma gibi olumlu sonuçlar doğurur.
        
        Bu noktada ebeveynlerin tutumu önemlidir. Baskıcı, aşırı koruyucu ya da aşırı izin veren bir tutum içine girilmemelidir. Çocuğa kendi başına üstesine gelebileceği hederler oluşturularak girişimleri desteklenmelidir. Çocuğun başarıları ödüllendirilmeli, başarısızlıkları görmezden gelinmelidir.
        
        Çocuğun özerk davranışları engellenirse çocuk kendinden kuşku ve utanç duyar, kendini yetersiz hisseder.
      - Yaşamın kazanılan ilk olumu duygusu temel güven duygusudur ve bebeğin çevresindeki kişilerle ilişkilerinin kalitesi çocuğun temel güven duygusunu etkilemektedir.
      - Yaşamının ilk yılında bebeğin ihtiyaçlarının yani bakımı ile sevgi ihtiyacının sürekli ve tutarlı bir biçimde doyurulması gerekmektedir ki çocuk
        “dış dünya güvenilir” duygusunu geliştirebilsin. Çünkü bebek kontrol edemediği bir dünyada kendini güven içinde hissetme ihtiyacı içindedir ve insanlara karşı güven duygusu geliştirmelidir. İhtiyaçlarının doyurulması büyük ölçüde anne ya da onun yerine geçen yetişkine (örneğin bakıcı) bağlıdır.
      - Güven duygusu beraberinde beslenme kolaylığı, derin uyku ve bağırsakların çalışmasını getirir.
      - Temel güven duygusunu geliştiremeyen çocuk kendi dışındaki insanların güvenilmez olduğuna inanır ve dış dünyayı düşmanca bulur.