Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ(Urinary system) - Coggle Diagram
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ(Urinary system)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะประกอบด้วยอวัยวะต่างๆดังนี้
หลอดปัสส หรือท่อปัสสาวะ(Urethra)
กระเพาะปัสสาวะ(Urinary bladder)
หลอดไต หรือท่อไต(UReuters)
ไต(kidney)
ไตมีอยู่2ข้าง,รูปร่างคล้ายเม็ดถั่ว,วางตัวอยู่ด้านหลังของเยื่อบุช่องท้อง(Retroperitoneum)เหนือเอวเล็กน้อย
โครงสร้างของกรวยไต
Renal Cortex
•มีสีน้ำตาลแดง
•มีส่วนแทรกเข้าไปใน pyramid เรียก renal column
•ประกอบด้วย Renal corpuscles ((Glomerulus และ Bowman’s Capsule)
•พบท่อหน่วยไตส่วนต้น(renal tubule)
Renal medulla
-พบ renal pyramid 6-12อัน
-ยอดแหลมของpyramid เรียก renal papilla เป็นท่อปิดของ papillary duct
-ประกอบด้วยส่วนhenle’loop และ collecting duct
โครงสร้างที่ห่อหุ้มไต
ผิวนอกของไตถูกคลุมด้วยเนื้อเยื่อ 3 ชั้น คือ
Perinephric (Perirenal) fat
Renal fascia
Renal capsule
Parenchyma of kidney
-เนื้อไตทางส่วน cortex และ medulla เรียกว่า parenchyma of kidney
-Parenchyma of kidney ประกอบด้วย uriniferous tubule
Uriniferous tubule
-ประกอบด้วย 2 พวก คือ
1)Nephrons
ชนิดของ nephrons
Cortical nephron มี renal corpuscle อยู่ที่ cortex,Henle’s loop ยื่นมาถึง medulla พบประมาณ 85%
Juxtamedullary nephron มี renal corpuscle อยู่ที่corticomedullary junction,Henle’s loopยื่นมาถึง medulla พบประมาณ 15%
2)หลอดไตรวม ( collecting duct)
-เป็นท่อมีขนาดใหญ่ มีส่วนปลายของหลอดไต ส่วนปลาย(distal convoluted tubules)หลายๆท่อมาเปิดเข้า
หน้าที่
ทำให้น้ำปัสสาวะเข้มข้น ภายใต้การควบคุมของ Antidiuretic hormone (ADH)
ส่วนประกอบของ Nephronsทำหน้าที่ในการสร้างน้ำปัสสาวะ และส่งผ่านเข้ากรวยไต ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
Renal corpuscles
เป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการกรอง( Filtering unit)อยู่ในเนื้อไต่สวนcortexประกอบด้วย
1.1 Bowman’s capsule ทำหน้าที่รองรับ glomerulus และ ของเสียที่กรองได้
ประกอบด้วยผนัง 3 ชั้น คือ
1.Parietal layer จะต่อเนื่องไปกับ proximal tubule
Visceral layer มีเซลล์พิเศษชื่อ podocyte
1.2 Glomerullus กลุ่มของเส้นเลือดฝอย (capillaries)
ประกอบด้วย
1.2.1Glomerular capillary
ประกอบด้วย endothelial cells บุอยู่ภายในของผนังหลอดเลือดฝอยที่มีรูขนาด 10-100นาโนเมตร
1.2.2Podocytes
-Podocytes คือ modified epithelial cells ของ visceral layer
-พบ filtration slit กว้าง 20-40 นาโนเมตร และมีเนื้อเยื่อกั้น เรียก slit diaphragm
1.2.3 Mesangial cells
-Mesangial cells พบอยู่ระหว่าง capillary ดังนั้นจึงเปรียบเสมือนแกนของ glomerulus โดยเชื่อมเส้นเลือดแดงฝอยให้รวมเป็นกลุ่ม
2.Renal tubule
ประกอบด้วย
2.2ห่วงหลอดไต((Loop of Henle: ท่อขาลง,ท่อขาขึ้น)
อยู่ในเนื้อไต ประกอบด้วย
1.ท่อตํวยูขาลง(descending limb)
=หลอดไตส่วนนี้สามารถดูดกลับน้ำได้ แต่ไม่ดูดกลับสาร
2.ท่อตัวยูขาขึ้น(ascending limb)
=มีการขนส่งเกลือแร่ เช่น โซเดียมโพแทสเซียมและคลอไรด์มากแต่ไม่มีการขนส่งน้ำ
หน้าที่
สามารถดูดซึมโซเดียมอิออนโพแทสเซี่ยมและคลอไรด์อิออนกลับโดยทั่วไปของเหลวที่อยู่ในส่วนนี้จะเป็นของเหลวที่มีความเข้มข้นมากที่สุดในหลอดไต
2.3หลอดไตส่วนปลาย (Distal convoluted tubule : DCT)
•เป็นท่อน้ำปัสสาวะไหลไปยังท่อไตรวม(Collecting tubule) และส่งออกไปยัง Calyx ของไต
หน้าที่สามารถดูดซึมน้ำกลับได้ประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์ และมีการดูดซึมโซเดียมอิออนและคลอไรด์อิออนได้บ้างรวมทั้งสามารถหลั่งหรือขับสารต่างๆไฮโดรเจนอิออน และโพแตสเซี่ยมอิออน
2.1หลอดไตส่วนต้น (Proximal convoluted tubule :PCT)
•เป็นหลอดไตส่วนแรกที่ต่อออกจาก parietal layer of bowman’s capsule เป็นท่อขดไปมา
หน้าที่
•ดูดซึมน้ำกลับจากน้ำเลือดที่กรองที่ผ่านจากโกลเมอรูลัส และสารอื่น
•สามารถดูดกลับ กรดอะมิโน น้ำตาล กลูโคส โดยกลูโคสทั้งหมดถูกดูดกลับที่ proximal tubule
•สามารถขับสารบางอย่างจากหลอดไต เช่น ครีเอทีฟไอโอดีนเพื่อเข้าสู่น้ำกรอง
โครงสร้าง Juxtaglomerular apparatus (JGA)
เป็นโครงสร้างที่ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนรีนิน โดยมีความเกี่ยวข้องกับ
1.ควบคุมเลือดที่มาที่ไต(renal blood flow,RBF)
2.ควบคุมอัตราการกรอง(glomerular filtration rate,GFR)
ส่วนประกอบของ juxtaglomerular apparatus
1.Macula densa
2.Juxtaglomerular cell
3.Glomerular mesangial cells
-เส้นเลือดที่มาไต(Blood supply)
=เป็น renal artery ทั้งข้างซ้ายและขวาที่แตกแขนงมากจาก abdominal aorta
เส้นประสาทที่ มาไต(Nerve supply)
-Renal sympathetic plexus.
-Sympathetic fibers from T10-L2 (hypogastric plexus)
-Parasympathetic fibers from S2-4(pelvic solan hind nerve)
หลอดไต(Ureters)
1)เป็นท่อต่อจาก renal pelvis
2)ทอดตัวลงมาตามกล้ามเนื้อ psoas major
3)ยาวประมาณ 10-12นิ้ว
4)เปิดสู่กระเพาะปัสสาวะทางด้านข้าง
5)ทำหน้าที่นำปัสสาวะจากกรวยไตไปเก็บในกระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะ(Urinary bladder)
•เป็นอวัยวะที่อยู่บริเวณช่องท้องน้อย(Pelvic cavity)หลังรอยต่อของกระดูกหัวหน่าว(Symphysis pubis)
•ทำหน้าที่กักเก็บน้ำปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะ(Urethra)
ท่อปัสสาวะชาย(Male urethra)
•มีความยาว 18-20cm.
•เริ่มจากรูเปิดภายใน(internal orifice)ที่คอของกระเพาะปัสสาวะไปจนถึงรูเปิดภายนอก(external orifice)หรื่อที่ปลายองคชาต(penis)
•เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะและน้ำอสุจิ
ท่อปัสสาวะชาย(Male Urethra)
แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ
1.Prostatic urethra
2.Membranous urethra
3.Penile urethra
ท่อปัสสาวะเพศหญิง(Female urethra)
-ยาว 4 ซม. ตั้งอยู่หลัง symphysis pubis และติดกับผนังด้านหน้าของช่องคลอด(vagina)
เส้นประสาทที่มาเลี้ยง ureter,Urinary bladder และ internal urethra sphincter :
-Parasympathetic fibers ทำให้กล้ามเนื้อเรียบของ ureter และ Urinary bladder หดตัว และกล้ามเนื้อ internal urethral sphincter คลายตัว
-Sympathetic fibers ให้ผลตรงข้ามกับParasympathetic fibers
สรีรวิทยาของระบบขับถ่ายปัสสาวะ(Renal Physiology)
การรักษาสมดุล(Homeostatic function)
Water,Electrolyte,and Acid-Base balance
การหลั่งฮอร์โมน
(Endocrine (hormonal)secretory function)
Renin(JG cells),Erythropoietin (Renal cortex),and Prostaglandins
การขับถ่าย(Execratory function)
Metabolites,Drugs,and Toxins
การสังเคราะห์ฮอร์โมน
(Endocrine(hormonal)metabolic function)
Vitamin D3 ——->Active 1,25(OH)2D3
การทำงานของหน่วยไต(Function of Nephron)
ลำดับการทำงานของหน่วยไต
การกรอง(Filtration)—->การดูดกลับ(Reabsorption)—->การหลั่ง(Secretion)—->การขับถ่าย(Excretion)
ท่อไต(Renal Tubules)
ลำดับการทำงานของท่อไต
Glomerulus—->Proximal tubule—->Thin descending limb—->Loop of Henle—->Thick Ascending limb—->Distal tubule—->Collecting duct
การควบคุมการทำงานของไต(Renal auto regulation)
Renal blood flow—->GFR—->Tubular flow—->Macula dense cells(Na+. sensor)—-> Juxtaglomerular cells(Renin secretion)—->Afferent arterioleแล้วกลับไปที่Renal blood flow
เพิ่มRenal sympathetic nerve activity
Juxtaglomerular granular cells
เพิ่มRenin secretion rate
Renal tubular epithelial cells
เพิ่มRenal tubular sodium
reabsorption and urinary
sodium excretion
Renal vasculature
ลดRenal bloodflow
การขับถ่าย(Excretion)
ปริมาณปัสสาวะลด ความเข้มข้นปัสสาวะเพิ่ม
ปริมาณปัสเพิ่ม ความเข้มข้นปัสสาวะลด
การปัสสาวะ(Micturition)
2.First Sensation to Urinate
3.Typical Desire to Urinate
1.Bladder Fills
4.Bladder Contracts