Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Endocrine System - Coggle Diagram
Endocrine System
:<3: ชนิดและการทํางานของฮอร์โมนต่อมใต้สมอง
(Pituitary hormones and their control by Hypothalamus)
ฮอร์โมนต่อมใต้สมองจาก Pituitary Gland และ Hypothalamus
:pencil2: ต่อมใต้สมองส่วนหน้า (Anterior pituitary)
Adenohypophysis
Growth hormone (GH)
Prolactin (PRL)
Adrenocorticotropin (ACTH)
Thyroid-stimulating hormone (TSH)
Follicle stimulating hormonr (FSH)
Luteinizing hotmone (LH)
Interstitial cell-stimulating hormone (ICSH)
Melanocyte-stimulating hormone (MSH)
:pencil2: ต่อมใต้สมองส่วนหลัง (Posterior pituitary)
Neurohypophysis
Antidiuretic hormone (ADH)
Oxytocin
:star: ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า (Anterior pituitary gland หรือ Adenohypophysis)
Ovaries
Skin
Testis
Mammary glands
Bones,Tissues
Adrenal cortex
Thyroid gland
:red_flag: ฮอร์โมนกระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth hormone, GH)
ชนิดของฮอร์โมน
Protein hormone
หน้าที่
กระตุ้นกระบวนการต่าง ๆ ที่ส่งผลในการเพิ่มการเจริญเติบโตของเซลล์ร่างกาย
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
เซลล์ไขมัน, กระดูก, กล้ามเนื้อ,
ประสาท, ภูมิคุ้มกัน และตับ
:fire: โรคที่เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมนกระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth hormone and its disorders)
GH↑ → Gigantism
พบในเด็กเล็ก เนื่องจากการหลั่ง GH
มากกว่าปกติ ทําให้มีรูปร่างสูงใหญ่กว่าปกติ
GH↑ → Acromegaly
เกิดความผิดปกติของกระดูกตามบริเวณ
ใบหน้า นิÊวมือ นิÊวเท้า มีขนาดใหญ่
กว่าปกติ
GH↓ → Pituitary dwarfism
พบในวัยเด็ก เนื่องจากการขาด GH ทําให้
ร่างกายเตี้ยแคระ
:star: ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมไทรอยด์ (Thyroid-stimulating hormone, TSH/ Thyrotropin)
ชนิดของฮอร์โมน
Glycoprotein hormone
หน้าที่
กระตุ้นการเจริญเติบโตและควบคุม การทํางานของต่อมไทรอยด์
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
ต่อมไทรอยด์
:red_flag: ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไต (Adrenocorticotropic hormone , ACTH/ Corticotropin)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
กระตุ้นการเจริญเติบโตและควบคุมการทํางาน
ของต่อมหมวกไต
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
ต่อมหมวกไตชั้นนอก(Adrenal cortex)
:red_flag: ฮอร์โมนเพศ (Follicle-Stimulating hormone, FSH และ Luteinizing hormone, LH)
:fire: Follicle-Stimulating hormone, FSH
ชนิดของฮอร์โมน
Glycoprotein hormone
หน้าที่
เพศชาย
กระตุ้นการเจริญของอสุจิภายในอัณฑะ ทําให้มีการสร้างอสุจิ
เพศหญิง
กระตุ้นการเจริญของไข่ในรังไข่ ทําให้มีการพัฒนาไข่ให้สมบูรณ์
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
เพศชาย
Sertoli cells →Spermatogenesis
เพศหญิง
Follicle →Follicular growth
:fire: Luteinizing hormone, LH
ชนิดของฮอร์โมน
Glycoprotein hormone
หน้าที่
เพศชาย
กระตุ้นการสังเคราะห์ฮอร์โมน Testosterone
เพศหญิง
กระตุ้นการสังเคราะห์ฮอร์โมน Estrogen และการ
เจริญเติบโตของไข่ ทําให้ไข่สุกและมีการตกไข่
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
เพศชาย
Interstitial cells/Leydig cells →Testosterone production
เพศหญิง
Follicle →Estrogen production →Ovulation
:star: ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมนํ้านม (Prolactin, PRL)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
กระตุ้นการเจริญเติบโตและ
ควบคุมการทํางานของต่อม
น้ำนม เพื่อให้มีการสร้างนํ้านม (Lactation)
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
ต่อมน้ำนม (Mammary glands)
:star: ฮอร์โมนกระตุ้นเซลล์เม็ดสี (Melanocyte-stimulating hormone, MSH)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
กระตุ้นการการสร้างเม็ดสี
เมลานินบนผิวหนัง (Melanogenesis)
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
เซลล์เมลาโนไซต์
(Melanocytes)
:star: ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหลัง
(Posterior pituitary gland หรือ Neurohypophysis)
Kidney
Uterus Smooth Muscle
Mammary glands
:star: ฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
มีผลโดยตรงที่กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกและเต้า
นม โดยกระตุ้นการหลั่งน้ำนม, กระตุ้นการคลอด
การกระตุ้นที่สําคัญ คือ
การดูดนม (Sucking reflex)
การแตะสัมผัส
ด้าจิตใจ
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
กล้ามเนื้อมดลูกและกล้ามเนื้อรอบๆต่อมน้ำนม
:star: ฮอร์โมนควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย (Antidiuretic Hormone ,ADH)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
กระตุ้นการดูดน้ำกลับ เพื่อรักษาสมดุลของน้ำ
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
ท่อไตรวม (Collecting duct)
:<3: บทนําระบบต่อมไร้ท่อ
(Introduction to Endocrinology)
ระบบที่ควบคุมการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและควบคุม
กระบวนการต่าง ๆ ที่สําคัญภายในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตซึ่งเป็น
ระบบที่ทํางานสอดประสานร่วมกับระบบประสาท โดยอาศัย
การสื่อสารกันระหว่างเซลล์ (Cell to cell communication)
สารเคมีที่ร่างกายสร้างขึ้นมา เรียกว่า “ฮอร์โมน (Hormones)”
บทบาทหน้าที่
ควบคุมการทํางานของระบบต่างๆในร่างกาย
ควบคุมการเจริญเติบโต, เมทาบอลิซึม, และกาพัฒนาของเซลล์
ควบคุมสมดุลของสารนํ้า, เกลือแร่ ,และอิเล็กทรอไลท์ต่างๆ
ควบคุมการทํางานของระบบสืบพันธุ์ทั้งในภาวะปกติ, ตั้งครรภ์ , และหลังคลอด
:star: การสังเคราะห์ฮอร์โมน (Hormone synthesis)
ชนิดของฮอร์โมน (Hormone classes)
-โปรตีน (Peptides and Protein (P&P))
สเตียรอยด์ (Steroids (S))
เอมีน (Amines (A))
แคททีโคลามีน (Catecholamines (C))
ไทรอยด์ (Thyroid (Iodothyronines) (T))
:star: คุณสมบัติทางสรีรวิทยาของฮอร์โมน (Hormone physiology features)
:red_flag:การสังเคราะห์ (Synthesis)
P&P, A→สังเคราะห์ขึ้นมาและเก็บไว้
S→สังเคราะห์และหลั่งตามความต้องการ
:red_flag: การขนส่ง (Transport)
P&P, C→ขนส่งโดยอิสระไปตามการไหลเวียนเลือด
S, T→ขนส่งไปโดยการจับกับโปรตีนตัวนํา (Carrier proteins)
:red_flag:การตอบสนอง (Effects)
P&P, C→การเปลี่ยนแปลงโปรตีน (Protein modification)
P&P, S, T→การสังเคราะห์โปรตีน (Protein synthesis)
:star: เอมีนฮอร์โมน (Amine Hormones)
เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของกรดอะมิโน
(Modification of amino acids)
องค์ประกอบหลัก
กรดอะมิโน Tryptophan หรือ Tyrosine
:star: เปปไทด์ และโปรตีนฮอร์โมน
(Peptides and Protein Hormones)
เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของกรดอะมิโนหลายตัวที่เชื้อมติดกันด้วยพันธะเคมี (Modification of multiple amino acids)
กระบวนการสังเคราะห์เหมือนกัน
กับโปรตีนชนิดอื่นๆในร่างกาย
:star: สเตียรอยด์ ฮอร์โมน (Steroid Hormones)
เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของไขมันชนิดคอเลสเตอรอล
(Modification of lipid cholesterol)
:star: การควบคุมการหลั่งของฮอร์โมน
(Regulation of hormone secretion)
Negative feedback
Positive feedback
Multilevel feedback
:star: ฮอร์โมนต่อมใต้สมองจาก Pituitary Gland และ Hypothalamus
ต่อมใต้สมอง (Pituitary Gland) หรือ Hypophysisจัดเป็นส่วนหนึ่งของ Diencephalon
มีลักษณะเป็นต่อมรูปไข่สีนํ้าตาลแดง
วางอยู่ที่แอ่งของกระดูกSphenoid ที่ Anterior and inferior to the Thalamus
ต่อมนี้ถูกเชื้อมอยู่กับส่วนของ Hypothalamus
โดยอาศัยก้าน Infundibulum (Pituitary stalk)
แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ด้านหน้าและด้านหลัง
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนเมลาโทนิน (Melatonin hormone)
เมลาโทนิน (Melatonin) มักจะหลั่งในช่วงเวลากลางคืน
เนื่องจากไม่มีแสงสว่าง และหลั่งมากที่สุดในช่วงเวลา 22.00-02•00 น.
:star: ต่อมไพเนียล (Pineal gland)
ต่อมไพเนียล อยู่เหนือสมองส่วนกลางและอยู่หลัง
ต่อมโพรงสมองที่ 3 (Third ventricle)
หลงั่ฮอร์โมน Melatonin ทำหน้าที่ควบคุมวงจรการตื่นและ
การหลับของมนุษย์
:<3:ชนิดและการทํางานของฮอร์โมนไทรอยด์
(Thyroid hormones)
:star: ต่อมไทรอยด์ (Thyroid gland)
ชนิดของฮอร์โมน
Amine hormone
1.Thyroxin หรือ Tetra-iodothyronine(T4) 2.Tri-iodothyronine (T3)
หน้าที่
ควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย
ควบคุมอัตราการเผาผลาญสารอาหารต่างในร่างกาย (Basal metabolic rate)
คงบคุมอุณหภูมิกาย
เซลล์หรืออวยัวะเป้าหมาย
Heart, GI tract, Brain, Bone, Muscle
ไอโอดีน(I-)เป็นสารสำคัญที่มีบทบาท
ในการสังเคราะห์ Thyroid hormones ทั้ง T3และT4
:star: แคลซิโทนิน (Calcitonin)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
ลดระดับแคลเซียมในเลือด
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
Parathyroid glands, Kidneys, Bone, GI tract
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนพาราไทรอยด์ (Parathyroid hormones)
:star: ต่อมพาราไทรอยด์ (Parathyroid gland)
ฮอร์โมนพาราไทรอยด์ (Parathyroid hormone, PTH)
ชนิดของฮอร์โมน
Peptide hormone
หน้าที่
เพิ่มระดับแคลเซียมในเลือด
เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
Kidneys, Bone, GI tract
ต่อมแบนรูปกลมรี (Pea-sizedglands)สีน้ำตาลอมเหลือง
มีอยู่ประมาณ 4 ต่อม ติดอยู่บริเวณด้านหลังของต่อมไทรอยด์
Parathyroid (Chief) cell หลั่งฮอร์โมน Parathyroid (PTH)
ทำหน้าที่เพิ่มระดับแคลเซียมในเลือด
ทำงานควบคู่กับฮอร์โมน Calcitonin เพื่อรักษาสมดุล Blood Ca2+
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนไทโมซิน
(Thymosin hormones)
:star: ต่อมไทมัส (Thymusgland)
ต่อมอยู่ระหว่างกระดูกหน้าอกกับหลอดเลือด Aorta
วางตัวอยู่ด้านหน้าและปกคลุมอยู่ทางด้านบนของหัวใจ
ประกอบด้วย 2 lobesคือ Rightlobe และ Leftlobe
หลั่งฮอร์โมน Thymosin ทำหน้าที่พัฒนา T-cells และควบคุม
การทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนต่อมหมวกไต (Adrenocortical hormones)
:star: ต่อมหมวกไต (Adrenal gland)
ตั้งอยู่ที่ด้านบนของไตท้ังสองข้างจึง เรียกว่า ต่อมหมวกไต (Suprarenal gland)
ต่อมหมวกไตประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
ส่วน Adrenal cortex แบ่งได้ 3 ช้ัน
Zona glomerulosa → ฮอร์โมน Aldosterone → รักษาสมดุลน้ำ และเกลือแร่ (Na+ retention at Collecting ducts)
Zonafasciculata→ฮอร์โมนCortisol→ รักษาสมดุลในระบบเมตาบอลิซึมของน้ำตาล(Glucosemetabolism)
Zona reticularis → ฮอร์โมน Androgen → ควบคุมลักษณะทางเพศ (Masculinization)
ส่วน Adrenal medulla → Epinephrine & Norepinephrine → กระตุ้นการทางานของระบบ Sympathetic nervous system
กล่มุอาการคุชชิ่ง (Cushing'ssyndrome)
สาเหตุ
มักเกิดจากการมีเน้ืองอกที่ต่อมใต้สมอง ทำให้มีการสร้าง ACTH ไปกระตุ้น Adrenalcortex Zona fasciculata) อย่างต่อเนื่อง ทำให้มีการสร้าง และหลั่งฮอร์โมน Cortisol มากข้ึนจนทำใหเ้กิด ความผิดปกติ
กล่มุอาการของโรค Cushing's syndrome
หน้ากลม(Moonface)
คอมีหนอกยื่น (Buffalohump)
แก้มแดง(Plethora)
ผิวบาง(Thinskin)
หน้าท้องมีรอยแตก(Striae)
ภาวะขาดประจาเดือน(Amenorrhea)
เกิดแผลได้ง่ายและภูมิคุ้มกันตก
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนตับอ่อน
(Pancreatic hormones)
:star: ตับอ่อน (Pancreas)
Insulin → Bloodglucose↓
Glucagon → Bloodglucose↑
:explode: โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus, DM)
Type I Diabetes Mellitus
ตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินซูลินได้
มักพบในเด็กหรือผู้ที่มีอายุน้อยกว่า 30 ปี
มักผอม(เกิดจากพันธุกรรม)
ต้องรักษาด้วยการฉีดอินซูลิน
Type II Diabetes Mellitus
ตับอ่อนสามารถสร้างอินซูลินได้ แต่มีภาวะดื้อต่ออินซูลิน
พับในทุกวัยและมักมีภาวะอ้วนร่วม
(เกิดจากพฤติกรรม)
Gestational and other DM
มีภาวะขาดหรือดื้อต่ออินซูลิน
เกิดภาวะHyperglycemiaในหญิง
ตั้งครรภ์และผู้ที่มีอาการป่วยท่ีส่งผล
กระทบต่อตับอ่อน
:<3: ชนิดและการทำงานของฮอร์โมนระบบสืบพันธ์ุ (Reproductive hormones)
:fire: อวัยวะสืบพันธ์ุและรก (Gonads and Placenta)
อัณฑะ (Testes)
รังไข่ (Ovaries)
รก (Placenta)
:pencil2: เพศชาย (Male)
Testes → Leydig cells → Testosterone
กระตุ้น Secondary sex characteristics
ควบคุมและกระตุ้นการเจริญเติบโตของร่างกาย
กระตุ้นกระบวนการ Spermatogenesis
:pencil2: เพศหญิง (Female)
Ovary → Follicle → Estrogen
กระตุ้น Secondary sex characteristics
ควบคุมและกระตุ้นการเจริญเติบโตของร่างกาย
กระตุ้นกระบวนการ Ovulation
Ovary → Corpus luteum → Progesterone
กระตุ้นการพัฒนาของเต้านมและมดลูกเพื่อรองรับการ
ตั้งครรภ์ และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของร่างกาย
จัดเป็นต่อมไร้ท่อชั่วคราวที่ร่างกายผู้หญิงสร้างขึ้นเพื่อการตั้งครรภ์
สังเคราะห์ฮอร์โมนที่จาเป็น3ชนิดได้แก่
ฮอร์โมน hCG → กระตุ้น corpus luteum ให้ผลิตฮอร์โมน 2 ชนิด
ฮอร์โมน Progesterone → รักษาความหนาของเยื่อบุมดลูก
ฮอร์โมนEstrogen→พัฒนาเต้านมและกล้ามเนื้อมดลูก