Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

แนวคิด หลักการการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน และสาธารณภัย - Coggle Diagram

- - - - อุบัติภัยจากการทํางาน (Occupational Accident)
      - อุบัติภัยภายในบ้าน (Homeor Domestic Accident)
      - อุบัติภัยในสาธารณสถาน (Public Accident)
      - อุบัติภัยจากการจราจร(Traffic Accident)
    - - ตกเลือดเลือดออกมากซีดมาก
      - เจ็บปวดทุรนทุรายกระสับกระส่าย
      - ความดันโลหิตSystolicต่ํากว่า80มม.ปรอท หรือ Diastolic สูงกว่า 130มม.ปรอท
      - มือเท้าซีดเย็น เหงื่อออกมาก
      - คลําชีพจรไม่ได้ หรือชีพจรช้ากว่า 40หรือเร็วกว่า30 ครั้ง/นาที
      - อุณหภูมิของร่างกายต่ํากว่า35 เซลเซียส หรือสูงกว่า 40 เซลเซียส
      - ถูกพิษจากสัตว์ เช่น งู หรือสารพิษชนิดต่างๆ
      - หยุดหายใจ หายใจช้ากว่า 10 ครั้งต่อนาที หรือเร็วกว่า30ครั้งต่อนาที หายใจลําบากหรือหอบเหนื่อย
      - ไม่รู้สึกตัว ชัก เป็นอัมพาต
    - - ผู้ป่วยวิกฤตมีลักษณะดังนี้
        
        ผู้ป่วยที่มีอัตราตายสูง
        
        ผู้ป่วยที่มีแนวโน้มที่จะมีอาการรุนแรง
        
        ผู้ป่วยที่สามารถรักษาได้ เช่น ผู้ป่วยที่หมดสติ ผู้ป่วยที่มีระบบการหายใจล้มเหลวเป็นต้น หากไม่ได้รับการรักษาผู้ป่วยจะเสียชีวิตในอัตราสูง
        
        ผู้ป่วยที่อัตราตายสูง แม้จะได้รับการรักษา
    - - กลุ่มอาการหนัก ต้องหามนอนหรือนั่งมาอาการแสดงยังคลุมเครือต้องใช้การตรวจอย่างละเอียด
      - กลุ่มอาการหนักมาก หรือสาหัสต้องการการรักษาโดยด่วนหรือช่วยชีวิตทันทีกลุ่มผู้ป่วยเสียชีวิต เป็นกลุ่มที่หมดหวังในการรักษา
      - กลุ่มอาการไม่รุนแรง หากผู้ป่วยเดินได้อาจถือว่าอาการไม่หนัก
  - - - การตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉิน (Response) ต้องมีการดําเนินการทันเมื่อเกิดภัย โดยยึดตามหลัก CSCATT
      - การควบคุมยับยั้งโรคและภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้น ต้องจัดให้มีระบบเฝ้าระวังภายใน 5 วันหลังภัยพิบัติ
      - การเตรียมความพร้อม (Preparedness) : การรองรับเหตุการณ์ฉุกเฉิน เป็นระยะต่อเนื่องจากการบรรเทาภัย
      - การบูรณะฟื้นฟู (Recovery) เปgนระยะสุดท้ายในการจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข
      - การบรรเทาภัย (Mitigation) : กิจกรรมต่าง ๆ ที่ดําเนินการเพื่อลดหรือกําจัดโอกาสในการเกิดหรือลดผลกระทบของการเกิดภัยพิบัติ
    - - การพยาบาลสาธารณภัย (Disaster Nursing) เป็นการพยาบาลที่ต้องนําความรู้และทักษะทางการพยาบาลทั่วไปและด้านการพยาบาลฉุกเฉิน
    - - ประเภทของภัยพิบัติ
        
        ภัยที่เกิดจากธรรมชาติ (Natural Disaster)ได้แก่ เกิดแบบฉับพลัน และเกิดแบบค่อยเป็นค่อยไป
        
        ภัยที่เกิดจากมนุษย์(Man-made Disaster)ได้แก่ เกิดอย่างจงใจและเกิดอย่างไม่จงใจ
      - การจัดระดับความรุนแรงของสาธารณภัยทางสาธารณสุข
        
        ความรุนแรงระดับที่ 2 : สาธารณภัยขนาดกลาง หน่วยงานสาธารณสุขระดับอําเภอไม่สามารถจัดการได้ ต้องอาศัยความช่วยเหลือจากสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดในการจัดการเข้าระงับภัย
        
        ความรุนแรงระดับที่ 3 : สาธารณภัยขนาดใหญ่ ที่มีผลกระทบรุนแรงกว้างขวาง หรือสาธารณภัยที่จําเป็นต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญหรืออุปกรณ์พิเศษ
        
        ความรุนแรงระดับที่ 1 : สาธารณภัยที่เกิดขึ้นทั่วไปหรือมีขนาดเล็ก ซึ่งสํานักงานสาธารณสุขในระดับอําเภอสามารถจัดการได้ตามลําพัง
        
        ความรุนแรงระดับที่ 4 : สาธารณภัยขนาดใหญ่ ที่มีผลกระทบรุนแรงยิ่ง
      - ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับสาธารณภัย / ภัยพิบัติ (Disaster)
        
        ภัย (Hazard) หมายถึง เหตุการณ์หรือปรากฏการณ์ใดๆที่สามารถที่ทําให้เกิดอันตรายต่อชีวิต ความเสียหายต่อทรัพย์สินความเป็นอยู่ และสิ่งแวดล้อม
        
        สาธารณภัย / ภัยพิบัติ (Disaster) หมายถึง ภัยที่เกิดขึ้นไม่ว่าจะเกิดจากธรรมชาติหรือจากการกระทําของมนุษย์แล้วก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิต
        
        ภัยสาธารณะ ประกอบด้วย
        
        ภัยที่เกิดจากธรรมชาติ
        
        ภัยที่เกิดจากคนทํา ได้แก่ สาเคมีรั่วไหล รถชน ตึกถล่ม
        
        ภัยทางอากาศ ได้แก่ ปล้นเครื่องบิน
        
        สาธารณภัย ได้แก่ อัคคีภัย วาตภัย อุทกภัยภัย ภัยแล้ง
        
        การก่อวินาศภัย ได้แก่ ก่อการร้าย กราดยิง วางระเบิด
      - อุบัติภัย
        
        อุบัติเหตุกลุ่มชน/อุบัติภัยหมู่(MASS CASSUALTIES) หมายถึง อุบัติเหตุที่เกิดกับคนจํานวนมาก ได้รับการเจ็บป่วยจํานวนมาก
        
        มีการทําลายของทรัพย์สินหรือสิ่งแวดล้อม
        
        ทรัพยากรที่มีอยู่ในภาวะปกติไม่เพียงพอที่จะนํามาใช้ควบคู่สถานการณ์
        
        เกิดการบาดเจ็บหรือการเจ็บป่วยของประชาชนจํานวนมาก
        
        ระบบและกลไกปกติของสังคมถูกทําลายหรือไม่เพียงพอที่จะควบคุมสถานการณ์ได้
        
        ประเภทของอุบัติภัยหมู่แบ่งตามขีดความสามารถของสถานพยาบาล
        
        Multiple casualtiesทั้งจํานวนและความรุนแรงของผู้ป่วยไม่เกินขีดความสามารถของโรงพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะคุกคามต่อชีวิต(life Threatening) จะได้รับการรักษาก่อน
        
        Mass casualtiesทั้งจํานวนและความรุนแรงของผู้ป่วยเกินขีดความสามารถของโรงพยาบาลและทีมผู้รักษาผู้ป่วยที่มีโอกาสรอดชีวิตมากที่สุดโดยใช้เวลาและทรัพยากรน้อยที่สุดจะได้รับการรักษาก่อน
        
        ภัย (Hazard)หมายถึง เหตุการณ์หรือปรากฏการณ์ใดๆที่สามารถที่ทําให้เกิดอันตรายต่อชีวิต ความเสียหายต่อทรัพย์สินความเป็นอยู่ และสิ่งแวดล้อม
      - ภัยพิบัติ/สาธารณภัย (Disaster)ตามนิยามขององค์การอนามัยโลก (WHO) และThe Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organization (JCAHO)
    - - A –Assess Hazards คือ การประเมินสถานที่เกิดเหตุเพื่อระแวดระวังวัตถุอันตรายต่างๆที่อาจเหลือตกค้างในที่เกิดเหตุ
      - S –Support คือ การเตรียมอุปกรณ์และทรัพยากรที่จําเป็นต้องใช้ในที่เกิดเหตุ
      - S –Safety and Security คือ การประเมินความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงานในที่เกิดเหตุ
      - T –Triage/Treatment คือ การคัดกรองและให้การรักษาที่รีบด่วนตามความจําเป็นของผู้ป่วย โดยการใช้หลักการของMASS Triage Model( Move, Assess, Sort และ Send) เพื่อคัดแยกผู้ป่วยแบ่งเป็นกลุ่มตาม ID-me (Immediate, Delayed,Minimal, Expectant)ได้อย่างรวดเร็ว
      - I -Incident command คือ ระบบการบัญชาเหตุการณ์และผู้ดูภาพรวมของการปฏิบัติการทั้งหมด
      - E –Evacuation คือ การอพยพผู้บาดเจ็บระหว่างเหตุการณ์
      - D –Detection คือ การประเมินสถานการณ์ว่าเกินกําลังหรือไม่
      - R –Recovery คือ การฟื้นฟูสภาพหลังจากเกิดเหตุการณ์
    - - ดูแลและรักษาสภาวะของผู้ป่วยให้อยู่ระดับปลอดภัย และคงที่โดยการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด
      - รักษาหน้าที่ต่างๆ ของอวัยวะสําคัญของร่างกายให้คงไว้
      - ค้นหาสาเหตุและ/หรือปัญหาที่ทําให้เกิดภาวะฉุกเฉินหรืออุบัติเหตุ แล้วดําเนินการแก้ไข
      - ป้องกันภาวะแทรกซ้อนและติดเชื้อ
      - ดําเนินการแก้ไขปัญหาที่กําลังคุกคามชีวิตผู้ป่วย
      - ประคับประคองจิตใจและอารมณ์ของผู้ป่วยและญาติ
    - - ต้องนําความรู้และทักษะทางการพยาบาลทั่วไปและด้านการพยาบาลฉุกเฉินมาประยุกต์ใช้ในสถานการณ์ภัยพิบัติ ทั้งในระยะก่อนเกิดภัย ขณะเกิดภัย และหลังเกิดภัย
      - เป็นการปฏิบัติการพยาบาลเพื่อ
        
        มุ่งเน้นด้านการพยาบาลฉุกเฉินแก่ผู้ประสบภัยจํานวนมากในขณะเกิดภัย
        
        การฟื้นฟูสภาพร่างกายและจิตใจของผู้ประสบภัยและญาติ
        
        ป้องกันและลดความรุนแรงของการบาดเจ็บหรือเจ็บป่วย
      - มุ่งลดความเสียหายต่อชีวิตและสุขภาพของประชาชนที่เกิดจากสาธารณภัย โดยใช้องค์ความรู้และทักษะทางการพยาบาลอย่างเป็นระบบ
    - - การบันทึกเหตุการณ์อาการและการช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ เพื่อเป็นประโยชน์ในการรักษาต่อไป
      - การส่งต่อรักษา หลังจากให้การช่วยเหลือเบื้องต้นแก่ผู้ป่วยแล้ว ต้องรีบเคลื่อนย้ายนําส่งโรงพยาบาล เพื่อทําการรักษาต่อทันที พร้อมทั้งข้อมูลผู้ป่วย และข้อมูลการรักษาพยาบาลเบื้องต้น
      - การป้องกันและบรรเทาไม่ให้เกิดอาการรุนแรงถึงขั้นวิกฤต
      - หลักในการพยาบาล
        
        ให้การรักษาพยาบาลภายใต้นโยบายของโรงพยาบาล และภายในเขตการรับรองของกฎหมาย โดยคงไว้ซึ่งหน้าที่ของอวัยวะสําคัญชีวิตและสภาพร่างกายของผู้ป่วย
        
        ให้การช่วยฟื้นคืนชีพอย่างถูกต้อง
        
        ทําการคัดกรองผู้ป่วยอย่างรวดเร็วแม่นยํา
        
        ให้การดูแลจิตใจของผู้ป่วยและญาติ ซึ่งจะเกิดความกลัวความวิตกกังวลต่อความเจ็บป่วย และมีความคาดหวังต่อการรักษาพยาบาล จึงต้องอธิบายให้ผู้ป่วยและญาติทราบถึงปัญหาการเจ็บป่วย การพยาบาลที่จะได้รับ และแนวทางการรักษาต่อเนื่อง ซึ่งจะทําให้เกิดความร่วมมือในการให้การรักษาพยาบาล
        
        มีการซักประวัติการเจ็บป่วยและอาการสําคัญอย่างละเอียด ในเวลาที่รวดเร็ว กรณีผู้ป่วยอุบัติเหตุต้องซักประวัติการช่วยเหลือเบื้องต้น วิธีการ ระยะเวลาในการนําส่งเพิ่มเติม
        
        มีการนัดหมายผู้ป่วยที่ไม่ได้นอนโรงพยาบาลเพื่อให้การรักษาต่อเนื่อง
        
        มีหลักในการอุ้มยกเคลื่อนย้ายผู้ป่วยจากยานพาหนะไปยังห้องพยาบาล อย่างนุ่มนวลรวดเร็วปลอดภัย
        
        มีการส่งต่อเพื่อการรักษาทั้งในหอผู้ป่วยในแผนกผู้ป่วยหนัก และภายนอกโรงพยาบาล เพื่อรับการรักษาในสถานพยาบาลอื่น ในระหว่างการส่งต่อผู้ป่วยพยาบาล จะต้องมีการเตรียมพร้อมในการช่วยเหลือผู้ป่วย หากเกิดปัญหาในระหว่างการเดินทาง และต้องจัดเจ้าหน้าที่ที่สามารถให้การช่วยเหลือผู้ป่วยได้อย่างปลอดภัย
      - เพื่อช่วยชีวิต
    - - มีทักษะในการตัดสินใจที่ดี มีความเป็นผู้นํา และสามารถแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างถูกต้องเหมาะสม
      - มีทักษะในการสื่อสาร และการบันทึกข้อมูลต่างๆได้อย่างถูกต้องครบถ้วนชัดเจน
      - มีความรู้ด้านสาธารณภัย มีความสามารถในการประเมินสถานการณ์และคาดการณ์ถึงปัญหาสุขภาพที่จะเกิดจากสาธารณภัยชนิดต่างๆ รวมทั้งมีความสามารถให้การพยาบาลได้ครอบคลุมทุกระยะของการเกิดภัย
      - มีวุฒิภาวะที่เหมาะสมกับสถานการณ์
      - มีความรู้ทางการพยาบาลและมีประสบการณ์การปฏิบัติงานการพยาบาลผู้ป่วยฉุกเฉินและวิกฤต และด้านการรักษาโรคเบื้องต้นได้
- - - - ดูการเคลื่อนไหวบริเวณทรวงอก
      - คลํา การเคาะเพื่อตรวจหาการบาดเจ็บ
      - การเปิดดูร่องรอยบาดแผลที่บริเวณทรวงอก
      - ฟัง Breath sound ทั้งสองข้าง
    - - ระบบหายใจจะพบการหายใจเร็ว และไม่สม่ําเสมอ จาก Acidosis respiration
      - ระบบทางเดินปัสสาวะระยะแรกปัสสาวะจะลดลงเหลือ 30-50 ml./hr. และ 40 ml./hr.เมื่อเกิดภาวะไตวายปัสสาวะจะออกน้อยกว่า 20 ml./hr.
      - หัวใจและหลอดเลือด
        
        Pulse จะพบชีพจรเบา เร็ว จากระบบ Sympathetic แต่ระยะท้ายชีพจรจะช้า และไม่สม่ําเสมอเนื่องจากหัวใจจะทํางานลดลง
        
        Capillary filling time จะพบนานกว่า 1-2 วินาที เพื่อทดสอบการไหลเวียนที่หลอดเลือดส่วนปลาย
        
        Blood pressureมีความสําคัญเพราะแสดงถึงปริมาณเลือดออกจากหัวใจใน 1 นาที และแรงต้านของหลอดเลือดส่วนปลาย
        
        Central venous pressure เท่ากับ 7-8 cm.H2O
      - ระบบทางเดินอาหารผู้ป่วยจะกระหายน้ํา น้ําลายน้อยลง ท้องอืด คลื่นไส้ อาเจียน ลําไส้บวม และ ไม่ได้ยิน bowel sound
      - ผิวหนัง ผู้ป่วยจะมีผิวหนังเย็น ชื้น เหงื่อออกมาก cyanosis ยกเว้น septic shock ที่ผิวหนังจะอุ่น สีชมพูในระยะแรก
      - ภาวะกรดด่างของร่างกายร่างกายจะเกิดการเผาผลาญแบบ anaerobic metabolism จนเกิดภาวะ acidosis metabolic ผู้ป่วยจะมีอาการซึม อ่อนเพลีย งุนงง สับสน ไม่รู้สึกตัว หายใจแบบ Kussmaual
      - อาการทางระบบประสาท ประกอบด้วย ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการซึม เชื่องช้า สับสนบางราบมีอาการเอะอะ และสุดท้ายจะหมดสติ
    - - วิธีการเปิดทางเดินหายใจแบบ jaw-thrust maneuver
        
        ใช้มือสองข้างจับมุมขากรรไกรล่างทั้งสองข้าง
        
        ดึงขากรรไกรล่างแล้วยกขึ้นพร้อมกับดันไปข้างหน้าพร้อมกับดันศีรษะให้หงายไปข้างหลัง (jaw-thrust maneuverwith Head-tilt)
        
        ผู้ช่วยฟื้นคืนชีพอยู่เหนือศีรษะผู้ป่วย
        
        กรณีสงสัยมีการบาดเจ็บบริเวณต้นคอให้ดึงขากรรไกรล่างแล้วยกขึ้นพร้อมกับดันไปข้างหน้าไม่ต้องหงายศีรษะไปข้างหลัง (jaw-thrust maneuverwithout Head-tilt)
      - วิธีการเปิดทางเดินหายใจแบบ modified jaw-thrust maneuver
        
        ดึงขากรรไกรล่างแล้วยกขึ้นพร้อมกับดันไปข้างหน้าไม่ต้องหงายศีรษะไปข้างหลัง
        
        ใช้นิ้วหัวแม่มือทั้งข้างกดที่ด้านหน้าของกระดูกขากรรไกลล่างบริเวณใต้มุมปาก
        
        ใช้มือสองข้างจับมุมขากรรไกรล่างทั้งสองข้าง
        
        ออกแรงกดให้ปากอ้าออก
        
        ผู้ช่วยฟืนคืนชีพอยู่เหนือศีรษะผู้ป่วย
      - วิธีการเปิดทางเดินหายใจแบบ Head-tilt Chin-liftmaneuver
        
        ใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางของมืออีกข้างยกกระดูกปลายคางขึ้น
        
        ระวังอย่าให้นิ้วดันส่วนที่เป็นเนื้อใต้คางเพราะจะทําให้ทางเดินหายใจอุดกั้นมากขึ้น
        
        ใช้มือข้างหนึ่งกดลงบนหน้าผากผู้ป่วย
        
        กรณีที่ไม่แน่ใจว่ามีการบาดเจ็บบริเวณต้นคอให้ใช้วิธีjaw-thrust maneuver, modified jaw thrust
      - วิธีการเปิดทางเดินหายใจแบบTriple airway maneuver
        
        กรณีไม่มีการบาดเจ็บบริเวณต้นคอ ปฏิบัติตามวิธีการ
        
        jaw-thrust
        
        open mouth
        
        Head-tilt
        
        กรณีสงสัยมีการบาดเจ็บบริเวณต้นคอปฏิบัติตามวิธีการ
        
        open mouth
        
        ยกเว้นในกรณีฉุกเฉินที่ผู้ป่วยกําลังมีอันตรายแก่ชีวิตให้ปฏิบัติตามลําดับคือ
        
        jaw-thrust
        
        open mouth
        
        Head-tilt
        
        jaw-thrust
    - - ประเมินจากAVPU Scale
        
        V Voice/verbal stimuli หมายถึงผู้บาดเจ็บสามารถตอบสนองต่อเสียงเรียกได้
        
        P Painful stimuliหมายถึงผู้บาดเจ็บตอบสนองเมื่อกระตุ้นด้วยความปวด
        
        A Alertหมายถึง ผู้บาดเจ็บรู้สึกตัวดี สามารถพูดโต้ตอบหรือทําตามคําสั่งได้
        
        U Unresponsive หมายถึงผู้บาดเจ็บไม่มีปฏิกิริยาตอบสนองเลย
  - - - C Circulation with hemorrhagic control
      - D Disability (Neurologic Status)
      - B Breathing and ventilation
      - E Exposure / environmental control
      - A Airway maintenance with cervical spine protection
  - - - Breathing ผู้บาดเจ็บทุกรายควรได้รับออกซิเจนเสริมหากไม่ได้ใส่ท่อช่วยหายใจ ผู้บาดเจ็บควรได้รับออกซิเจนผ่านหน้ากาก (reservoir face mask) ที่เหมาะสมกับหน้าพอดีด้วย flow rate 11 L/min เพื่อให้ได้ปริมาณออกซิเจนที่เพียงพอร่วมกับการติดตามระดับความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือด
      - Circulation การห้ามเลือดเป็นสิ่งจําเป็นอย่างยิ่งในผู้บาดเจ็บโดยทําร่วมกับการให้สารน้ําทดแทน เมื่อทําการเปิดเส้นเลือดแล้วควรเก็บเลือดส่งตรวจเพื่อช่วยในการประเมินความผิดปกติที่เกิดขึ้น การให้สารน้ําในปริมาณมากอาจไม่ได้ทดแทนการห้ามเลือดได้
      - Airway ภายหลังจากการประเมิน การทําDefinitive airway ในผู้บาดเจ็บที่มีปัญหาการหายใจ สามารถรักษาได้โดยการใส่ท่อช่วยหายใจ และควรกระทําแต่เริ่มต้นหลังจากที่ช่วยหายใจด้วยออกซิเจน หากใส่ไม่ได้ อาจพิจารณาการใส่ท่อด้วยวิธีการทางศัลยกรรม
    - - ให้สารน้ําที่เป็น Balance salt solution
      - หากอาการทรุดลง ไม่ตอบสนองพิจารณาการให้เลือดกรุ้ป โอ ซึ่งสามารถให้เลือดทุกหมู่ได้ตามแผนการรักษา
      - กรณีสงสัยว่ามีเลือดออกในช่องท้อง หลีกเลี่ยงการให้สารน้ําที่ขาเพราะจะทําให้สารน้ําไหลรั่วเข้าช่องท้อง
      - ไม่ควรให้เลือดร่วมกับ Lactated Ringer's solution, acetarสารน้ําดังกล่าวมีส่วนผสมของแคลเซียมเพราะจะทําให้เลือดอตกตะกอน
      - หลีกเลี่ยงแทงเส้นใต้ตําแหน่งของแขนขาที่ได้รับบาดเจ็บ
      - หลังได้รับสารน้ําหรือเลือดควรประเมินการตอบสนองต่อสารน้ํา เช่น ชีพจรลดลง ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นปสสาวะออกมากกว่า 0.5 มิลลิลิตร/กิโลกรัม/ชั่วโมง ปลายมือปลายเท้าไม่ซีด อุ่นขึ้น ระดับความรู้สึกตัวดีขึ้น
      - อย่างน้อยควรเปิดหลอดเลือดดําด้วยเข็มขนาดใหญ่และสั้น 2เส้น เบอร์ 18,16,14