Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẶC THÙ MÔN ĐẠO ĐỨC - Coggle Diagram
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẶC THÙ MÔN ĐẠO ĐỨC
Phương pháp kể chuyện
Khái niệm
Là phương pháp dùng lời để thuật lại truyện kể. Truyện kể được lấy từ nhiều nguồn khác nhau: sách báo, cuộc sống... Qua đó hình thành cho HS biểu tượng ban đầu về chuẩn mực đạo đức rồi rút ra bài
Tác dụng của phương pháp kể chuyện
Nhằm giới thiệu cho học sinh một biểu tượng cụ thể về chuẩn mực hành vi và tiến hành vào đầu tiết học, sau khi kiểm tra bài cũ
Minh họa cho một chuẩn mực hành vi, được sử dụng tùy theo thời điểm cần thiết
Gây hứng thú cho HS học tập, phát triển ngôn ngữ cho HS
Giúp HS nắm đc mẫu hành vi cụ thể
Giúp HS khái quát được tri thức, hiểu được bản chất của hành vi đạo đức
Giúp HS rút ra được bài học : những hành vi theo chiều hướng tích cực để noi theo, hành vi theo chiều hướng tiêu cực thì cần tránh
Cách tiến hành
Bước 1: chuẩn bị:
SGK đã lựa chọn câu chuyện phù hợp với bài Đạo Đức, khả năng tiếp thu của HS , gây được hứng thú với các em , có tác dụng giáo dục thiết thực để rút ra bài học kinh nghiệm
Xác định tư tưởng chủ đạo, yêu cầu giáo dục , nắm vững chuyện kể ( các tình tiết cơ bản , tình huống đạo đức ,đặc điểm nhân vật)
Tập kể chuyện cho lưu loát , tự tin
Bước 2: Kể chuyện
GV giới thiệu khái quát về truyện kể: GV có thể nêu đánh giá chung về câu chuyện đó, giúp HS có định hướng tốt hơn về nội dung câu chuyện, lĩnh hội sẽ có kết quả cao
GV thuật lại chuyện kể: GV có thể kể bằng ngôn ngữ trực tiếp, gián tiếp , GV có thể dừng ở 1 điểm thích hợp để đặt câu hỏi cho HS , sau đó kể tiếp . Có thể cho HS đọc lại hay kể lại chuyện
Bước 3: Phân tích câu chuyện
Giúp các em nắm vững biểu tượng về chuẩn mực hành vi đạo đức và rút ra kết luận thích hợp, GV nêu ra 1 số câu hỏi liên quan đến nội dung câu chuyện, thường được tiến hành bằng phương pháp đàm thoại
Một số yêu cầu sư phạm
GV nắm vững truyện kể
Đảm bảo tính khoa học: trung thực với nội dung cốt truyện
Đảm bảo tính nghệ thuật:
Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, giàu hình ảnh, gợi cảm, tự nhiên, sinh động.
Nhập vai, hòa mình vào truyện kể với giọng nói, dáng điệu phù hợp
Khi kể chuyện cần tái tạo được những tình huống đạo đức , kích thích HS tích cực suy nghĩu , tránh kể lan man
Kết hợp với các đồ dùng trực quan
Phương pháp điều tra
Khái niệm
Là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu thực trạng những vấn đề thực tế xung quanh liên quan đến bài đạo đức.
Các bước tiến hành
Bước chuẩn bị
Dự kiến kết quả điều tra của học sinh, như những thông tin cụ thể, phiếu điều tra cần hoàn thành...
Chuẩn bị phiếu điều tra: phiếu điều tra cần được thiết kế thích hợp để giúp HS ghi lại kết quả cho thuận lợi và sau này nộp lại cho giáo viên hay trình bày trước lớp.
Xác định nội dung điều tra: căn cứ vào tính chất của bài đạo đức, khả năng và kinh nghiệm của học sinh, điều kiện thực tế xung quanh... để xác định công việc điều tra cho phù hợp.
Ngoài ra giáo viên còn phải dự kiến thời gian, địa điểm, cách tiến hành điều tra của HS, cách đánh giá kết quả, phối hợp các lực lượng giáo dục để hỗ trợ HS...
Bước giao nhiệm vụ
Nội dung điều tra
Cách tiến hành, cách ghi chép
Dự kiến đánh giá
Địa điểm điều tra
Yêu cầu về kết quả, sản phẩm
Thời gian và thời hạn hoàn thành
---> Sau đó giáo viên phát phiếu điều tra cho các em.
• Bước điều tra của HS
Theo nhiệm vụ được giao, HS thực hiện việc điều tra và hoàn thành các phiếu theo yêu cầu như phiếu điều tra, phiếu báo cáo để sau này nộp lại cho giáo viên hoặc trình bày trước lớp.
Yêu cầu sư phạm
Nội dung điều tra phải phù hợp với bài đạo đức, khả năng, kinh nghiệm của HS tiểu học, điều kiện thực tế xung quanh, mang tính hiện thực, tránh những công việc điều tra vượt quá khả năng của các em.
Công việc điều tra phải mang ý nghĩa xã hội nhất định, khi đó, nó mới có tác dụng giáo dục thiết thực.
Cần có phiếu điều tra để các em ghi lại kết quả cho thuận lợi
Giáo viên cần có biện pháp để kiểm tra việc thực hiện của HS và đánh giá kết quả kịp thời kết quả đạt được của các em như ghi nhận xét vào phiếu điều tra, yêu cầu HS trình bày kết quả điều tra trước lớp.
Tránh những hiện tượng như: ngại khó, thiếu tin tưởng vào khả năng của HS,...
Ví dụ minh họa
Khi dạy bài “Biết ơn thương binh liệt sĩ (lớp 3)” giáo viên có thể tổ chức cho các em tìm hiểu hoàn cảnh những gia đình thương binh, liệt sĩ gần nơi mình ở và từ đó, nêu những việc mà họ cần giúp đỡ.
Hằng năm vào ngày 27/7 để tưởng nhớ các thương binh liệt sĩ thì các em đã đi đâu? Và làm gì ở đó? (Đi đến nghĩa trang để thắp hương, tưởng niệm những người anh hùng liệt sĩ)
Các em phải làm gì để thể hiện lòng biết ơn đối với các anh hùng? ( Phải là con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, là một người công dân tốt để góp phần xây dựng và bảo vệ quê hương, dân tộc ta sinh sống)
Phương pháp đàm thoại
Yêu cầu sư phạm
Sử dụng khéo léo phương pháp dạy học này. Nếu vận dụng không khéo léo dễ làm mất thì giờ ảnh hưởng đến kế hoạch giảng dạy. Nhiều khi đàm thoại trở thành những cuộc tranh luận, đối thoại không mang lại hiệu quả.
+Các câu hỏi phải tập trung khai thác những khía cạnh Đạo Đức theo yêu cầu của bài Đạo Đức, của truyện kể, tránh biến bài học đạo đức thành bài giảng văn
Nếu câu hỏi chỉ đòi hỏi tái hiện lại tri thức một cách máy móc sẽ ảnh hưởng đến tư duy logic, tư duy sáng tạo, tính tích cực và chủ động của học sinh
+Câu hỏi phù hợp rõ ràng,chính xác, dễ hiểu , tránh những câu hỏi chung chung
GV cần chú ý đến những em rụt rè , ngại phát biểu, tránh chỉ gọi những “ em quen thuộc” ( hay giơ tay) mà bỏ qua những em không giơ tay phát biểu
-Các bước tiến hành:
Chuẩn bị
Xác định mục tiêu đàm thoại
Xây dựng hệ thống câu hỏi căn cứ vào tính chất của chuẩn mực hành vi Đạo đức
Dự kiến đáp án trả lời của học sinh
Dự kiến thời gian dành cho đàm thoại , những học sinh trả lời , các tình huống có thể xảy ra
Tiến hành
Bước 2
Giới thiệu nội dung đàm thoại
GV và học sinh cùng nhau thảo luận vấn đề
Cho học sinh đưa ra ý kiến của mình về vấn đề đàm thoại
Lưu ý: Trong đàm thoại , Gv chỉ nêu câu hỏi , không nói nhiều , không trả lời thay cho Hs . Đối với những câu hỏi HS trả lời không đầy đủ thì đề nghị em khác bổ sung
Bước 3:
Sau khi HS trả lời xong hệ thống câu hỏi,Giáo viên đưa ra tổng kết về nội dung cơ bản của kết luận đàm thoại
Bước 1
Xác định mục đích đàm thoại
Lựa chọn nội dung đàm thoại, nêu câu hỏi để HS liên hệ kiến thức , định hướng vào nội dung đàm thoại
Dự kiến thời gian, hình thức đàm thoại
Tác dụng:
Bồi dưỡng cho người học những năng lực diễn đạt vấn đề khoa học tự nhiên bằng lời nói
Bồi dưỡng hứng thú học tập, làm cho không khí lớp học sôi nổi
kích thích tính tích cực, độc lập,sáng tạo trong học tập của học sinh
giúp cho giáo viên nắm bắt được năng lực người học để
Khái niệm
Phương pháp đàm thoại ( vấn đáp) là phương pháp dạy học giáo viên tổ chức cuộc đối thoại giữa giáo viên và học sinh , giữa học sinh với nhau dựa trên hệ thống câu hỏi nhằm dẫn dắt học sinh đi đến những kết luận khoa học, hoặc vận dụng vốn hiểu biết của mình để tìm hiểu những vấn đề về học tập ,cuộc sống xung quanh
Ví dụ
Bài 3 – Kính trọng thầy cô giáo bạn bè – sgk Đạo Đức 2
Bước 1 + 2 : Để học sinh biết được vai trò quan trọng của thầy cô giáo ta cần hỏi một số câu hỏi như sau:
Những việc làm của thầy cô giáo đem lại điều gì tốt đẹp cho em?
Khi bạn không vui, cô giáo đến bên bạn hỏi han điều gì?
Để yêu thương, kính trọng thầy cô giáo chúng ta nên làm gì?
Khi bạn sốt trong giờ học, thầy giáo đã làm gì?
Bước 1 + 2 : Để học sinh biết được vai trò quan trọng của thầy cô giáo ta cần hỏi một số câu hỏi như sau:
Phương pháp báo cáo
Khái niệm
Là phương pháp tổ chức cho học sinh trình bày quá trình kết quả thực hiện công việc được giao
Các bước tiến hành
Chuẩn bị báo cáo
Chuẩn bị của giáo viên
Xác định nội dung báo cáo
Thiết kế phiếu báo cáo và hướng dẫn các em trình bày báo cáo
Dự kiến trước những học sinh sẽ báo cáo( Nếu nhiệm vụ đó được giao cho từng cá nhân, học sinh)
Thời gian dành cho báo cáo của học sinh
Chuẩn bị của học sinh
Dựa vào nhiệm vụ được giao, yêu cầu của giáo viên về nội dung, hình thức trình bày bản báo cáo thời gian cho phép ,.. học sinh trình bày một cách chi tiết
Tiến hành báo cáo
GV nhắc lại nhiệm vụ của học sinh và yêu cầu trình bày kết quả
Đại diện tổ, các nhóm hoặc theo cá nhân lần lượt báo cáo
GV tổ chức cho lớp thảo luận những vấn đề rút ra được từ báo cáo
Tổng kết
GV nhận xét, tổng kết ngắn gọn, đặc biệt nhấn mạnh đến chương trình hành động sau báo cáo
Yêu cầu sư phạm
Nội dung báo cáo phải bám sát nhiệm vụ được giao, phản ánh một cách trung thực kết quả đạt được
Cần tạo điều kiện cho học sinh tham gia góp ý, thảo luận để rút ra kinh nghiệm
GV cần có các biện pháp kiểm tra tính thực tế của các báo cáo và đánh giá kịp thời, khách quan, công bằng
Ví dụ minh họa
Bài 7: Bảo quản đồ dùng cá nhân (Đạo đức lớp 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống)
Đồ dùng cá nhân là gì?
Kể tên những đồ dùng cá nhân của em và cách em bảo vệ chúng.
Bảo quản là gì?
Em cùng các bạn thực hiện việc bảo quản đồ dùng cá nhân như thế nào?
Nếu như chúng ta cứ làm hư hại đến đồ dùng của mình như là bút, sách, cặp... thì người lớn sẽ như thế nào với chúng ta.
Và ngược lại nếu chúng ta vâng lời luôn biết bảo quản đồ dùng của mình thì như thế nào?
Nhắc nhở bạn bè, người thân nên bảo vệ đồ dùng cá nhân.
Thảo luận nhóm
Khái niệm
Là phương pháp tổ chức cho Hs trao đổi với nhau theo nhóm nhỏ để đưa ra ý kiến chung của nhóm về giải quyết vấn đề liên quan đến bài học
Phương pháp này được vận dụng rộng rãi vào quá trình dạy học Tiểu học . Đối với môn đạo đức, thảo luận nhóm có thể được tổ chức ở cả 2 tiết
Tác dụng
Kiến thức của học sinh sẽ giảm bớt phần chủ quan, phiến diện; làm phát triển thêm tính khách quan, khoa học
Tri thức của các em trở nên sâu sắc , bền vững , dễ nhớ và nhớ nhanh hơn
Học sinh ( đặc biệt là những em nhút nhát) trở nên bạo dạn hơn, các em học được cách trình bày ý kiến của mình , biết lắng nghe, phê phán ý kiến của bạn, => Hoà nhập vào cộng đồng nhóm, tạo sự tự tin, hứng thú trong học tập, sinh hoạt
Yêu cầu sư phạm
Vấn đề thảo luận phải thiết thực. gần gũi và được các em quan tâm. Câu hỏi thảo luận phải vừa sức với học sinh, tránh đưa ra hành vi, tình huống xa lạ hay câu hỏi quá đơn giản, quá khó với học sinh
Cần tổ chức nhóm phù hợp , tránh những hiện tượng như : số lượng học sinh trong nhóm quá đông,-> nhiều em không hoạt động, tính không cân sức của các nhóm; chỉ chọn HS khá giỏi làm trưởng nhóm,…
Cần tạo điều kiện cho mọi học sinh tự do bày tỏ ý kiến của mình , tranh luận với nhau , cần động viên kịp thời bằng lời khen để tạo sự phấn khởi và tạo không khí thi đua lành mạnh giữa các nhóm và các em trong nhóm với nhau
Cần tạo ra không khí thoải mái , thân thiện, tin cậy, nhưng nghiêm túc trong nhóm-> Có như vậy học sinh mới thảo luận 1 cách tự nguyện, tránh căng thẳng giả tạo hoặc đùa cợt khi thoả thuận
Trong quá trình hs thảo luận, GV cần phải nắm bắt tình hình biết được những khó khăn các nhóm gặp phải và sự giúp đỡ khi cần , năm được kết quả thảo luận của từng nhóm
Các bước tiến hành
Chuẩn bị
Xác định nội dung thảo luận: Nội dung thảo luận phù hợp với bài đạo đức , mục tiêu đã xác định vừa sức với Hs
ND thảo luận rất đa dạng
Có thể thảo luận nhóm để phân tích câu chuyện , nêu cách xử lý tình huống, phân tích tranh ảnh , tư liệu và rút ra bài học đạo đức; phát hiện ra bản chất của chuẩn mực hành vi
Có thể thảo luận để nhận xét hành vi , giải quyết tình huống, bày tỏ thái độ đối với ý kiến liên quan
Dự kiến đáp án và khả năng thảo luận của hs: Khả năng thảo luận của hs là hạn chế nên cần có phương án gợi ý thích hợp
Chuẩn bị phương tiện: Nếu có phiếu thảo luận nhóm được thiết kế thích hợp để giúp hs ghi lại kết quả và dựa vào đó để trình bày trước lớp
Dự kiến việc tổ chức nhóm HS
Về số lượng: có thể tổ chức nhóm cặp đôi 2 em, nhóm hình vuông 4 em
Về nhóm trưởng, thư kí: nên để HS thay phiên nhau làm nhiệm vụ
Về trình độ: Các nhóm nên tương đương với nhau nhằm tạo ra sự đồng đều , cân sức giữa các nhóm
Ngoài ra GV có thể dự kiến thời gian cho thảo luận và chuẩn bị phiếu thảo luận nhóm
Tiến hành
Bước 1
GV nêu nội dung và hướng dẫn HS cách thực hiện
Bước 2
Gv chia lớp thành các nhóm , giao nhiệm vụ và có thể giới hạn khoảng thời gian dành cho các nhóm thảo luận; phát phiếu thảo luận cho các nhóm
Bước 3: Các nhóm độc lập thảo luận
Nhóm trưởng nêu vấn đề
Từng cá nhân bày tỏ ý kiến -> Đi đến thống nhất ý kiến chung
Thư kí ghi lại kết quả thảo luận
Bước 4
Trình bày kết quả và tổng kết
HS trình bày kết quả thảo luận trước lớp. Theo tùng nội dung , đại diện 1 nhóm trình bày ý kiến của nhóm mình ( nêu vấn đề nhóm có kết quả sai, chưa chính xác trình bày , các nhóm có kết quả trình bày sau); Các nhóm khác có thể nêu ý kiến tranh luận hoặc bổ sung
Gv tổng kết ngăn gọn và kết luận chung theo từng nội dung thảo luận( có thể cho hs làm việc này)
Hs có thể khen ngợi hoặc nhăcs nhở tinh thần , thái độ làm việc , sự sáng tạo của nhóm trong quá trình tiến hành thảo luận
Tổ chức rèn luyện
Khái niệm
Là phương pháp tổ chức cho HS thực hiện những hành vi , công việc, cuộc sống hàng ngày theo bài học Đạo Đức
Tác dụng
Việc rèn luyện có tác dụng to lớn trong việc hình thành cở HS hành vi, thói quen Đạo Đức như là mục tiêu chủ yếu của quá trình dạy học môn đạo đức
Đối với HS tiểu học, thói quen tốt càng có ý nghĩa quan trọng vì hành vi của HS tiểu học chưa có tính bền vững . Việc rèn luyện thói quen tích cực cho các em ngay từ nhỏ sẽ là cơ sở thuận lợi hình thành những tiochs cách tốt , phù hợp với đạo đức xã hội
Yêu câu sư phạm
Nội dung rèn luyện phù hợp với bài đạo đức, đặc điểm tâm sinh lý , khả năng của HS
Kiểm tra việc rèn luyện của HS , có sự phối họp với gia đình và xã hội
Tổ chức rèn luyện cho HS thường xuyên, có hệ thống
Tránh những hiện tượng : ngại khó, thiếu tin tưởng vào khả năng của HS
Các bước tiến hành
Bước 1
Xác định nội dung rèn luyện, căn cứ vào bài học, mục tiêu của bài để xác định
Dự kiến kết quả, sản phẩm hoạt động của HS qua rèn luyện
Chuẩn bị phiếu rèn luyện giúp HS ghi lại quá trình , công việc, kết quả hoạt động
Bước 2
Giao nhiệm vụ
GV giao nhiệm vụ và phát phiếu rèn luyện cho HS để ghi lại quá trìnhthực hiện
Bước 3: HS thực hiện nhiệm vụ
HS thực hiện nhiệm vụ được giao , hoàn thành trong thời gian GV quy định
phương pháp Trò chơi
Yêu cầu sư phạm
Trò chơi phải dễ tổ chức và thực hiện, phù hợp với chủ đề của bài học, phù hợp với điều kiện thực tế của lớp học, không gây nguy hiểm cho HS
HS nắm được quy tắc chơi và tôn trọng luật chơi
Phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của HS
Sau khi chơi, HS nhận ra ý nghĩa giáo dục của trò chơi, liên hệ với nội dung bài học và mục tiêu đặt ra
Quy trình thực hiện
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trò chơi.
Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
Tổ chức người tham gia trò chơi: Số người tham gia, số đội tham gia (mấy đội chơi), quản trò, trọng tài.
Các dụng cụ dùng để chơi (giấy khổ to, quân bài, thẻ từ, cờ…)
Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi, những điều người chơi không được làm…
Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, cách giải của cuộc chơi. (nếu có)
Bước 3: Thực hiện trò chơi
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi.. Bước này bao gồm những việc làm sau:
Giáo viên hoặc trọng tài là HS nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội, những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm.
Trọng tài công bố kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng cho đội đoạt giải.
Một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện
Tác dụng
Hs phải sd các giác quan để thực hiện các thao tác trò chơi, nhiệm vụ chơi do đó mà các giác quan của hs trở nên tinh nhạy hơn, ngôn ngữ mạch lạc hơn, và tư duy trìu tượng cũng đc phát triển .
Trò chơi học tập còn làm thay đổi hình thức học tập làm cho không khí lớp học thoải mái và dễ chịu hơn. Đặc biệt qua trò chơi học tập hs tiếp thu bài tự giác, tích cực hơn. Trò chơi sẽ giúp hs biết cách nhìn nhận phân tích, so sánh khái quát kiến thức đã lĩnh hội trước đó. Thông qua trò chơi sẽ giúp hs có ấn tượng mạnh mẽ về kiến thức đó; vì thế mà hs nắm bắt bài nhanh hơn.
Hs sẽ khắc sâu kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, 1 cách vững chắc. Đây là cơ sở để giúp hs dễ dàng phát hiện ra kiến thức và ghi nhớ kiến thức của bài học.
-PPTC giúp hs học tập một cách chủ động và có sự tự tin hơn vào bản thân mình khi tìm ra đc tri thức mới của bài học.
ví dụ
Trò chơi trong bài “Em là học sinh lớp 1” (Đạo đức lớp 1) đợc tổ chức ở hoạt động 1 của tiết 1.
Mục đích: Giúp học sinh nhớ tên nhau một cách vui vẻ
Bước 3: Phổ biến luật chơi: Các nhóm đứng thành vòng tròn, bóng đợc truyền từ ngời này sang ngời khác một cách từ từ. Ai nhận đợc bóng phải nói to tên của mình để cả lớp nghe rõ. Sau khi cả nhóm đã lần lợt nhận đợc bóng thì đổi cách chơi. Lần này ngời ném bóng phải gọi đúng tên ngời đã ném bóng cho. Cứ nh vậy cho đến khi mọi ngời trong nhóm đều đợc gọi tên. Ai nói sai hoặc không nhớ tên bạn, sẽ phải nhảy lò cò một vòng. ( Giáo viên cử ra nhóm trọng tài gồm ba em).
Bước 4: Tiến hành trò chơi: Giáo viên tổ chức cho một nhóm làm mẫu. Giáo viên rút kinh nghiệm và cho cả lớp tiến hành chơi thật. Giáo viên hô (có dự lệnh - động lệnh) “Trò chơi – Bắt đầu”. ( Giáo viên cùng trọng tài quan sát và điều chỉnh cho các nhóm hoạt động khẩn trơng, đúng luật).
Bước 2 : Nêu tên trò chơi. (Trò chơi mang tên “Ném bóng”)
Bước 5: Tổng kết trò chơi: Giáo viên đánh giá chung cả lớp và riêng từng nhóm.
Bước 1 : Chuẩn bị.( Giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm từ 6 đến 7 học sinh, đứng thành vòng tròn; một quả bóng bằng nhựa hoặc bằng giấy báo vo tròn).
Giáo viên rút ra kết luận: Mỗi ngời đều có một cái tên. Trẻ em cũng có quyền có họ tên.
Khái niệm:
PPTC là PP giáo viên thông qua việc tổ chức các trò chơi có liên quan đến nd bài học, có tác dụng phát huy tính tích cực nhận thức, gây hứng thú học tập cho HS. Qua trò chơi hs tiếp thu kiến thức 1 cách nhẹ nhàng, tự nhiên, đồng thời qua trò chơi phát triển tính tự giác.