Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
HIDROCACBON NO - Coggle Diagram
HIDROCACBON NO
ANKAN
Dãy đồng đẳng ankan
- CH4 và các chất tiếp theo có công thức phân tử C2H6, C3H8, C4H10, C5H12,.. lập thành dãy đồng đẳng ankan (hay parafin) có công thức chung CnH2n+2 (n ≥ 1).
- Trong phân tử ankan chỉ có các liên kết đơn C - C, C - H. Các nguyên tử cacbon trong phân tử ankan (trừ C2H6) không cùng nằm trên một đường thẳng.
-
Đồng phân
Từ C4H10 trở đi, ứng với mỗi công thức phân tử có các công thức cấu tạo mạch cacbon không phân nhánh và mạch cacbon phân nhánh của các đồng phân mạch cacbon.
-
Danh pháp
Các ankan có mạch nhánh được gọi tên theo danh pháp thay thế như sau: chọn mạch cacbon dài nhất và có nhiều nhánh nhất làm mạch chính :arrow_right: đánh số thứ tự các nguyên tử cacbon mạch chính từ phía gần nhánh hơn :arrow_right: số chỉ vị trí nhánh :arrow_right: tên nhánh (nhóm ankyl) theo thứ tự vần chữ cái :arrow_right: tên ankan tương ứng với mạch chính
Lưu ý
- Chữ cách số bằng dấu gạch ngang "-"
- Dùng các tiền tố đi (2), tri (3), tetra (4),... để chỉ số lượng nhóm thế giống nhau, dùng dấu phẩy để phân tách stt hai nhánh.
-
-
Bậc của nguyên tử C trong phân tử hiđrocacbon no được tính bằng số liên kết của nó với các nguyên tử cacbon khác.
Tính chất vật lí
Ở điều kiện thường, bốn ankan đầu dãy đồng đẳng (từ CH4 đến C4H10) là những chất khí, các ankan tiếp theo là chất lỏng, từ khoảng C18H38 trở đi là những chất rắn.
Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi và khối lượng riêng của các ankan tăng theo chiều tăng của phân tử khối. Ankan nhẹ hơn nước và hầu như không tan trong nước, nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ.
Tính chất hóa học
Phản ứng thế bởi halogen (Cl2, Br2,...)
- Trong phân tử chỉ có liên kết đơn bền nên ankan đặc trưng là phản ứng thế.
VD:
- Khi thế halogen vào ankan, halogen sẽ ưu tiên thế vào nguyên tử C bậc cao hơn tạo sản phẩm chính.
Phản ứng tách
a) Tách hidro
Dưới tác dụng của nhiệt và chất xúc tác thích hợp, các ankan có phân tử khối nhỏ bị tách hiđro thành hiđrocacbon không no tương ứng.
b) Cracking (bẻ gãy mạch cacbon)
Cracking ankan thu được anken và H2 hoặc anken và ankan.
Phản ứng oxi hóa
- Khi bị đốt, các ankan đều cháy, tỏa nhiều nhiệt:
- Nếu thiếu oxi, phản ứng cháy của ankan xảy ra không hoàn toàn: sản phẩm cháy ngoài CO2, H2O còn có C, CO,...
Điều chế
Trong phòng thí nghiệm
Metan được điều chế bằng cách đun nóng natri axetat khan với hỗn hợp vôi tôi xút:
Trong công nghiệp
- Các ankan là thành phần chính của dầu mỏ, khí thiên nhiên và khí mỏ dầu.
- Từ dầu mỏ, bằng phương pháp chưng cất phân đoạn, ta thu được các ankan ở các phân đoạn khác nhau.
- Từ khí thiên nhiên và khí mỏ dầu cũng thu được các ankan CH4, C2H6, C3H8, C4H10 ...
Ứng dụng
Làm nhiên liệu cho động cơ, dầu bôi mỡ bôi trơn, sáp pha thuốc mỡ và đun nấu, dung môi,...
-