Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ATOMOA, image, image, image, image, image, image, image, image, image,…

- - - - Z = protoi-kopurua
      - Atomoa elektrikoki neutroa denez, pro-
      - toien eta elektroien kopuruek berdinak izan
      - behar dute. Hortaz, atomo-zenbakiak
      - atomo neutroak duen elektroi-kopurua ere
      - adierazten du.
  - - - Masa-zenbakia (A) nukleoko protoi-
      - kopuruaren (Z) eta neutroi-kopurua-
      - ren (N) batura da.
    - - A = Z + N
      - Masa-zenbakiak atomoaren masa adierazten
      - du. Elektroien masa ez da kontuan hartzen,
      - hutsala delako protoien eta neutroien masa-
      - rekin alderatuta. Nukleoko partikulei (pro-
      - toiak eta neutroiak) nukleoi esaten zaie.
  - - - Kimika Huts eta Aplikaturako Nazioarteko Batasunak (IUPAC) karbono-atomoa ezarri
      - zuen erreferentzia-atomotzat, eta karbono-atomoaren masaren hama birena hartu zuen
      - masa atomikoaren unitatetzat (u). Hori oinarri hartuta, masa atomiko erlatiboen taula
      - zehaztu da.
    - - Atomoen masa neurtzeko erreferentziatzat
        
        karbono-atomoa hartu da ( 6 12)
        
        atomoari 12 balio zehatza esleitu zaio
    - - Karbono-atomoaren ( 6
        
        12
        
        C ) masaren hamabi-
        
        rena da. Karbonoaren masa atomikoa 12 u
        
        da, eta hidrogenoaren masa atomikoa, 1 u.
    - - Zenbat aldiz duen atomo baten masak masa
        
        atomikoaren unitatea, hori da haren masa
        
        atomiko erlatiboa. Karbonoaren masa ato-
        
        miko erlatiboa 12 da.
- - - - Urte batzuk geroago, Thomsonen laguntzaile batek, Ernest Rutherfordek, Nobel Saria
      - jaso zuen, atomoaren egiturari buruz egindako ikerketengatik; izan ere, Thomsonek
      - proposatutako eredu atomikoa hobetu zuen. 1910ean, Rutherfordek, atomoaren barrual-
      - dea nolakoa den jakin nahirik, esperimentu hau diseinatu zuen
      - • Nukleoan, karga positiboa duten partikulak
        
        edo protoiak daude. Elektroiak azalean
        
        daude. Bi partikula-mota horien karga
        
        berdi na da, baina kontrakoa; hala, ato-
        
        moaren guztizko karga neutroa da
    - - • Atomo baten erradioa nukleoaren erradioa
      - baino ehun mila aldiz handiagoa da, gutxi
      - gorabehera.
- - - - lkimistek, betiereko zoriontasunaren bilaketan, ez zuten arretaz aztertu esperimentuen
      - alderdi kuantitatiboa; bai, ordea, xviii. mendeko lehenengo kimikariek, lege batzuk ezarri
      - baitzituzten, haztapen-legeak, eraldaketa kimikoetako masen neurketak oinarri hartuta.
    - - Eraldaketa kimiko batean parte hartzen duten substan-
        tzien guztizko masak konstante irauten du.
    - - Joseph Proustek, horren antzeko esperimentu batzuk oinarri
        hartuta, bigarren haztapen-legea formulatu zuen, 1799an:
      - Konposatu jakin bat eratzeko bi elementu konbinatzen
        
        direnean, bien masen arteko erlazioa konstantea da
        
        beti.
    - - 1803an, John Daltonek, egindako ikerketak oinarri hartuta, teoria bat landu zuen, mate-
      - riaren osaera eta konbinazio kimikoaren legeak azaltzeko. Haren funtsezko ideia zen
      - unibertsoko materia guztia (izarrak, planetak, izaki bizidunak, etab.) oinarrizko unitate
      - txiki-txiki batzuez osatuta dagoela: atomoz, hain zuzen.