Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การจัดกการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมหน่วยการเรียนรู้ที่12 - Coggle…
การจัดกการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมหน่วยการเรียนรู้ที่12
การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อพัฒนาทางด้าน สวัสดิการสังคมและเศรษฐกิจย่อมมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นหลักประกันถึง สมรรถภาพของโลกที่มีต่อการพัฒนา และเกื้อหนุนชีวิต ปัญหาสิ่งแวดล้อมส่วน ใหญ่เกิดจากการกระทําของมนุษย์ที่ส่งผลกระทบมายังสิ่งแวดล้อม ได้แก่ เกิด ภาวะแห้งแล้ง การเกิดมลพิษ การสูญเสียพื้นที่เพาะปลูก การพังทลายของดิน เป็นต้น จึงทําให้มองเห็นความสําคัญที่จะต้องมีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ที่ครอบคลุมถึงการจัดระบบสิ่งแวดล้อม หรือการผลิตการดํารงไว้ให้คงอยู่นาน ความจําเป็นที่ต้องมีการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เนื่องจาก
1.ทรัพยากรธรรมชาติที่มีความจําเป็นในการยังชีพและการพัฒนาได้ถูกทําลายมากขึ้น ในขณะที่ความต้องการทรัพยากรธรรมชาติมีมากขึ้นตลอดเวลา
2.ความต้องการที่จะกําหนดวิธีปฏิบัติที่ถูกต้องเพื่อป้องกันและแก้ปัญหาการอนุรักษ์ ที่สําคัญทั้งที่เป็นปัญหาเฉพาะหน้า และที่ยืดเยื้อมานานซึ่งจําเป็นต้องอาศัยเวลา
3.สมรรถภาพของการอนุรักษ์ในประเทศและระหว่างประเทศ ยังขาดการจัดการ และประสานงานที่ดีทําให้เกิดการซับซ้อนและไม่ครอบคลุม มีการแข่งขันด้าน งบประมาณ อิทธิพลความขัดแย้ง และการบัง เกิดผลไม่เต็มที่ตามขบวนการ พัฒนา ดังจะเห็นได้ว่าการพัฒนาและการแก้ไขปัญหาต่างทําให้เกิดปัญหาด้าน การทําลายและทําให้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจํากัดเสื่อมโทรมล
4.โบราณสถานและศิลปวัฒนธรรมได้ ถูกทําลายเป็นจํานวนมาก จากการกระทํา ของ มนุษย์ในการพัฒนาด้านต่างๆ
ความรุนแรงของปัญหาสิ่งแวดล้อมของไทย เกิดจากการใช้ทรัพยากร ธรรมชาติของมนุษย์ที่ขาดการประเมินผลกระทบหรือการคาดคะเนผลเสียและ ผลดีที่จะเกิดขึ้นก่อนใช้ทรัพยากรธรรมชาติ นักวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อมเชื่อว่า หากมีการตื่นตัวในการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในอดีตแล้ว มลพิษ สิ่งแวดล้อมที่ปรากฏในปัจจุบันอาจมีน้อยกว่านี้ หรือไม่มีเลยก็ได้ จากหลักการ ดังกล่าว รัฐจึงได้มีมาตรการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม คือ “การวิเคราะห์ผล กระทบสิ่งแวดล้อม (Environment Impact Assessment: EIA)
ความหมายของการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
การวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม หมายถึง กิจกรรมในการจําแนก และการคาดคะเน ผลกระทบก่อนดําเนินโครงการพัฒนา โดยการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมจะให้แนวทาง ในการแก้ไขผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่จะเกิดขึ้น ตลอดจนระบบติดตามตรวจสอบเพื่อการ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้เกิดความยั่งยืน
ความเป็นมาของการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
การศึกษาประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมเริ่มใช้ในประเทศสหรัฐอเมริกาในปี พ.ศ. 2512 สําหรับประเทศไทย นโยบายด้านสิ่งแวดล้อมเริ่มกําหนดในรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2517 แต่เป็น กฎหมายที่เป็นเพียงแนวทาง ต่อมามีการประกาศใช้กฎหมายสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นทางการ ฉบับแรก คือ พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติพ.ศ. 2518 และ ได้กําหนดให้มีการจัดทํารายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) อย่างจริงจัง ใน ปี 2524 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้มีการศึกษาเกี่ยวกับทรัพยากรสิ่ง
การจัดการสิ่งแวดล้อม
การจัดการสิ่งแวดล้อม หมายถึง การดําเนินการต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้สิ่งแวดล้อมสามารถเอื้ออํานวยประโยชน์ต่อมนุษย์ได้ตลอดไปโดยไม่ขาด แคลน และไม่มีปัญหาใด ๆ แนวคิดในการจัดการสิ่งแวดล้อมมีดังนี้
1.การสงวน (Preservation) หมายถึง การธํารงไว้ซึ่งความสมดุลของ ธรรมชาติ โดยปล่อยให้ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมมีการเจริญเติบโตและมี ความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันตามธรรมชาติทุกประการ โดย มนุษย์ไม่ควรเข้าไปเกี่ยวข้อง
2.การอนุรักษ์ (Conservation) หมายถึง การดูแล ป้องกัน รักษา ซ่อมแซม และการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อมนุษย์ มากที่สุด
3.การพัฒนา (Development) หมายถึง การปรับปรุง ฟื้นฟู บูรณะสิ่งแวดล้อมให้ มีสภาพที่ดีขึ้น และสามารถนํามาใช้ให้เกิดประโยชน์
4.การใช้ประโยชน์ (Utilization) หมายถึง การนําทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อมมาใช้ประโยชน์อย่างถูกหลักวิชาการ
การวางแผนจัดการสิ่งแวดล้อม ต้องเป็นไปตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ประกอบด้วยขั้นตอนตามลําดับต่อไปนี้
1.การสํารวจเบื้องต้น
2.การวางแผนเก็บและวิเคราะห์ข้อมูล
3.การสํารวจ/เก็บข้อมูล
4.การวิเคราะห์ข้อมูล
5.เปรียบเทียบ/ประเมินผลการวิเคราะห์กับค่ามาตรฐาน
6.การประเมินสถานภาพของระบบทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม
7.การหาปัญหา
8.การสร้างมาตรการ
9.การสร้างแผนงาน
การจัดการสิ่งแวดล้อมในระดับสากล
แนวทางในการจัดการสิ่งแวดล้อมมีหลายแนวทาง แต่ละประเทศจะมีการกําหนดกฎหมายสิ่งแวดล้อม กฏข้อบังคับ หรือมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล้อม เป็นมาตรฐานของตนเอง ซึ่งอาจมีหลักการดําเนินการบริหารจัดการที่แตกต่าง กันไป ซึ่งอาจทําให้เกิดความขัดแย้งและความไม่เท่าเทียมกันด้านการค้า ระหว่างประเทศ ดังนั้นองค์การการค้าโลก (World Trade Organization:WTO)จึงได้มีการปรับปรุงมาตรฐานต่าง ๆ ขึ้น เพื่อใช้เป็นมาตรฐานสากล (International Organization for Standardization: ISO) สําหรับนํามาเป็นมาตรฐานที่ใช้จัดการ คุณภาพผลิตภัณฑ์ และการจัดการสิ่งแวดล้อม มาตรฐานสากลที่เกี่ยวข้องกับ การผลิต และการจัดการสิ่งแวดล้อม ที่สําคัญ ๆ มีดังนี้
มาตรฐาน ISO 9000
เป็นมาตรฐานที่ว่าด้วยระบบการบริหารงานทั้งอุตสาหกรรมการผลิตและการบริการ โดยมีเป้าหมายคือให้ลูกค้าพอใจในผลิตภัณฑ์หรือบริการซึ่งมีการนําเอามาตรฐานดังกล่าวมาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรม เพื่อการแบ่งจําหน่ายสินค้าในตลาดการค้าโลก แต่การนํามาตรฐานนี้มาใช้มัก มีการละเลยเรื่องการรักษาสิ่งแวดล้อม เนื่องจากมีค่าใช้จ่ายในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเข้ามาเพิ่มเป็นต้นทุนในราคาสินค้า ทําให้ลดความสามารถของประเทศที่เข้มงวดเรื่องการรักษาสิ่งแวดล้อมในการแข่งขันในตลาดการค้าโลก
มาตรฐาน ISO 14000
เป็นมาตรฐานสําหรับการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กร เพื่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด โดยองค์กรสามารถจัดทําระบบและขอการรับรองได้โดยความสมัครใจ แต่ต้องมีการประกาศเป็นนโยบายอย่างชัดเจนและเปิดเผยต่อสาธารณชน มาตรฐาน ISO 14000 จะประกอบด้วยมาตรฐานหลายฉบับที่เป็นส่วนช่วยในการปฏิบัติ ฉบับที่มีความสําคัญมากที่สุดคือISO 14001 (Environmental ManagementSystem: EMS) หรือมาตรฐานของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
การวางแผนการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อม
แผนการจัดการสิ่งแวดล้อมหมายถึง การกําหนดกระบวนการและขั้นตอนในการ ดําเนินการต่อสิ่งแวดล้อมเกี่ยวกับการใช้การป้องกัน แก้ไข ปรับปรุง และการฟื้นฟูให้ เกิดผล ตอบสนองต่อมนุษย์และทรัพยากรอื่นอย่างยันยืนและต่อเนื่อง มีขนาดและทิศทางที่ ชัดเจน ขนาดหรือปริมาณจะรวมไปถึงทรัพยากรที่จะใช้ เช่น คน เงิน พื้นที่ และเครื่องมือ ส่วนทิศทาง หมายถึง การกําหนดแนวทางการดําเนินการว่าจะไปทางใด สุดท้ายต้องนึกถึง เวลาที่ใช้ทั้งโครงการหรือทั้งแผนงาน
การวางแผนจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมบางครั้งใช้คําว่า “สิ่งแวดล้อม” เพียงอย่างเดียวและบางครั้งใช้คําว่า “ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม” ให้เข้าใจว่า เป็นสิ่งเดียวกัน “ทรัพยากรธรรมชาติ” เป็นส่วนหนึ่งของ “สิ่งแวดล้อม” ฉะนั้น คําว่า “สิ่งแวดล้อม” จึงใช้ครอบคลมคําว่า “ทรัพยากรธรรมชาติ” ด้วย
แนวทางการจัดทําแผนปฏิบัติการ
เพื่อจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม
1.แนวคิด
2.ขอบเขตของแผน
3.องค์ประกอบของแผนปฏิบัติการ