ระบบการแพทย์ฉุกเฉินเป็นส่วนหนึ่งของ องค์การความปลอดภัยสาธารณะ

การดูแล คือ ทีมเวชกิจฉุกเฉินให้การดูแลโดยมีแพทย์กํากับ

จุดประสงค์หลัก คือ นําผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด

องค์การที่เกี่ยวข้องการบริการความปลอดภัยของสาธารณะ เช่น ตํารวจ สถานีดับเพลิง

ผูู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับการนําส่งไปยังโรงพยาบาล

ตัวอย่างประเทศ เช่น สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา แคนาดา นิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย ไทย

คือ การเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน จําเป็นต้องดําเนินการช่วยเหลือ และการดูแลรักษาทันที

“Critical” จะนํามาใช้ในผู้ป่วยอาการเพียบหนัก มีอาการรุนแรง หรือขั้นฉุกเฉิน มีอันตราย มุ่งเน้นแก้ไขอาการที่ปรากฏในครั้งแรก

“Crisis” นํามาใช้กับผู้ป่วยที่อยู่ในสภาวะที่มีสถานการณ์คับขัน เป็นจุดวิกฤตของการเป็นโรค ทําให้มีอาการดีขึ้น หรือตายได้ในทันทีผูงมุ่งเน้นแก้ไขอาการที่ปรากฏอันตราย

คือ อุบัติการณ์ซึ่งเกิดขึ้น โดยไม่คาดหมายมาก่อน ทําให้เกิดการบาดเจ็บตายและการสูญเสียทรัพยสินโดยที่เราไม่ต้องการ

หมายถึง ผู้ที่ทีอาการหนักรุนแรงต้องการการดูแลจากเจ้าหน้าที่ที่มีความชํานาญเฉพาะทาง โดยใช้หลักและกระบวนการพยาบาลที่สมบูรณ์

1. ผู้ป่วยที่สามารถรักษาได้ เช่น ผู้ป่วยที่หมดสติ

2. ผู้ป่วยที่มีอัตราตายสูง เช่น ผู้ป่วย Septic Shock

3.ผู้ป่วยที่มีแนวโน้มที่จะมีอาการรุนแรง เช่น ผู้ป่วยmyocardialinfarction

4. ผู7ปYวยที่อัตราตายสูง แม7จะได7รับการรักษา เช;น ผู7ปYวยมะเร็งระยะสุดท7าย

3.กลุ่มอาการหนักมาก หรือสาหัสต้องการการรักษาโดยด่วนหรือช่วยชีวิตทันทีก

1.กลุ่มอาการไม่รุนแรง คือ ผู้ป่วยเดินได้

3. ดูแลและรักษาสภาวะของผู้ป่วยให้อยู่ระดับปลอดภัย และคงที่โดยการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด

4. รักษาหน้าที่ต่างๆ ของอวัยวะสําคัญของร่างกายให้คงไว้

2. ค้นหาสาเหตุและ/หรือปัญหาที่ทําให้เกิดภาวะฉุกเฉินหรืออุบัติเหตุ แล้วดําเนินการแก้ไข

1. ดําเนินการแก้ไขปัญหาที่กําลังคุกคามชีวิตผู้ป่วย

6.ประคับประคองจิตใจและอารมณ์ของผู้ป่วยและญาติ

ความรุนแรงระดับที่ 2 : ระดับอําเภอไม่สามารถจัดการได้

ความรุนแรงระดับที่ 3 : สาธารณภัยขนาดใหญ่ ต้องอาศัยการสนับสนุนจากหน่วยงานหลายส่วนราชการภายในเขตจังหวัด /จังหวัดใกล้เคียง และระดับเขต

ความรุนแรงระดับที่ 1 : สํานักงานสาธารณสุขในระดับอําเภอสามารถจัดการได้ตามลําพัง

ความรุนแรงระดับที่ 4 : มีผลกระทบรุนแรงยิ่ง นายกรัฐมนตรีเป็นผู้ควบคุมสถานการณ

หมายถึง อุบัติเหตุที่เกิดกับคนจํานวนมาก ได้รับการเจ็บป่วยจํานวนมาก เกินขีดความสามารถปกติที่โรงพยาบาลจะให้การรักษาพยาบาลได้ ต7องมีการระดมพลเจ7าหน7าที่ของโรงพยาบา

1. Multiple casualties ทั้งจํานวนและความรุนแรงของผู้ป่วยไม่เกินขีดความสามารถของโรงพยาบาล

2. Mass casualties ทั้งจํานวนและความรุนแรงของผู้ป่วยเกินขีดความสามารถของโรงพยาบาลและทีมผู้รักษาผู้ป่วยที่มีโอกาสรอดชีวิตมากที่สุด

ภาวะกรดด่างของร่างกาย ร่างกายเกิดภาวะ acidosis metabolic ผู้ป่วยจะมีอาการซึม อ่อนเพลีย งุนงง สับสน ไม่รู้สึกตัว หายใจแบบ Kussmaual

อาการทางระบบประสาท ประกอบด้วย ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการซึม เชื่องช้า สับสนบางราบมีอาการเอะอะ และสุดท้ายจะหมดสติ

ผิวหนัง ผู้ป่วยจะมีผิวหนังเย็น ชื้น เหงื่อออกมาก cyanosis ยกเว้น septic shock ที่ผิวหนังจะอุ่น สีชมพูในระยะแรก

หัวใจและหลอดเลือด Systolic BP จะลดลงต่ำกว่า 90 mm.Hg. หรือต่ำกว่าปกติ 50 mm.Hg., Pulse จะพบชีพจรเบา เร็ว, Capillary filling time นานกว;า 1-2 วินาที, Central venous pressure = 7-8 cm.H2O

ระบบหายใจ จะพบการหายใจเร็ว และไม่สม่ำเสมอ จาก Acidosis respiration

ระบบทางเดินปัสสาวะ ระยะแรกปัสสาวะจะลดลงเหลือ 30-50 ml./hr. และ 40 ml./hr.เมื่อเกิดภาวะไตวายปัสสาวะจะออกน้อยกว่า 20 ml./hr.

ระบบทางเดินอาหาร ผู้ป่วยจะกระหายน้ำ น้ำลายน้อยลง ท้องอืด คลื่นไส้ อาเจียน ลําไส้บวม และ ไม่ได้ยิน bowel sound

การตรวจประเมินรูม่านตา การขยายรูม่านตาที่ไม่เท่ากัน โตเพียงข้างเดียว ข้างที่มีขนาดใหญ่ไม่มีปฏิกิริยาต่อแสง แสดงถึงพยาธิสภาพเนื้อสมองด้านเดียวกับรูม่านตาที่ผิดปกติSluggish คือรูม่านตาจะค่อยๆ หดตัวเล็กลงช้ากว่าคนปกติเนื่องจากการกดเส้นประสาทสมองคู่ที่ 3 เช่นในระยะที่สมองเคลื่อนย้อยผ่าน Tentorium สมองบวม

A Alert หมายถึง ผู้บาดเจ็บรู้สึกตัวดี สามารถพูดโต้ตอบหรือทําตามคําสั่งได้

V Voice/verbal stimuli หมายถึงผู้บาดเจ็บสามารถตอบสนองต่อเสียงเรียกได้

P Painful stimuliหมายถึงผู้บาดเจ็บตอบสนองเมื่อกระตุ้นด้วยความปวด

U Unresponsive หมายถึงผู้บาดเจ็บไม่มีปฏิกิริยาตอบสนองเลย

2. ในขั้นตอนนี้จําเป็นต้องทําการพลิกตะแคงตัวผู้บาดเจ็บแบบท่อนซุง (Log roll)

4. เมื่อทําการพลิกตะแคงตัว จะประเมินการเกิด functional shut down หากมีภาวะ spinal shock เกิดขึ้น ผู้ตรวจจะไม่สามารถตรวจพบการทํางานของกล้ามเนื้อ การรับรู้สัมผัส (sensory) รีเฟลกซ์และที่สําคัญจะไม่พบ bulbocarvernosus reflex

3. ขณะตรวจในห้องควรจะอบอุ่น เพื่อป้องกันภาวะ Hypothermia

1. ควรถอดเสื้อผ้าออกให้หมดเพื่อค้นหาการบาดเจ็บต่างๆอื่นๆ

การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ การห้ามเลือด ร่วมกับการให้สารน้ำทดแทน

การตวงวัดปริมาณปัสสาวะ เป็นตัวบ่งชี้ที่ดีของปริมาณสาน้ำในร่างกาย

การใส่สายสวนกระเพาะ เพื่อประเมินดูว่ามีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนต้น

Airway ภายหลังจากการประเมิน การทําDefinitive airway สามารถรักษาได้โดยการใส่ท่อช่วยหายใจ

การประเมินสภาพผู้ป่วยอย่างละเอียด มักทําหลังจาก primary survey และ Resuscitation จน Vital function เข้าสู่ภาวะปกติแล้ว เพื่อให้ได้ Definite diagnosis

Past illness/ Pregnancy การเจ็บป่วยในอดีตและการตั้งครรภ์

Event/ Environment related to injury อุบัติเหตุเกิดขึ้นได้อย่างไร รุนแรงเพียงใด สถานการณ์สิ่งแวดล้อมขณะเกิดเหตุเป็นอย่างไร

Allergies ประวัติการแพ้ยา สารเคมีหรือวัตถุต่างๆ

Blunttrauma ส่วนใหญ่เกิดจากอุบัติเหตุจราจร

Physical Examination ควรตรวจร่างกายผู้ป่วยอย่างละเอียด เพราะแรงที่มากระทําอาจทําให้เกิดการบาดเจ็บทั่วร่างกายได้

Abdomen ควรเริ่มจากการสังเกตดูรอยบาดเจ็บต่างๆ ที่ผิวหนัง เช่น รอยช้ำ แผลฉีกขาด แผลถูกยิงถูกแทง ควรตรวจดูด้านหลังผู้ป่วยด้วยอย่างละเอียด ตรวจคลําว่าส่วนใดของช่องท้องที่เจ็บชัดเจน หรือการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อท้อง (Guarding) ฟังเสียง Bowel sound เสียง Bruit ซึ่งบ่งชี้ถึงการบาดเจ็บต่อหลอดเลือด ควรตรวจประเมินฝีเย็บ อวัยวะเพศ ทวารหนัก ด้วยเสมอ

Facial ควรคลํากระดูกใบหน้าให้ทั่วเพื่อหา deformity ที่อาจบ่งบอก facial fracture ได้เป็นส่วนใหญ

Head ในการตรวจหนังศีรษะให้ใช้มือคลําให้ทั่วหนังศีรษะเพื่อหาบาดแผล

Cervical spine and Neck ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัวทุกรายที่มีการบาดเจ็บศีรษะควรคํานึงถึง cervical spine injury

กะบังลมยกสูงผิดปกติหรือเห็นเงากระเพาะอาหารในช่องอก บ่งว่าผู้ป่วยกะบังลมฉีกขาด

เงาอากาศในช่องท้องใต้กะบังลมบ่งชี้ว่ามีการบาดเจ็บของกระเพาะอาหารหรือลําไส้

Media sternum กว้าง บ่งว่าอาจมีการบาดเจ็บของหลอดเลือดในช่องอก

Musculoskeletal and Peripheral vascular assessment การบาดเจ็บแขนขาจะประเมินบาดแผล การหักงอ บวมผิดรูป ประเมินจุดที่เจ็บ การเคลื่อนไหว คลํา Crepitus

Pelvic fracture จะตรวจพบ Ecchymosis บริเวณ Iliac wing, Pubis, Labia หรือ Scrotum และเมื่อตรวจ Pelvic compression ผู้ป่วยจะมี pain on palpation และมี sign of unstability

Neurological system ประเมิน motor, sensory และต้อง Reevaluation ระดับความรู้สึกตัว pupil size Glasgow coma score

Re-evaluation ในระยะแรกที่ดูแลผู้ป่วยที่บาดเจ็บ ควรมีการประเมินร่างกายซ้ำเป็นระยะๆ เพื่อประเมินหาการบาดเจ็บที่อาจตรวจไม่พบในระยะแรก และเป็นการติดตามการเปลี่ยนแปลงอาการของผู็ป่วย

เป็นการรักษาอย่างจริงจังหลังจากได้ทํา secondary survey เรียบร้อยแล้ว เพื่อแก้ไขพยาธิสภาพโดยตรง เป็นการรักษาจําพาะของการบาดเจ็บแต่ละอวัยวะ ได้แก่การผ่าตัดเพื่อแก้ไขภาวะฉุกเฉินต่างๆ