ประเด็นทางจริยธรรมในการดูแลผู้ป่วยวิกฤต และการดูแลระยะท้ายของชีวิต
มโนทัศน์เกี่ยวกับการเจ็บป่วยระยะท้ายและภาวะใกล้ตาย
ประเด็นจริยธรรมที่สำคัญในการพยาบาลผู้ป่วยภาวะวิกฤต การเจ็บป่วยระยะท้ายและภาวะใกล้ตาย
การแจ้งข่าวร้าย
ข่าวร้ายคือ ข้อมูลที่ทำให้เกิดความรู้สึกหมดความหวัง
มีผลกระทบต่อความรู้สึก การดำเนินชีวิต และอนาคต
ผู้แจ้งข่าวร้าย
การแจ้งข่าวร้ายมีความสำคัญ มีผลกระทบต่อผู้ป่วยและญาติ
ปฏิกิริยาจากการรับรู้ข่าวร้าย
- ระยะปฏิเสธ (Denial)
- ระยะโกรธ (Anger)
- ระยะต่อรอง (Bargaining)
- ระยะซึมเศร้า (Depression)
5.ระยะยอมรับ (Acceptance)
ภาวะใกล้ตาย
ผู้ที่เข้าสู่ช่วงใกล้เสียชีวิต
การเจ็บป่วยระยะท้าย
ภาวะบุคคลอยู่ในภาวะความเจ็บป่วยที่คุกคามต่อชีวิต
มีการดำเนินโรคลุกลามอย่างมาก
การดูแลแบบประคับประคอง
การป้องกันและบรรเทาความทุกข์ทรมานต่างๆ
ที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยและครอบครัว
การดูแลระยะท้าย
ดูแลแบบประคับประคอง
แนวคิดการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
- แนวคิดการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative care)
โดยเริ่มตั้งแต่ไม่เจ็บป่วย ขณะเจ็บป่วย หรือเป็นผู้ที่ต้องเผชิญกับความตาย กำลังอยู่ในช่วงวาระท้ายของชีวิต
- แนวคิดการดูแลตามทฤษฎีความสุขสบาย (comfort theory)
กิจกรรมการดูแล
- มาตรฐานการพยาบาลเพื่อความสุขสบาย
- การสอน แนะนำ เป็นพี่เลี้ยง (coaching)
- อาหารด้านจิตวิญญาณ (comfort food for the soul)
- การดูแลแบบประคับประคองมุ่งให้ผู้ป่วยจากไปอย่างสงบหรือ ตายดี (Good death)
การุณยฆาต หรือ ปราณีฆาต หรือ
เมตตามรณะ(mercy killing or euthanasia)
การทำการุณยฆาตโดยความสมัครใจ (Voluntary euthanasia)
การทำการุณยฆาตโดยผู้ป่วยไม่สามารถตัดสินใจได้เอง (Involuntary euthanasia)
ความแตกต่างระหว่างการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายในหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤตและทั่วไป
การยืดหรือการยุติการรักษาที่ยืดชีวิต
การยับยั้งการใช้เครื่องมือช่วยชีวิตในการบำบัดรักษา (withholding of life-sustaining treatment)
การเพิกถอนการใช้เครื่องมือช่วยชีวิตในการบำบัดรักษา (withdrawal of life-sustaining treatment)
การบอกความจริง (Truth telling)
การเปลี่ยนถ่ายอวัยวะ (Organ transplantation)
แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาทางจริยธรรม
- ให้ความรู้แก่พยาบาลในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจเชิงจริยธรรม
- จัดกิจกรรมส่งเสริมทักษะในการตัดสินใจเชิงจริยธรรม
- รู้ถึงสิทธิและหน้าที่ของพยาบาล
- จริยธรรมสำหรับการทำงานของทีมสุขภาพ
- Professional culture
- ความคาดหวังของครอบครัวผู้ป่วย
- ความไม่แน่นอนของอาการ
- Multidisciplinary team
บุคลากรของทีมสุขภาพที่ทำงานอยู่ในหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤตจะมีความคุ้นชินกับผู้ป่วยกับการรักษาเพื่อให้ผู้ป่วยมีชีวิตรอด
ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาส่วนใหญ่จะมีอาการทรุดตัวลงอย่างเฉียบพลันส่งผลต่อความคาดหวังต่อครอบครัวซึ่งเป็นสิ่งที่ญาติเสียใจมากและอาจทำให้ญาติไม่สามารถนำผู้ป่วยรักษาแบบ palliative care ต่างจากผู้ป่วยเรื้อรัง
อาการของผู้ป่วยวิกฤตผู้ป่วยไม่ได้มีอาการแย่เสมอไป หากมีการรักษาและกำลังใจจากครอบครัวอาจทำให้อาการดีขึ้น
การดูแลผู้ป่วยวิกฤตในระยะท้ายของชีวิต (End of life care in ICU)
การรักษาผู้ป่วยวิกฤตจะมีการแบ่งทีมแพทย์ที่รักษาร่วมกัน มากกว่า 1 สาขา แพทย์จะดูแลผู้ป่วยตามสาขาของตน ผู้ป่วยอาจไม่ได้รับการดูแลแบบ palliative care
- ผู้ป่วยในหอวิกฤตมีอาการไม่สุขสบายหลายอย่างและมีแนวโน้มลูกละเลย
ทีมสุขภาพจะเน้นประเด็นและให้ความสำคัญกับการหายของโรคมากกว่าการดูแลความสุขสบายของผู้ป่วย
- ทรัพยามีจำกัด
7.สิ่งแวดล้อมในหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤต
- มีการดูแลในหอผู้ป่วยวิกฤตน้อยกว่าหอผู้ป่วยอื่นๆ
ควรคำนึงถึงการใช้ทรัพยากรให้คุ้มค่าเนื่องจากมีจำกัดไม่ควรใช้กับผู้ป่วยวิกฤตทุกรายใช้เพียงรายที่มีความจำเป็น
ห้อง ICU เป็นห้องที่มีเสียงรบกวนตลอดเวลาเป็นที่ที่ไม่เหมาะสมแก่การจากไปของผู้ป่วย
- ผู้ป่วยที่มีอาการไม่สุขสบายและไม่ได้รับการจัดการอย่างเหมาะสมมากกว่าหอผู้ป่วยอื่นๆ
- มีการสื่อสารในหัวข้อแผนการรักษา
น้อยกว่าผู้ป่วยอื่นในโรงพยาบาล
หลักการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายในหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤต
1.ทีมสุขภาพในICU เป็นผู้เริ่มลงมือ เพื่อบูรณาการความคิดเพื่อดูแลผู้ป่วยแบบ Palliative care ในแต่ละวัน
- การปรึกษาทีม palliative care ของโรงพยาบาล มาร่วมดูแลผู้ป่วยที่เข้าเกณฑ์
3.การดูแลแบบผสมผสาน
แพทย์แผนประยุกต์
แพทย์แผนไทย
แพทย์แผนจีน
หลักการพยาบาล ในการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายใกล้เสียชีวิต
- การประเมินสภาพ
การประเมินอาการทางร่างกาย
ระบบทางเดินอาหาร
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ระบบการหายใจ
ระบบประสาท
ระบบควบคุมหูรูด
ระบบขับถ่าย
- การประเมินด้านจิตใจ
Depression
Anxiety
Delirium
- การประเมินด้านสังคม
บทบาทความรักในครอบครัว
ความรักความผูกผันในครอบครัว
ความต้องการของครอบครัว
Care giver
สิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัย
เครือข่ายสังคมและการสนับสนุน
หลักการพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายใกล้ตาย
- การประเมินด้านจิตวิญญาณ
- การสื่อสาร
การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพสามารถลดความไม่
สุขสบายใจ ของครอบครัว
- การจัดการอาการไม่สุขสบายต่าง ๆ
การใส่ใจประเมินอาการ
และจัดการอาการไม่สุขสบายอย่างเต็มที
- การประเมิน palliative performance scale (PPS)
- การดูแลทั่วไป
การดูแลความสะอาดร่างกาย ให้ได้รับสารน้ำอย่างเพียงพอ
กับความต้องการของร่างกาย
- การดูแลด้านอารมณ์และสังคมของผู้ป่วยและครอบครัว (Psychosocial care)
- การดูแลด้านจิตวิญญาณผู้ป่วยระยะสุดทัายและครอบครัว
- ดูแลให้ได้รับการประชุมครอบครัว (Family meeting)
สร้างความเข้า ใจที่ดีระหว่างทีมสุขภาพกับ
ผู้ป่วยและครอบครัวเกี่ยวกับโรคและระยะของโรครวมไปถึงการดำเนินโรคและการพยากรณ์โรค
- การดูแลให้ผู้ป่วยและญาติเข้าถึงการวางแผนการดูแลล่วงหน้า (Advance Care Planning [ACP])
กระบวนการสื่อสารระหว่างเจ้าหน้าที่สุขภาพกับผู้ป่วยและ
ญาติเกี่ยวกับการดูแลรักษาผู้ป่วยทางการแพทย์ในอนาคต
- การดูแลผู้ป่วยที่กำลังจะเสียชีวิต (manage dying patient)
- การดูแลจิตใจครอบครัวผู้ป่วยต่อเนื่อง (bereavement care)