Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อ ระบบทางเดิน อาหาร - Coggle Diagram
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อ
ระบบทางเดิน
อาหาร
ระบบทางเดินอาหาร (gastrointestinal tract)
กระเพาะอาหาร (stomach)
ลำไส้เล็ก (small intestine)
หลอดอาหาร (esophagus)
ลำไส้ใหญ่ (large intestine)
คอหอย (pharynx)
ไส้ตรง (rectum)
ช่องปาก (oral cavity)
ทวารหนัก (anus)
หน้าที่ของระบบทางเดินอาหาร
การขับถ่ายของเสีย
สารหลั่งฮอร์โมนบางชนิด เช่น incretins ออกฤทธิ์กระตุ้นตับอ่อนให้สร้างและหลั่ง (insulin)
การย่อยและดูดซึมสารอาหาร
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร
Antidiarrhea
Antisecretory
Antacids
Mucosal resistance
Laxatives and cathartics
Antiemetics
Antiflatulants
Antidiarrhea drugs
Antidiarrhea drugs (cont.)
Loperamide
อาการไม่พึงประสงค์
Nausea, abdominal cramping, dizziness
ขนาดยาที่แนะนำ
เริ่มที่ 2 mg วันละ 1 ครั้ง (maximum dose 16 mg/day)
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ไม่มี narcotic-like actions
ลด gastrointestinal motility
ออกฤทธิ์เป็น opiate agonist
Oral Rehydration Salt (ORS)
เกลือแร่สำหรับผู้ป่วยท้องเสีย(Oral Rehydration Salt , ORS)
ใช้สำหรับการชดเชยการสูญเสียน้ำจากการอาเจียน หรือท้องเสีย
จัดเป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์
ผลิตภัณฑ์มักอยู่ในรูปแบบผงบรรจุซอง เพื่อนำไปละลายน้ำแล้วดื่ม
ส่วนประกอบสำคัญ
มีปริมาณเกลือแร่ เช่น โซเดียม (Sodium) เป็นหลัก
เกลือแร่สำหรับผู้ที่เสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย (Oral Rehydration Therapy , ORT)
ใช้สำหรับชดเชยการสูญเสียน้ำภายหลังการออกกำลังกายเท่านั้น
ผลิตภัณฑ์มักอยู่ในรูปแบบเครื่องดื่มพร้อมดื่มบรรจุขวด
จัดเป็นอาหารและเครื่องดื่ม
ส่วนประกอบสำคัญ
มีปริมาณน้ำตาล เช่น กลูโคส (Glucose) เป็นหลัก
Activated charcoal
อาการไม่พึงประสงค์
Black feces, Diarrhea, Vomiting
Pulmonary aspiration
Gastrointestinal obstruction
ขนาดยาที่แนะนำ
500-1000 mg วันละ 3-4 ครั้ง
รับประทานห่างจากยาอื่นอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
กลืนทั้งเม็ด หรือบดเม็ดยาผสมน้ำ
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ใช้ประโยชน์จากลักษณะที่เป็นผงๆ มีพื้นที่ผิวมากในการดูดซับสารพิษหรือยา
Dioctahedral smectite
ขนาดยาที่แนะนำ
3 ซอง/วัน แบ่งให้วันละ 2 - 3 ครั้ง
รับประทานห่างจากยาอื่นอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
อาการไม่พึงประสงค์
ท้องผูก
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ดูดซับสารพิษหรือยา
ทำปฏิกิริยากับ glycoprotein ที่เยื่อบุทางเดินอาหารและทำให้เกิดชั้น barrier
Rocecadotril
อาการไม่พึงประสงค์
ง่วงซึม ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก
ขนาดยาที่แนะนำ
100 mg ทุก 8 ชั่วโมง PRN
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เปลี่ยนเป็นสาร active metabolite คือ thiorphan ซี่งมีฤทธิ์เป็น enkephalinase inhibitor
endogenous opioids (enkephalins)
Antiflatulants
Flatulant (Flatulence)
หมายถึง อาการท้องอืดและการผายลม เกิดจากการสะสมของแก๊สในกระเพาะอาหาร โดยทั่วไปไม่ได้ทำให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย แต่หากเกิดมากกว่า 20 ครั้งต่อวัน อาจเป็นสัญญาณถึงความผิดปกติ
Antiflatulants (cont.)
Simethicone และยาที่มีส่วนประกอบของ simethicone
อาการไม่พึงประสงค์
Simethicone: Diarrhea (Mild), Nausea, Regurgitation, Vomiting
Dicyclomine: Nausea, Xerostomia, Dizziness, Somnolence, Blurred vision
ขนาดยาที่แนะนำ
Simethicone: 80-120 mg วันละ 3 ครั้ง (maximum dose 500 mg/day)
Dicyclomine: 20 mg วันละ 3-4 ครั้ง (maximum dose 160 mg/day)
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
Simethicone: in vitro to lower the surface tension of gas bubbles
Dicyclomine: weak antimuscarinic agent with direct antispasmodic action
Peppermint Oil
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ยับยั้งการเข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้อเรียบในระบบทางเดินอาหารของแคลเซียม (dihydropyridine calcium channel antagonists)
อาการไม่พึงประสงค์
Heart burn
ขนาดยาที่แนะนำ
1 - 2 เม็ด วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
Laxatives and cathartics
Osmotic laxatives
Glycerine suppository
Macrogol 4000
Sodium phosphate
Bulk forming laxatives
Plantago ovata (seeds, husks)
Cassia angustifolia (pods)
Ispaghula husks
Stimulant laxatives
Bisacodyl Suppository
Sennosides Tab
Bisacodyl Tab
Mucosal resistance
Sucralfate
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
Sucralfate forms an adherent and protective protein complex (barrier) at the ulcer site
อาการไม่พึงประสงค์
Constipation, bezoar, hyperglycemia (DM patients)
ขนาดยาที่แนะนำ
1 gram orally 4 times daily
Teprenone
อาการไม่พึงประสงค์
AST, ALT สูงขึ้น
ขนาดยาที่แนะนำ
50 mg วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ต้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร
เพิ่มสารเมือกของกระเพาะอาหาร
เพิ่มการไหลเวียนเลือดบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร
Misoprostol
อาการไม่พึงประสงค์
Abdominal pain, diarrhea, rupture of uterus
ขนาดยาที่แนะนำ
200 mcg ORALLY 4 times daily
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
Prostaglandin E1 analogue ออกฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งกรดในทางเดินอาหาร (potent inhibitor)
Cytoprotective effect (mucosal protective agent)
Rabamipide
อาการไม่พึงประสงค์
AST, ALT สูงขึ้น
ขนาดยาที่แนะนำ
100 mg วันละ 3 ครั้ง
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เพิ่มสารเมือกของกระเพาะอาหาร
เพิ่มการไหลเวียนเลือดบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร
ต้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร
Antacids and Antisecretory agents
Potassium-Competitive Acid Blockers (P-CAB)
Proton Pump Inhibitors (PPI)
Histamine-2 Receptor Antagonists (H2RA)
Antacids
Antiemetic drugs (cont.)
Metoclopramide
อาการไม่พึงประสงค์
Neuroleptic malignant syndrome, Tardive dyskinesia, Somnolence
ขนาดยาที่แนะนำ
10 mg orally 3 or 4 times daily before meals
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
cholinomimetic and dopamine antagonist
Domperidone
อาการไม่พึงประสงค์
Prolonged QT interval, Sudden cardiac death, Ventricular arrhythmia
ขนาดยาที่แนะนำ
10 mg orally 3 times daily before meals
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
dopamine receptor antagonism at the chemoreceptor trigger zone located in the area postrema, which is outside the blood brain barrier
Ondansetron
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
selective serotonin 5-hydroxytryptamine-3 (5-HT3)-receptor antagonist
blocking 5-HT3 receptors peripherally on vagal nerve terminals and centrally in the chemoreceptor trigger zone
อาการไม่พึงประสงค์
Constipation, diarrhea, headache, Prolonged QT interval, Torsades de pointes
ขนาดยาที่แนะนำ
Oral: 8 mg ทุก 8 ชั่วโมง
IV: 8 to 16 mg IV over 15 minutes given at least 30 minutes prior to chemotherapy
Aprepitant
อาการไม่พึงประสงค์
Hypotension, abdominal pain, constipation, diarrhea, indigestion, ALT level raised
ขนาดยาที่แนะนำ
25 mg orally on day 1 and 80 mg on day 2 and 3
กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
human substance P/neurokinin 1 (NK1) receptor antagonist