Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความไม่เป็นมิตร ความโกรธ และพฤติกรรมก้าวร้าว - Coggle Diagram
ความไม่เป็นมิตร ความโกรธ และพฤติกรรมก้าวร้าว
ความไม่เป็นมิตร Hostility
ความหมาย
มีลักษณะคล้ายกับความโกรธ คือมีลักษณะในแง่ของการทําลาย(destructive) เป็นปฏิกิริยาตอบสนองที่รุนแรงซับซ้อน โดยมีแต่ความเกลียด ความไม่ชอบ และความต้องการที่จะทําลาย ความไม่เป็นมิตรมักพุ่งตรงสู่บุคคลหรือกลุ่มคน โดยจะไม่มุ่งทําลายสิ่งของหรือตนเอง อาจกล่าวได้ว่าความไม่เป็นมิตรเป็นความรู้สึกที่เป็นปรปักษ์และความต้องการที่จะทําลายผู้อื่นหรือทําให้ผู้อื่นได้รับความอับอาย เป็นการแสดงออกถึงความก้าวร้าวทางวาจา
ความโกรธ
ความหมาย
อารมณ์โกรธ (Anger) หมายถึง ปฏิกิริยาตอบสนองทางด้านจิตใจและอารมณ์ ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อบุคคลถูก
ขัดขวางความต้องการมีความไ่ม่พอใจ คับข้องใจ ผิดหวัง สูญเสียหรือถูกคุกคาม ศักดิ์ศรี คุณค่าภาพพจน์แห่งตน และ
ถูกดูหมิ่นเกียรติในความเป็นบุคคล มีระดับความรุนแรงตั้งแค่ระดับความขุุนเคืองใจ จนถึงระดับท่ีแสดงถึงความเกรี้ยวกราด
ระดับของความโกรธ
ความรําคาญใจ (Annoyance) ความรู้สึก และอารมณ์ทางลบในลักษณะอ่อน
ความโกรธ (Anger) ความรู้สึกไม่พอใจเหนือขึ้นมาจากรําคาญใจ อาจบรรยายด้วยคําอื่นๆได้อีก เช่น
ฉุนเฉียว โมโห
โทสะ (Rage) เป็นความโกรธที่รุนแรงในระดับสูงสุด บุคคลจะรู้สึกกดดันมากเมื่อทางเลือกที่จะแก้ไขความคับข้องใจไม่มี ความโกรธระดับนี้มีผลต่อสมาธิ ความตั้งใจ บุคคลจะไม่สามารถควบคุมการแสดงความรู้สึกซึ่งอาจทําให้เกิดพฤติกรรมรุนแรงได
การแสดงอารมณ์โกรธ
แสดงออกมาใน 3 รูปแบบ
ความโกรธผันสู่ภายนอก (Outward Anger) เป็นการแสดงอารมณ์โกรธต่อบุคคล/สิ่งที่เป็นต้นเหตุ/คุกคาม
บุคคลโดยตรง เช่น สีหน้าบึ้งตึง แววตาดุดัน เสียงกร้าว พูดคําหยาบ
ความโกรธผันสู่ภายใน (Inward Anger or Suppression) บุคคลไม่แสดงอารมณ์โกรธออกมาภายนอกเพราะกลัวผลกระทบที่จะตามมา (เป็นอันตรายต่อตนเอง สังคมประณาม ผู้อื่นไม่รัก/โกรธตอบ)
การหลีกเลี่ยงความโกรธ (Escape Anger) บุคคลมีอารมณ์โกรธแต่ไม่สามารถแสดงออกโดยตรง จึงเก็บ
กดอารมณ์โกรธไว้ภายใน หรอืหลีกหนีหลีกเลี่ยง เช่น เดินหนอีอกจากสถานการณ์หรอืไปใช้สารเสพติด
ลักษณะของผู้มีอารมณ์โกรธ
ก้าวร้าวรุกรานโดยตรง (Aggressive) บุคคลจะโจมตีด้วยคําพูด หรือกําลัง เช่น ประชดประชัน
ปฏิเสธความรู้สึกโกรธ (Denial) เนื่องจากเกรงจะถูกผู้อื่นตําหนิว่าเป็นคนไม่ดีจึงไม่ยอมรับว่าตนมีความ
โกรธ
เงียบขรมึ (Silence) ซ่อนความรู้สึก หรือข่มความโกรธไว้และแสดงออกโดยการเงยีบ เฉยเมย ไม่พูดจา
ถอนตัวหนีจากเหตุการณ์ (Withdrawal) เงียบ ไม่แสดงความคิดเห็น ไม่รับรู้ ไม่เอาตัวเข้าไปร่วม
ย้ายความโกรธไปสู่บุคคล สิ่งอื่น (Displacement) โกรธผู้อื่น แต่ทุบทําลายข้าวของ หรอืทําร้ายสัตว์
ทําตรงข้ามกับความรู้สึกจริง (Reaction formation) ในใจรู้สึกเดือดดาลแต่กิริยาที่แสดงดูร่าเริง
สนุกสนานหรือทําเป็นยิ้มพูดจาอ่อนหวานมากกว่าเดิม
แสดงพฤติกรรมคล้อยตามพลังผลักดันของจิตใต้สํานึก (Acting Out) เมื่อโกรธแล้วหันไปเสพยาเสพติด
ดื่มสุรา ประพฤติผิดทางเพศ
มีพฤติกรรมซึมเศร้า (Depression) โกรธแล้วทําอะไรไม่ได้กลับรู้สึกว่าคุณค่าของตัวเองลดลง เสียใจ
น้อยใจ
มีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย (Somatization) ความโกรธที่อัดแน่นอยู่นานอาจจะแปรเปลี่ยน
แสดงออกทางร่างกาย เช่น ปวดท้อง ปวดศีรษะ ความดันโลหิตสูงขึ้น
พฤติกรรมก้าวร้าว
ความก้าวร้าว (Aggression)
หมายถึง
การกระทําของบุคคลที่ไม่สนใจสิทธิของผู้อื่น เป็นการกระทํารุนแรงมีผลทําให้เกิดการบาดเจ็บทางด้านร่างกายหรือจิตใจ โดยการใช้กําลังทางร่างกายหรือคําพูด ซ่ึงอาจกระทําต้อวัตถุบุคคลอื่น สิ่งแวดล้อมรอบตัว หรือต่อตนเอง อันเป็นผลมาจากความโกรธ ความไม่เป็นมิตร
ลักษณะของพฤติกรรมก้าวร้าว
พฤติกรรมก้าวร้าวทางคําพูด เช่น ใช้คําพูดตําหนิ ติเตียน วิพากษ์วิจารณ์ พูดในแง่ร้าย เสียงดัง ขู่
ตะคอก
พฤติกรรมก้าวร้าวทางร่างกาย เช่น มีสีหน้าบึ้งตึง แววตาไม่เป็นมิตร ท่าทางไม่พอใจ กระวนกระวาย
อยู่ไม่นิ่ง แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ ได้แก่
-พฤติกรรมก้าวร้าวทําลายสิ่งของ ได้แก่ ทุบทําลายสิ่งของเครื่องใช้ ทุบกระจก จุดไฟเผา
-พฤติกรรมก้าวร้าวทําร้ายคนอื่น หาเรื่องวิวาททําร้าย และละเมิดสิทธิผู้อื่น โดยการกัด การตี การผลัก
-พฤติกรรมก้าวร้าวทําร้ายตนเอง เช่น การหยิกข่วนตนเอง การใช้มีดกรีดข้อมือตนเอง การดึงผม จุดไฟเผาตนเอง
สาเหตุพฤติกรรมก้าวร้าว
สาเหตุจากภายในตัวบุคคล เช่น ผู้ที่ได้รับอันตรายต่อศีรษะอย่างรุนแรง ผู้ป่วยโรคลมชัก มีเนื้องอกในสมอง มีภาวะปัญญาอ่อน ผู้ป่วยโรคทางจิตเวช (ผู้ที่มีอาการทางจิต หวาดระแวง ประสาทหลอน หลงผิด
สาเหตุจากภายนอกตัวบุคคล ได้แก่
2.1 สภาพครอบครัวและการเลี้ยงดู
-ครอบครัวที่วุ่นวาย ไม่สงบสุข ก่อให้เกิดความไม่มั่นคงทางจิตใจ
-เด็กท่ถีูกทอดทิ้ง ไม่เคยได้รับความอบอุ่นจะมีพฤติกรรมก้าวร้าวได้มากกว่าเด็กปกติ
-เด็กท่มีาจากครอบครวัที่ฐานะทางเศรษฐกิจไม่ดีมักมีความก้าวร้าวรุนแรง
-การเลี้ยงดูที่ปกป้องเด็กมากเกินไป ทําให้เด็กไม่รู้จักขอบเขต ขาดวินัย
-เด็กที่ได้รับการเลี้ยงดูจากพ่อแม่ที่ไม่มีความเสมอต้นเสมอปลาย
2.2 การเลียนแบบ เป็นพฤติกรรมการเรียนรู้ที่สําคัญทําให้เด็กมีพฤติกรรมใหม่ โดยเฉพาะการเรียนรู้จากพฤติกรรมของบุคคลในครอบครัว
2.3 สาเหตุอื่นๆ เช่น สภาวะแวดล้อมบางอย่าง ความแออัดของสังคม
กระบวนการเกิดความโกรธและความก้าวร้าว แบ่งเป็น 4 ขั้นตอน
เริ่มด้วยบุคคลเกิดความคับข้องใจ รู้สึกว่าสิ่งที่คาดหวังไว้ล้มเหลว
ความหวั่นไหววิตกกังวล (Anxiety) รู้สึกไม่มั่นคง รู้สึกความสามารถลดน้อยลง
ความหวั่นไหววิตกกังวลแปรเปลี่ยนรูปไปเป็นความรู้สึกไม่สบอารมณ์ทันทีทันใด
เมื่อได้แสดงออกซึ่งความโกรธแล้ว ความรู้สึกจะผ่อนเบาลง
กระบวนการพยาบาลผู้มีอารมณ์โกรธและมีพฤติกรรมก้าวร้าว
การประเมินป้ญหาทางการพยาบาล (Assessment)
-ด้านร่างกาย เมื่อโกรธร่างกายจะแสดงออก เช่น หงุดหงิด อยู่ไม่ติดที่ หน้าตาบูดบึ้ง คิ้วขมวด แววตาไม่เป็นมิตรเดินไปมา พลุ่งพล่าน
-ด้านอารมณ์ บุคคลที่มีความโกรธจะรู้สึกไม่มีความสุข ซึ่งอาจแสดงออกแตกต่างกัน เช่น ซึมเฉย
แยกตัว รู้สึกหมดพลัง คับข้องใจ บันดาลโทสะ ไม่เป็นมิตร ต่อต้าน
-ด้านสังคม ประเมินด้านการมีสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น วัฒนธรรม ความเชื่อ การพึ่งพาบุคคลอื่นช่วงพัฒนาการตามวัย
-ด้านสติปัญญา จะมีการเปลี่ยนแปลงด้านการรับรู้ขบวนการนึกคิด สิ่งที่พยาบาลควรประเมินได้แก่
ผู้ที่มีความโกรธรับรู้ต่อความโกรธของเขาอย่างไร
-ด้านจิตวิญญาณ ความโกรธทําให้บุคคลขาดแรงบันดาลใจที่จะทําหน้าที่ตนเองอย่างเหมาะสม
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing Diagnosis)
-มีแนวโน้มที่จะมีพฤติกรรมรุนแรงเนื่องจากมีความโกรธ
-เผชิญปัญหาไม่เหมาะสมเนื่องจากมีความโกรธ
-มองบุคคลอื่นในแง่ร้ายเมื่อถูกขัดขวางความต้องการ
การวางแผนการพยาบาล (Nursing care plan)
สามารถแสดงอารมณ์โกรธได้อย่างเหมาะสม ไม่เป็นอันตรายต่อตนเองและผู้อื่น
ไม่มีพฤติกรรมก้าวร้าวรุน แรงที่อาจเป็นอันตรายต่อผู้อื่น/ป้องกันจากการทําร้ายตนเองและผู้อื่น
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation) มุ่งเน้นช่วยส่งเสริมให้บุคคลสามารถระบายความโกรธได้
อย่างเหมาะสม ปรับอารมณ์ให้เข้าสู่ภาวะสมดุลโดยเร็ว
1.พยาบาลต้องตระหนักรู้ในตนเอง (self-awareness) พยาบาลที่มีความเครียด วิตกกังวล เหนื่อยล้า ประเมินตนเองด้วยคําถามต่อไปนี้
ฉันจะตอบสนองต่อพฤติกรรมก้าวร้าวอย่างไร,ฉันกลัวผู้ป่วยหรือไม
2.พยาบาลต้องรู้จักและเข้าใจความโกรธ ขั้นตอนการเกิดความโกรธ ตระหนักถึงธรรมชาติของความโกรธ
3.สื่อสารกับผู้ที่มีความโกรธและมีแนวโน้มที่จะมีพฤติกรรมก้าวร้าว ด้วยวัจนภาษาและอวัจนภาษาด้วยท่าทีที่แสดงออกถึงการบําบัด มั่นคง สงบ สบตา
4.ช่วยให้บุคคลรู้จักยอมรับว่าตนมีความโกรธ เวลาที่บุคคลอยู่ในอารมณ์โกรธอาจจะรู้ตัวไม่สามารถบอกได้ว่าอารมณ์น้นัเรียกว่าอะไร
5.ช่วยค้นหาสาเหตุของความโกรธ เมื่อบุคคลยอมรับว่าตนเองมีความโกรธ
6.ช่วยหาทางออกที่เหมาะสมและก่อให้เกิดประโยชน์ บุคคลส่วนใหญ่นั้นเมื่อรู้ตัวว่าตนอยู่ในอารมณ์โกรธ
สติหรือจิตส่วนดีจะเตือนหรือยับยั้งตัวเอง
7.จัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ ปลอดภัย ลดสิ่งกระตุ้นจากสิ่งแวดล้อม โดยลดเสียง แสงสว่าง
8.แยกผู้ที่มีอารมณ์โกรธออกจากสถานการณ์ จนกว่าความสงบจะเกิดขึ้น และควบคุมตนเองได้
9.ฝึกการคดิหาวิธีการแก้ไขปัญหาเมื่อต้องเผชิญกับความเครียดหรือปัญหาต่างๆ
10.ให้ใช้หลักศาสนาเข้าควบคุมจิตใจ ให้อ่านหนังสือหลักธรรมะง่ายๆ ทางศาสนา
11.ให้แรงเสริมทางบวก ให้กําลังใจ ชมเชยเมื่อผู้รับบริการแสดงพฤติกกรมที่เหมาะสม
12.การจํากัดพฤติกรรมเพื่อป้องกันความรุนแรง ทําได้โดยการใช้ห้องแยก การผูกยึด
13.ฝึกการกล้าแสดงออกอย่างเหมาะสม เพราะเป็นทักษะท่ีจําเป็นอยางยิ่งเทคนิคการปรับพฤติกรรม
5.การประเมินผลการพยาบาล ประเมินตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ และพฤติกรรมที่บุคคลแสดงออกเมื่อมีความโกรธ
-ยอมรับว่าตนเองมีอารมณ์โกรธ/มีพฤติกรรมก้าวร้าว
อธิบายและแยกแยะความรู้สึกโกรธในตนเองได้