Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ (Urinary system) Part I - Coggle Diagram
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ (Urinary system) Part I
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ ประกอบด้วยอวัยวะต่างๆ ดังนี้
ไต (Kidneys)
มี 2 ข้าง
รูปร่างคล้ายเมล็ดถั่ว
วางตัวอยู่ด้านหลังของเยื้อบุช่องท้อง (Retroperitoneum)
เหนือเอวเล็กน้อย
อยู่ระหว่างกระดูกสันหลังระดับ T12 - L3 ( ไตซ้ายอยู่สูงกว่า ไตขวาเล็กน้อย )
โครงสร้างที่ห่อหุ้มไต ภายนอกมีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น
Perinephric (Perirenal) fat
Renal fascia
Renal capsule
โครงสร้างของไต
Renal Cortex
มีสีน้ำตาลแดง
มีส่วนแทรกเข้าไปใน pyramid เรียก renal column
ประกอบด้วยRenal corpouscles (Glomerulus และ Bowman's Capsule)
พบท่อหน่วยไตส่วนต้น
(renal tubule)
Renal medulla
พบ renal pyramid 6-12 อัน
ยอดแหลมของ pyramid เรียก renal papilla เป็นท่อเปิดของ papillary duct
ประกอบด้วยส่วน henle’s loop และ collecting duct
หลอดไต หรือท่อไต (Ureters)
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder)
หลอดปัสสาวะ หรือท่อปัสสาวะ (Urethra)
หน้าที่สําคัญของระบบขับถ่ายปัสสาวะ คือ
เลือกสารขับถ่ายต่างๆ ที่เป็นพิษออกไป
ควบคุมสมดุลกรด - ด่างในร่างกาย
รักษาสมดุลของน้ำ พวกเกลือแร่
สร้างฮอร์โมน renin, erythropoetin และ calcitriol
Parenchyma of kidney
เนื้อไตทางส่วน cortex และ medulla เรียกว่า parenchyma of kidney
Parenchyma of kidney ประกอบด้วย uriniferous tubule
Uriniferous tubule ประกอบด้วย 2 พวกคือ
Nephrons
ชนิดของ nephrons
Cortical nephron มี renal
corpuscle อยู่ที่ cortex, Henle’s loop ยื่นมาถึง medulla พบประมาณ 85 %
Juxtamedullary nephron มี renal
corpuscle อยู่ที่ corticomedullary junction, Henle’s loop ยื่นมาถึง medulla พบประมาณ 15%
ส่วนประกอบของ Nephrons
ทำหน้าที่ในการสร้างน้ำปัสสาวะ และส่งผ่านเข้ากรวยไต ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
Renal corpuscles
1.1 Bowman’s capsule
1.2 Glomerulus
เป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการกรอง (Filteringunit) อยู่ในเนื้อไตส่วน cortex ประกอบด้วย
1.1 Bowman’s capsule ทําหน้าท่ีรองรับ glomerulus และของเสียท่ีกรองได้
1.2 Glomerulus กลุ่มของเส้นเลือดฝอย (capillaries)
1.1 Bowman’s capsule
ประกอบด้วยผนัง 2 ชั้น คือ
1.Parietal layer จะต่อเนื่องไปกับ proximal tublue 2.Visceral layer มีเซลล์พิเศษช่ือ podocyte
1.2 Glomerulus
ประกอบด้วย
1.2.1 Glomerular capillary
1.2.2 Podocytes
1.2.3 Mesangial cells
Renal tubules
2.1 Proximal tubule
2.2 Henle’s loop
2.3 Distal tubule
Vascular pole เป็นทางเข้าออกของหลอดเลือด Afferent และ Efferent arteriole จาก glomerulus
Urinary pole เป็นทางติดต่อกับ proximal convoluted tubule
Collecting tubules
Renal tubules
ประกอบด้วย
2.2 Loop of Henle
Descending thick limb of Henle’s loop
Descending thin limb of Henle’s loop
Ascending thick limb of Henle’s loop
Ascending thin limb of Henle’s loop
2.2 ห่วงหลอดไต (Loop of Henle : ท่อขาลง,ท่อขาขึ้น) อยู่ในเนื้อไต ประกอบด้วย
ท่อตัวยูขาลง (descending limb)
ท่อตัวยูขาขึ้น (ascending limb)
หน้าที่
สามารถดูดซึมโซเดียมอิออน
โพแทสเซียมและคลอไรด์อิออนกลับ โดยท่ัวไปของเหลวที่อยู่ในส่วนนี้จะเป็น ของเหลวที่มีความเข้มข้นมากที่สุดใน หลอดไต
ท่อตัวยูขาลง (descending limb of loop of henle) หลอดไตส่วนนี้สามารถดูด กลับน้ำได้แต่ไม่ดูดกลับสาร
ท่อตัวยูขึ้น (aescending limb of
loop of henle) มีการขนส่งเกลือแร่ เช่น โซเดียม โพแทสเซียมและคลอไรด์มาก แต่ไม่มีการขนส่งน้ำ
2.3 Distal convoluted tubule
2.3 หลอดไตส่วนปลาย (Distal convoluted tubule : DCT)
เป็นท่อน้ำปัสสาวะไหลไปยังท่อไตรวม (Collecting tubule) และส่งออกไปยัง Calyx ของไต
หน้าที่
สามารถดูดซึมน้ำกลับได้
ประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์ และมีการดูดซึมโซเดียมอิออนและคลอไรด์อิออนได้บ้าง รวมท้ังสามารถหลั่งหรือขับสารต่าง ๆ กลับเข้าสู่ท่อไตได้
2.1 Proximal convoluted tubule
2.1 หลอดไตส่วนต้น (Proximal convoluted tubule : PCT)
เป็นหลอดไตส่วนแรกที่ต่อออกจาก parietal layer of bowman’s capsule เป็นท่อขดไปมา
หน้าที่
ดูดซึมน้ำกลับจากน้ำเลือดที่กรองผ่านจากโกลเมอรูลัส และสารอื่นๆ
สามารถดูดกลับ กรดอะมิโน น้ำตาล
กลูโคส โดยกลูโคสท้ังหมดถูกดูดกลับท่ี
proximal tubule
สามารถขับสารบางอย่างจากหลอดไต
เช่น ครีเอทนีไอโอดีนเพื่อเข้าสู่น้ำกรอง
หลอดไตรวม (Collecting duct)
เป็นท่อมีขนาดใหญ่ มีส่วนปลายของ หลอดไต ส่วนปลาย (distal convoluted tubules) หลายๆ ท่อมาเปิดเข้า
หน้าที่
ทาให้น้ำปัสสาวะเข้มข้นภายใต้การควบคุม
ของ Antidiuretic hormone (ADH)
โครงสร้าง Juxtaglomerular apparatus (JGA)
เป็นโครงสร้างที่ทําหน้าที่สร้างฮอร์โมนรีนิน โดยมีความเกี่ยวข้องกับ
ควบคุมเลือดที่เข้ามาที่ไต (renal blood flow, RBF)
ควบคุมอัตราการกรอง(glomerularfitrationrate,GFR)
ส่วนประกอบของ juxtaglomerular apparatus
Macula densa
Juxtaglomerular cell
Glomerular mesangial cells
เส้นเลือดที่มาไต (Blood supply)
เป็น renal artery ทั้งข้างซ้ายและขวาที่แตกแขนงมาจาก abdominal aorta
เส้นประสาทท่ีมาไต (Nerve supply)
Renal sympathetic plexus.
Sympathetic fibers from T10-L2 (hypogastric plexus)
Parasympathetic fibers from S2-4 (pelvic splanchnic nerve)
หลอดไต (Ureters)
• เป็นท่อต่อจาก renal pelvis
•ทอดตัวลงมาตามกล้ามเนื้อ psoasmajo
• ยาวประมาณ 10-12 นิ้ว
• เปิดสู่กระเพาะปัสสาวะทางด้านข้าง
• ทําหน้าท่ีนําปัสสาวะจากกรวยไตไปเก็บในกระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder)
เป็นอวัยวะที่อยู่บริเวณช่องท้องน้อย (Pelvic cavity) หลังรอยต่อของกระดูกหัวหน่าว (Symphysis pubis) ทำหน้าที่กักเก็บน้ำปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะ (Urethra)
ท่อปัสสาวะชาย (Male urethra)
• มีความยาว18-20cm.
•เร่ิมจากรูเปิดภายใน (internalorifice) ที่คอของ กระเพาะปัสสาวะไปจนถึงรูเปิดภายนอก (external orifice) หรือที่ปลายองคชาต (penis)
• เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะและน้ำอสุจิ
แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ
Prostatic urethra
Membranous urethra
Penile urethra
ท่อปัสสาวะเพศหญิง (Female urethra) ยาว 4 ซม.ตั้งอยู่หลัง symphysis pubis และติดกับผนังด้านหน้าของช่องคลอด (vagina)
เส้นประสาทที่มาเลี้ยง ureter, urinary bladder และ internal urethral sphincter
Parasympathetic fibers ทําให้กล้ามเนื้อเรียบ ของ ureter และ urinary bladder หดตัว และ กล้ามเนื้อ internal urethral sphincter คลายตัว
Sympathetic fibers ให้ผลตรงข้ามกับ Parasympathetic fibers