Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมการเจริญเติบโตและพัฒนาการเด็ก - Coggle Diagram

- - - - วัยทารก หมายถึง ช่วงเวลาของชีวิตตั้งแต่กำเนิดสู่โลกภายนอก จนถึงอายุ 24 เดือนซึ่งสามารแบ่งเป็น 2 ช่วงคือ ช่างวัยแรกเกิด (infancy) และช่วงวัยทารก (babyhood)
      - ช่วงวัยทารกแรกเกิด นับตั้งแต่คลอดจนถึง 2 สัปดาห์เป็นระยะที่ทารกฟื้นตัวจากการคลอด และมรการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะอุณหภูมิภายนอกครรภ์มารดา เนื่องจากขณะอยู่ในครรภ์มารดาจะอุณหภูมิระมาร 37 องศาเซลเซียส แต่คลอดออกมาแล้วจะอยู่ในอุณหภูมิประมาณ 37 องศาเซลเซียส
      - -ช่วงวัยทารก นับตั้งแต่อายุได้ 2 สัปดาห์ถึง 2 ปี ในช่วงวัยนี้ ทารกจะแสดงความสนใจต่อสิ่งแวดล้อมภายนอก สามารถสื่อสารกับกับคนรอบตัวได้ดี
      - 1 พัฒนาการทางด้านอารมณ์ เด็กวัยก่อนเรียนเป็นวัยที่มีอารมณ์ค่อนข้างรุ่นแรงมาก เมื่อไม่ได้สิ่งที่ต้องการ ก็จะแสดงอารมณ์ออกมาได้อย่างชัดเจน ล้มตัวลงนอนไปกับพื้น ดิ้นเร่าๆ ทุบตีผู้อื่น หรือกรีดร้องเสียดัง โดยลักษณะอารมณ์ของเด็กจะเกิดขึ้นเพียงชั่วครู่แล้วก็หายเปลี่ยนแปลงได้ง่ายมาก
      - 2 พัฒนาการทางด้านสังคม เป็นวัยที่เริ่มแน่ใจตัวของตัวเองมากขึ้น มีความต้องการเป็นอิสระ ดังนั้นจึงเริ่มออกห่างจากพ่อแม่ ชอบที่จะมีเพื่อนเล่น จะเห็นว่าในช่วงต้นๆจะเล่นแบบต่างคนต่างเล่น แต่เล่นอยู่ในบริเวณเดียวกัน
      - 3พัฒนาการทางด้านสติปัญญา โดยทั่วไปแล้ว พัฒนาการทางด้านสติปัญญาของเด็กก่อนวัยเรียนจะเป็นไปตามช่วงอายุที่เพิ่มขึ้น
      - 4 พัฒนาการทางด้านจริยะธรรม เด็กอายุ 3 ขวบยังไม่รู้ว่าอะไรคือความผิดหรือความถูกต้องสามารถเรียนรู้กฎเกณฑ์ง่ายๆ รู้ว่าตนเองทำอะไรบางอย่างไม่ได้ เช่น ตนจะเตะเตาไฟไม่ได้
    - - 1 พัฒนาการด้านร่างกาย โดยส่วนใหญ่การเจริญเติบโตด้านร่างกายจะเริ่มช้าลง ส่วนสูงจะเพิ่มร้อยละ 5-6 ต่อปี ปละเป็นร้อยละ 10 เมื่ออายุ 11-12 ขวบ โดยจะไปเพิ่มอย่างรวดเร็วในช่วงวัยรุ่น
      - 2 พัฒนาการทางด้านสติปัญญา เด็กเกิดกระบวนการคิดมากขึ้น สามารถเรียนรู้สิ่งแวดล้อมต่างๆได้ดีขึ้น มีความเข้าใจในภาษาพูดมากขึ้นและควบคุมการเคลื่อนไหวของตนเองได้มากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงอายุ 6-9ขวบ เด็กจะมีความสามารถในการใช้ภาษาอาศัยภาพเป็นสื่อเป็นส่วนใหญ่
      - 3.พัฒนาการทางด้านอารมณ์สังคม เด็กจะต้องมีการปนรับตัวอย่างมากในช่วงต้นชองวัย เนื่องจากการเข้าโรงเรียนจะต้องมีการปรับตัวเข้ากับครู เพื่อน และบรรยากาศในโรงเรียน ซึ่งแตกต่างออกไปจากบรรยากาศที่บ้าน โดยเด็กมักจะมีความเครียดอย่างมาก คิดว่าพ่อแม่ไม่รักตน การไปโรงเรียนคือการทำโทษ เด็กจะรู้สึกโดดเดี่ยว ดังนั้นพ่อแม่จึงต้องอธิบายให้เด็กเข้าใจ และต้องเตรียมความพร้อมให้เด็กล่วงหน้าก่อนจะเข้าโรงเรียน และคอยช่วยเหลือเมื่อเด็กเกิดปัญหาในการเรียนหรือการเข้ากลุ่มกับเพื่อนที่โรงเรียน
    - - 1.วัยรุ่นและการเปลี่ยนแปลง
        
        วัยรุ่น แปลว่า การเจริญเติบโตไปสู่วุฒิภาวะ และส่วนใหญ่วัยรุ่นอยู่ในช่วงอายุ 10 - 20 ปี โดยแบ่งออกเป็น 3 ช่วง ดังนี้
        
        2.วัยรุ่นตอนกลาง อายุ 14-16 ปี เป็นช่วงที่ยอมรับการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย
        
        3.วัยรุ่นตอนปลาย อายุ 17 - 19 ปี หรือ 20 ปี เป็นช่วงวัยที่กำลังฝึกฝนอาชีพ
        
        1.วัยแรกรุ่น อายุ 10-13 ปี เป็นช่วงการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย
        
        1.1.การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายของวัยรุ่นจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วในช่วงอายุ 10 - 13 ปี และจะลดอัตราการเจริญเติบโตเมื่อเข้าสู้วัยรุ่นตอนกลาง สิ่งสำคัญในการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายได้แก่
        
        1.2. การเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจและอารมณ์ วัยรุ่นจะมีการเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจและอารมณ์ที่ต่างจากวัยเด็กเป็นอย่างมาก ดังนี้
        
        1.3.การเปลี่ยนเปลงทางด้านสังคม ช่วงวัยนี้จำทำตัวออกห่างจากทางบ้าน ไม่ค่อยคลุกคลีกับคนในบ้านสักเท่าไหร่ มักจะใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่กับเพื่อนๆและทำกิจกรรมนอกบ้าน
        
        1.4.การเปลี่ยนแปลงทางด้านสติปัญญา วัยนี้สติปัญญาจะพัฒนาสูงขึ้นจนมีความคิดเป็นรูปธรรม มีความสามารถในการคิด วิเคราะห์ สิ่งต่างๆได้มากขึ้น จนเมื่อพ้นช่วงวันรุ่นแล้วจะมีความสามารถทางสติปัญญาเหมือนผู้ใหญ่
        
        1.วิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย
        
        2.วิตกกังกลกับอารมณ์ทางเพศที่สูงขึ้น
        
        3.วิตกกังวลกลัวการเป็นผู้ใหญ่
        
        4.วิตกกังวลในความงดงามของร่างกาย
        
        5.ต้องการเป็นอิสระทำอะไรด้วยตนเอง
        
        6.การเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างใบหน้า
        
        7.ต้องการเป็นตัวของตัวเอง
        
        8.ต้องการความถูกต้อง ยุคิธรรม
        
        9.ต้องการความตื่นเต้นท้าทาย ความแปลกใหม่
        
        10.ความอยากรู้อยากลอง
      - 2.ปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของวัยรุ่น มีผลมาจากปัจจัยดังต่อไปนี้
        
        2.2.สิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นปจจัยหนึ่งที่มีผลต่อการเจริญเติบโต ถ้าเกิดในสิ่งแวดล้อมดีๆก็จะทำให่้พัฒนาการด้านต่างๆดีตามไปด้วยแต่ถ้าเกิดในสถานที่มีสิ่งแวดล้อมไม่ดี เช่น สถานเริงรมย์ ชุมชนแออัด ก็จะมีผลต่อการเจริญเติบโตตามไปด้วย
        
        2.3.การอบรมเลี้ยงดู
        
        1.ทัศนคติของพ่อแม่
        
        2.ลักษณะการอบรมเลี้ยงดู
        
        3.ความสัมพันธ์ภายในครอบครัว
        
        2.1.พันธุกรรม หมายถึง ปรากฎการณ์ที่สิ่งมีชีวิตถ่ายทอดลักษณะต่างๆ จากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่ง หรือเป็นลักษณะทางร่างกายและพฤติกรรมของบุคคลที่ได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษโดยการสืบสายเลือด
  - - - อายุตั้งแต่ แรกเกิด-1ปี
        เป็นช่วงเวลาที่สำคัญที่จะเป็นสิ่งบ่งบอกว่าลูกของเรามีพัฒนาการสมวัยหรือไม่ พัฒนาการของทารกจะเปลี่ยนแปลงแตกต่างกันไปตามช่วงเวลาของแต่ละคน
    - - อายุตั้งแต่ 1-3ปี
        •ฝึกระเบียบวินัยในการช่วยเหลือตนเอง เช่น เก็บของเล่น ถอดเสื้อผ้า ตักข้าวกินเอง
        •เด็กต้องทำสิ่งต่างๆด้วยตัวเองมากขึ้น
        •ฝึกเรื่องการขับถ่าย โดยสังเกตสีหน้าท่าทางหรือคำพูด
        •ฝึกรู้จักการรอคอย
        •ส่งเสริมการเคลื่อนไหว เช่น วิ่งเล่น กระโดด ปีนป่าย
        •ฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็กให้แข็งแรง
    - - อายุตั้งแต่3-6ปี
        •เด็กจะสามารถวาดรูปวงกลมได้ เริ่มรู้จักจำนวนง่ายๆ รู้จักสี
        •รู้จักทำความเคารพ การกล่าวขอบคุณ และการขอโทษได้ รู้จักแสดงอารมณ์โกรธ ชอบงอน
        •เด็ก5-6 ปี นับว่าเป็นเด็กโตและรู้เรื่องพอควร สามารถช่วยทำงานบ้านได้ และเข้าใจกติกา พร้อมทำข้อตกลง
  - - - เป็นผลรวมของการเจริญเติบโตของอวัยวะในร่างกาย น้ำหนักจะเปลี่ยนแปลงได้ง่ายดังนั้นจึงมีประโยชน์ต่อการประเมินภาวะโภชนาการ การชั่งน้ำหนักควรชั่งก่อนอาหารเช้า และควรใช้เครื่องชั่งเดิม ทารกควรชั่งโดยไม่สวมเสื้อผ้า เด็กเล็กและเด็กโต สวมเสื้อเบาๆ เอาสิ่งของหนักๆที่ติดตัวเด็กออก
    - - เกือบจะเป็นการเจริญเติบโตของกระดูกเพียงอย่างเดียว และไม่เปลี่ยนแปลงในภาวะขาดสารอาหารในระยะแรกๆเหมือนน้ำหนักตัว วิธีการวัดในเด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี ให้วัดในท่านอนหงายศรีษะและปลายเท้าชิดขอบแต่ละด้านของเครื่องวัดอ่านความยาวเป็นเซนติเมตรหรือนิ้ว ส่วนในเด็กโต ให้เด็กทอดรองเท้า ยืนตรง ส้นเท้าชิดกัน เข่าตรง ส้นเท้า ก้น ส่วนบนของหลังบริเวณท้ายทอยชิดฝาผนัง แขนปล่อยลงข้างลำตัว
    - - การวัดเส้นรอบศีรษะมีความสำคัญในการติดตามการเจริญเติบโตของสมอง การวัดเส้นรอบศีรษะจะใช้ประเมินการเจริญเติบโตของสมองในขวบปีต้นๆ ของอายุ ควรวัดเส้นรอบศีรษะในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีวิธีวัด วัดผ่านบริเวณหน้าผาก หรือขอบบนของกระดูกเบ้าตา ไปยังส่วนที่นูนที่สุดของท้ายทอย เรียกเส้นรอบศีรษะนี้ว่า fronto-occipital Circumfence ในเด็กชายจะมีเส้นรอบศีรษะโตกว่าเด็กหญิงเล็กน้อย
    - - มีการเปลี่ยนแปลงตามอายุ และความหนาของไขมันใต้ผิวหนัง ส่วนมากจะใช้เปรียบเทียบกับความยาวรอบศรีษะ เพื่อดูการเจริญเติบโตของสมองกับลำตัวได้สัดส่วนกันหรือไม่ วิธีการวัด รอบอก วัดโดยผ่านหัวนมทั้ง 2 ข้าง วัดในเด็กอายุแรกเกิดถึง 2 ปี เมื่อแรกเกิดเส้นรอบอกจะน้อยกว่าเส้นรอบ เส้นรอบอกจะเท่ากับเส้นรอบศีรษะเมื่ออายุ 6-8 เดือน หลังจากนั้นเส้นรอบอกจะมากกว่าเส้นรอบศีรษะ ศีรษะประมาณ 2 เชนติเมตร ถ้าเส้นรอบอกน้อยกว่าเส้นรอบศีรษะ 4 เซนติเมตร แสดงถึงการเกิดก่อนกำหนด
    - - ปริมาณไขมันใต้ผิวหนังสามารถใช้บอกภาวะโภชนาการของการเจริญเติบโตของไขมันใต้ผิวหนังและกล้ามเนื้อจะเป็นไปพร้อมๆกันกับการเพิ่มน้ำหนัก ใช้เครื่องมือวัดเรียกว่า Harpenden calipers จุดที่วัดคือกึ่งกลางของต้นแขนซ้ายที่ห้อย สามารถวัดไขมันใต้ผิวหนังได้ที่บริเวณมุมล่างของกระดูกสะบัก หรือวัดเส้นรอบกึ่งกลาง
  - - - แรกเกิด อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.7
        6 เดือน อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.6
        1ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.5
        2ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.4
        3 ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.3
        4ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.25
        5ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.2
        10ปี อัตราส่วนของช่วงบนต่อช่วงล่างของร่างกาย เท่ากับ 1.0
    - - แรกเกิด Span น้อยกว่า Height
        7ปี (ชาย) Span เท่ากับ Height
        9ปี (หญิง) Span เท่ากับ Height
        มากกว่า 9 ปี (ชาย) Span มากกว่า Height 2 cm
        (หญิง) Span มากกว่า Height 0.5-0.8 cm
  - - - ฟันกรามซี่แรก ขึ้นเมื่ออายุ 6-7 ปี
        ฟันกัดซี่กลาง ขึ้นเมื่ออายุ 6-8 ปี
        ฟันกัดซี่ข้าง ขึ้นเมื่ออายุ 7-9 ปี
        เขี้ยว ขึ้นเมื่ออายุ 9-12 ปี
        กรามน้อยซี่แรก ขึ้นเมื่ออายุ 10-12 ปี
        กรามน้อยซี่ที่2 ขึ้นเมื่ออายุ 10-13 ปี
        กรามซี่ที่2 ขึ้นเมื่ออายุ 12-13 ปี
        กรามซี่ที่3 ขึ้นเมื่ออายุ 17-22 ปี
  - - - สบตา จ้องหน้าแม่
        วิธีที่พ่อแม่สามารถส่งเสริมให้ลูกมีพัฒนาการตามวัย
        
        กินนมแม่อย่างเดียว
        
        ยิ้มแย้ม มองสบตา เล่นคุยกับลูก
        
        เอียงหน้าไปช้าๆ ให้ลูกมองตาม
    - - คุยอ้อแอ้ ยิ้ม • ชันคอในท่าคว่ำ
        วิธีการที่พ่อแม่สามารถส่งเสริมให้ลูกมีพัฒนาการตามวัย
        
        เล่นกับลูกโดยแขวนของสีสด ห่างจากหน้าลูกประมาณ 1 ศอก ให้ลูกมองตาม
        
        พูดคุยทำเสียงต่างๆ และร้องเพลง
    - - ชันคอได้ตรง เมื่ออุ้มนั่ง
        
        ส่งเสียงโต้ตอบ
        วิธีการที่พ่อแม่สามารถส่งเสริมให้ลูกมีพัฒนาการตามวัย
        
        อุ้มท่านั่ง พูดคุยทำเสียงโต้ตอบกับเด็ก
        
        ให้ลูกนอนเปล หรืออู่ที่ไม่มืดทึบ
    - - ไข่วคว้า
        
        หัวเราะเสียงดัง
        
        ชูคอตั้งขึ้นในท่าคว่ำ
        วิธีการที่พ่อแม่สามารถส่งเสริมให้ลูกมีพัฒนาการตามวัย
        
        จัดที่ที่ปลอดภัยให้ลูกหัดคว่ำ คืบ
        
        เล่นกับลูกโดยชูของเล่นให้ลูกไขว่คว้า
        
        ชมเชย ให้กำลังใจลูก เมื่อลูกทำได้
    - - •รู้จักชื่อตนเอง เรียกแล้วหันมอง หันตามเสียงเรียกชื่
        •ส่งเสียงสูงๆ ต่ำๆ เลียนเสียงได้บ้าง
        •คว้าของมือเดียว และสลับมือถือของได้
        •นั่งได้มั่นคงมากขึ้น
        •ชอบโยนของทิ้งลงพื้น ชอบสังเกตุการเคลื่อนไหวของวัตถุ
    - - หมั่นให้ความสนใจเมื่อเด็กร้องและอุ้มเด็กไว้ เพื่อให้เกิดความอบอุ่นและเชื่อมั่น มองสบตาเด็กอยู่ในระยะตื่น พยายามยิ้มทำสีหน้า แลบลิ้น ทำปากจู๋ พูดคุย ร้องเพลงระหว่างให้ลูกดูดนมแม่ ลูบไล้สัมผัส โอบอุ้มเด็กบ่อยๆ
    - - •บางคนอาจคลานขึ้นบันไดได้
        •เวลาคลานมือได่มือนึงถือของได้
        •บางคนนั่งลงจากท่ายืนได้
        •ชอบปรบมือ เอาของเล่นเคาะกัน โยนของลงพื้น
        •ชอบใช้นิ้วแหย่รู แงะของ
    - - ลุกยืนเองได้ ยืนได้ตรง แต่ชอบคลานมากกว่า ชอบพูดตาม
        พูดเสียงอื่นๆได้มากขึ้น และจะฝึกพูดอยู่สม่ำเสมอ
    - - วัยนี้เริ่มมีทักษะการสื่อสารที่ก้าวหน้ามากขึ้น สามารถชี้แสดงความต้องการ และส่งเสียงโต้ตอบกับพ่อแม่ได้แล้ว แต่ความสามารถนี้ก็จะมาพร้อมกับความงอแง เเละเอาแต่ใจ
    - - สามารถเดินและใช้คำศัพท์พื้นฐานได้แล้ว ในวัยนี้ เด็ก ๆ ชอบเล่นและสำรวจ เริ่มเป็นอิสระและอาจชอบเล่นสมมติ และชี้ไปยังวัตถุที่ต้องการ นอกจากนี้ยังเริ่มเข้าใจว่าสิ่งของในบ้านใช้ทำอะไร เช่น ถ้วยหรือช้อน
    - - จะพูด เดิน ปีนป่าย กระโดด วิ่ง และใช้พลังเต็มที่ มีวงศัพท์เพิ่มและเรียนรู้คำใหม่ตลอดเวลา สามารถแยกรูปทรงและสีได้ และอาจแสดงให้เห็นว่าอยากฝึกขับถ่าย เมื่อลูกน้อยเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น เขาอาจเริ่มดื้อ และสำรวจโลกรอบตัว
    - - สามารถเล่นและเรียนรู้ในรูปแบบที่ซับซ้อนเป็นระบบมากขึ้น มีจินตนาการที่สูง ลูกสามารถเปิดหนังสือทีละแผ่น ต่อก้อนไม้สูง 8 ชั้น รู้จักจำนวน 1-3 ชิ้น เริ่มนับเลขได้ และเริ่มหัดขีดเขียนตัวอักษรได้
    - - มีทักษะการเคลื่อนไหวที่ดีขึ้น เรียนรู้วิธีควบคุมร่างกาย ทรงตัว มีพัฒนาการทางกล้ามเนื้อมัดเล็กมัดใหญ่ที่แข็งแรงขึ้น ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อได้ดีขึ้น เริ่มวาดรูปหน้าคนและแขนขา รูปทรงต่าง ๆ เช่น วงกลม สี่เหลี่ยม
    - - เด็กเริ่มพึ่งพาตนเอง เริ่มให้ความสนใจกับคนภายนอกครอบครัว เริ่มอยากออกไปเล่นซุกซน และมีคำถามเกี่ยวกับสิ่งรอบตัวมากยิ่งขึ้น บอกแสดงความต้องการด้วยคำพูด เล่าเรื่อง ที่สื่อสารกับผู้อื่นให้เข้าใจได้ ลูกเริ่มพูดเป็นประโยคได้
    - - ลูกเริ่มมีอารมณ์ขัน เข้าใจมุกตลก หรือแม้แต่การเล่นคำ คำผวนตลก ๆ บอกใครต่อใครเรื่องอายุของตัวเองได้ ใช้ตรรกะและเหตุผลได้ดี มีสมาธิที่ดีขึ้น สามารถตั้งใจทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง ได้นานกว่า 15 นาที