Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Pak 42-> Spoedgevallen en agendabeheer - Coggle Diagram
Pak 42-> Spoedgevallen en agendabeheer
Hoofdstuk 1 -> Inleiding
Binnen de tandartspraktijk komen de volgende pijnklachten voor:
dentogeen: de pijn gaat uit een element.
parodontaal: de pijn gaat uit van het parodontium.
geïnduceerd door prothetische voorziening: de pijn wordt door een prothetische voorziening gecreëerd.
andere oorzaken: Hierbij moet je met name denken aan algemene ziekten, bijholten, kaakgewrichten etc.
In alle gevallen kan de klacht in relatie staan tot een recentelijke behandeling
Soms hoort deze klacht bij de behandeling en verdwijnt de klacht vanzelf. Er is dan sprake van napijn.
Soms is het een complicatie die verdere behandeling behoeft.
Soms komen er combinaties van klachten voor.
Hoofdstuk 2a -> Gevoelige tandhalzen
Deze pijn kenmerkt zich door alleen op te komen wanneer men iets kouds drinkt of eet of wanneer er koude lucht langs de tand of kies komt.
Deze pijn trekt vrijweel altijd weer snel weg. Het kan verschillende oorzaken hebben:
Door gedurende een langere tijd hard te poetsen kan het gebeuren dat gaandeweg het tandvlees iets terugtrekt of een stuk van de wortel weggepoetst is.
Het worteloppervlak komt dan voor een klein gedeelte bloot te liggen. Hier ligt geen beschermende laag glazuur op en daardoor kan het gevoeliger zijn voor temperatuurinvloeden.
Behandelingsmogelijkheden:
Het oppervlak kan behandeld worden door een fluoride laklaag aan te brengen.
Het kan dichtgeseald worden met behulp van een kunststof laklaag
Er kan een kleine restauratie (vulling) aangebracht worden
Toets vraag 🙋♀️:
Welke methode wordt er veelal gebruikt om een gevoelige tandhals te behandelen?
De betreffende elementen worden met fluoride behandeld
Hoofdstuk 2b -> Onvoldoende restauratie of breuk
Er is sprake van een vulling met een slechte randaansluiting, die voor lekkage zorgt.
Klachten
De klachten die men heeft zijn gevoeligheid voor warm en koud.
Soms ook gevoelig bij het eten van zoete dingen.
Behandeling
De oplossing is dikwijls het vervaardigen van een nieuwe vulling.
De pijn is na het vullen meestal meteen weg.
Een of meerdere knobbels van het elementen zijn gebroken.
Klachten wanneer een of meerdere knobbels van het element zijn afgebroken:
De patiënt heeft last van scherpe randen en voedselretentie.
De elementen zijn gevoelig voor warm en koud.(tenzij je een zenuwbehandeling hebt, want dan voel je niks meer)
De elementen zijn soms ook gevoelig voor het eten van zoete dingen.
Behandeling
Dikwijls volstaat een nieuwe grotere restauratie (vulling) met knobbelopbouw.
In sommige gevallen zal een gewone vulling niet meer volstaan en is een kroon noodzakelijk.
Toets vraag 🙋♀️:
Klachten die voorkomen bij een onvoldoende restauratie of breuk van een element
Het element heeft doorgaans voldoende aan een nieuwe restauratie
Hoofdstuk 2c -> Nieuwe restauratie
Nieuwe restauratie
Een nieuwe restauratie gaat dikwijls gepaard met lichte pulpa irritatie. Het element is dan nog enige tijd gevoelig voor of koud.
Deze gevoeligheid verdwijnt wanneer het element uit het contact wordt gehaald met warm of koud.
Behandeling
Geen behandeling: Men dient af te wachten. Vrijwel altijd volgt herstel van de pulpa.
Diepe restauratie
Het kan gebeuren dat de preparatie te dicht in de buurt van de zenuw geëindigd is.
De pulpa is dan soms zodanig geïrriteerd dat herstel niet meer mogelijk is.
Wanneer de pijn na warm of koud blijft aanhouden (langer dan 1 minuut), dan is het zeker fat de zenuw niet meer herstelt. Dit wordt
irreverisbele pulpitis
( niet meer te genezen) genoemd.
Behandeling bij een diepe restauratie
Een zenuwbehandeling is dan noodzakelijk geworden.
Planning
Er moet dan op korte termijn een afspraak gemaakt worden.
Indien dergelijke diepe restauraties gelegd worden, is het raadzaam dit op de patiëntenkaart te vermelden (endo risico) en de patiënt hierover te informeren.
Te hoge restauratie
De nieuwe restauratie kan nog wat te hoog zijn.
De kies raakt overbelast en geeft een pijnsignaal.
Het element zeurt of is gevoelig voor warm of koud.
Behandeling bij een te hoge restauratie (vulling)
De nieuwe vulling dient onder deze omstandigheden verlaagd te worden. De klacht verdwijnt dan doorgaans snel.
Snel een afspraak meegeven
Toets vraag 🙋♀️:
Stelling A: Bij een reversibele pulpitis geeft de zenuw klachten, maar is er vooruitzicht op herstel
JUIST
Stelling B: Bij een reversibele pulpitis heeft de zenuw klachten en is een zenuwbehandeling noodzakelijk
ONJUIST
Hoofdstuk 2d -> Pulpitis of afgestorven pulpa
Situatie en klachten
Een zenuw in de tand of kies is dusdanig ontstoken dat er geen herstel meer zal plaatsvinden.
Je bent warm en koud gevoelig
Percussie gevoelig
Het element heeft in het verleden veel schade door cariës en preparaties ten behoeve van vullingen opgelopen, maar niet zodanig dat de pulpa het begeven heeft.
Nu echter slaat dit wankele evenwicht door en is er sprake van een definitieve ontsteking of sterft de zenuw af.
Vaak heeft men last van gevoeligheid voor warm of koud en is het element ook gevoelig voor percussie.
Behandeling
Er zal een wortelkanaalbehandeling gestart moeten worden.
Planning
Een afspraak op korte termijn is noodzakelijk.
zenuwbehandeling wordt gepland
Toets vraag 🙋♀️:
Welke stellingen ten aanzien van pulpitis zijn juist?
het element is warmtegevoelig
het element is koudegevoelig
het element is vaak percussiegevoelig
Hoofdstuk 2e -> onvoldoende endo
Situatie en klachten
Soms is er in het verleden een endodontische behandeling geweest, waarvan men dacht dat deze voldoende aangeslagen was en was de patiënt pijnvrij.
Achteraf gezien blijkt de zenuwbehandeling toch niet voldoende te zijn en krijgt de betrokkene alsnog (opnieuw) pijnklachten.
De patiënt heeft vaak last van gevoeligheid voor percussie. Soms is er sprake van een zwelling bij het element.
Behandeling
De behandelmogelijkheden zijn: endodontische herbehandeling, verwijdering van tand of kies, apex resectie.
Planning
Een afspraak op korte termijn is noodzakelijk.
Toets vraag 🙋♀️:
Wat is een kenmerk van dentogpene pijnklachten voortkomend uit een onvoldoende endo?
een element is vaak percussiegevoelig
Hoofdstuk 2f -> Recente endodontische behandeling
dit is ook een dentogene pijn - percussiegevoelig
Situatie en klachten
Deze pijn komt regelmatig voor. Het is gebruikelijk dat na het voltrekken van een zenuwbehandeling de betrokkene nog zo'n 1-3 dagen wat napijn heeft. Dit kan maximaal 1 week aanhouden.
Normaliter wordt dit door de tandarts gecommuniceerd. Een enkele keer kan het voorkomen dat de boodschap niet goed is overgekomen of niet is meegedeeld.
Behandeling
Een behandeling is niet noodzakelijk. De patiënt diens alsnog voorgelicht te worden.
Planning
Aan de patiënt moet gevraagd worden om twee dagen af te wachten en eventueel een pijnstiller te gebruiken.
Toets vraag 🙋♀️:
Wat is een kenmerk van pijnklachten voortkomend uit een recente endodontische behandeling?
een element kan percussiegevoelig zijn
Hoofdstuk 2g -> Recente mondhygiënebehandeling
Situatie en klachten
Ook naar aanleiding kunnen zich klachten voordoen.
Veelal is tandsteen verwijderd dat als een soort deken over het element heen lag en deze tegen koude beschermende.
Na de behandeling is deze deken weg en is het element met name wat gevoelig voor koude.
Behandeling
Deze klachten verdwijnen doorgaans vanzelf
Men kan dit proces echter verlichten door een fluoride applicatie
Ook het tandvlees zelf kan wat geïrriteerd zijn, ook dit geneest binnen enkele dagen vanzelf.
Planning
Bij ernstige klachten kan een afspraak gemaakt worden voor een fluoride applicatie
Toets vraag 🙋♀️:
Welke behandelingen worden vaak toegepast bij klachten voortkomend uit een recente mondhygiënebehandeling?
de elementen worden met een fluorideapplicatie behandeld
de patiënt wordt voorgelicht en gevraagd enkele dagen af te wachten
Hoofdstuk 3 -> Pardontale klachten
Door de langdurige aanwezigheid van tandplak, met name op de overgang tussen tand en tandvlees, kan het tandvlees ontstoken raken.
Ontstoken tandvlees is vaak rood en gezwollen en gaat gemakkelijk bloeden bij het tandenpoetsen.
In deze fase spreekt men van gingivits, een lichte ontsteking van het tandvlees.
Als de ontsteking van het tandvlees langdurig blijft bestaan, dan ontstaat tussen het gebitselementen en het tandvlees dan ruimte, die gevuld is met plak en tandsteen.
Die ruimte wordt wel een (tandvlees) pocket genoemd.
Hoe dieper de tandvleespocket. Hoe meer van de verbindingsvezels tussen het gebitselement en het kaakbot worden verbroken.
Ook het kaakbot zelf wordt afgebroken.
Situatie en klachten
Afbeelding 1: Het tandvlees is gezond
Afbeelding 2: Er is sprake van gingivitis
Afbeelding 3: Er is sprake van parodontitis
Afbeelding 4: Er is sprake van parodontitis met botafbraak.
Dit proces voltrekt zich gewoonlijk pijnloos, maar kan in een keer opvlammen.
Er is dan sprake van pusvorming in de pocket, waarbij de pus niet of onvoldoende kan wegstromen. Deze drukopbouw zorgt dan voor acute pijn.
Behandeling
De behandeling bestaat dan uit grondig reinigen van de pocket en het worteloppervlak. Vaak worden hierbij ook mondspoelmiddelen tezamen met grondige mondhygiëne voorgeschreven.
Evaluatie van de parodontale situatie/zorg is noodzakelijk
Planning
Een afspraak op korte termijn is nodig
Hoofdstuk 5 -> Tandvleesirritatie
Situatie en klachten
Mondhygiënebehandeling:
pockets moeten ontdaan worden van plak en tandsteen door de mondhygiënist. Dit wordt gedaan met curettes, die beschadigt het tandvlees wat doorgaans gedurende 3 dagen een zeurderig gevoel geeft aan het tandvlees.
Restauratieve behandeling:
het verwijderen of wegdrukken van tandvlees met draadjes of de Electrtoom is vaak nodig bij het vervaardigen van diepe vullingen of kronen. Ook hierdoor raakt het tandvlees beschadigd en gevoelig
Behandeling
Ondanks de pijn is het belangrijk dat het gebied goed schoon gehouden wordt. De patiënt behoort hier duidelijk instructies over te krijgen.
Deze pijn is vaak goed te onderdrukken met paracetamol.
De genezing verloopt snel, meestal binnen een dag of 3.
Planning
De patiënt uitleg geven en vragen om enige dagen af te wachten, is doorgaans voldoende.
Toets vraag 🙋♀️:
Welke van de onderstaande stellingen is juist ten aanzien van gingiva-irritatie?
Men ervaart een zeurderig gevoel
Hoofdstuk 4 -> Ontstoken verstandkiezen
Situatie en klachten
Vaak is er onvoldoende ruimte op de kaakboog voor een ongestoorde doorbraak van de verstandkies. (dentiodificilis)
De kies breekt maar gedeeltelijk door en het tandvlees en bot rondom de kies raken ontstoken.
Klachten:
Ook hier kan zich pus ophopen die pijn en stikklachten veroorzaakt.
Zwelling
Mond slecht openen
Behandeling
De behandeling bestaat bijna altijd uit het verwijderen van de kies, waar geen ruimte voor was.
Soms kan de verstandkies niet direct verwijderd worden, omdat de hele gebied zo ontstoken is. Er wordt dan geincideerd, zodat pus vrij kan komen.
Wanneer de geheel tot rust is gekomen, kan de verstandkies verwijderd worden
Planning
Behandeling op korte termijn is noodzakelijk.
Toets vraag 🙋♀️:
Wat is er aan de hand bij pericoronitis?
Bij pericoronitis is het tandvlees rond het kroongedeelte ontstoken.
Hoofstuk 6 -> Protheseklachten
Situatie en klachten
Bij prothesedragers komen ook klachten voor. Dit geldt voor alle typen protheses. In de regel knelt de prothese dan.
Meestal treedt deze klacht op bij een nieuwe prothese. Dit is te vergelijken met een knellende nieuwe schoen.
Maar ook bij te oude protheses komen deze klachten voor. Het gebit past dan niet meer goed.
Er treden dan blaasjes op in de mond. Dit zijn zweertjes.
Behandeling
Het gebit moet op maat gebracht worden.
Hiervoor zijn verschillende manieren:
Het gebit wordt op maat geslepen
Het gebit moet gerebased worden. Dit houdt in dat de pasvorm wordt aangepast. Voor deze behandeling is een laboratorium nodig.
(hier komt de patiënt voor terug, om een afdruk te maken, en later om het gebit terug te krijgen)
Planning voor prothese klachten
Voor protheseklachten is een consulafspraak van 10 minuten doorgaans voldoende.
Indien mogelijk probeert men een dergelijke klacht op dezelfde dag te plannen.
Indien nodig kan het geheel een dag wachten en geeft men een afspraak mee voor de volgende dag.
Toets vraag 🙋♀️:
Stelling A: Voor protheseklachten zal doorgaans zo'n 30 min nodig zijn
ONJUIST
Stelling B: Protheseklachten moeten altijd dezelfde dag behandeld worden en kunnen dus niet wachten
ONJUIST
Hoofdstuk 7 -> Overige pijnklachten (na een extractie)
Situatie en klachten
Normaliter heeft de patiënt na een verwijdering 1-3 dagen wat napijn.
Als de pijn na 3 dagen niet afneemt, kan er sprake zijn van een botontsteking. Wij spreken dan van een alveolitis.
Dit is een buitengewoon onaangename pijn.
Het kan voorkomen dat dit gepaard gaat met een dikke wang en/of koorts.
Behandeling
Bij een alveolitis moet de wond uitgekrabd en schoongespoeld worden met waterstofperoxide.
Kan met koorts of met dikke wang gepaard gaan, maar doorgaans hebben ze nergens last van. Hebben ze alleen die verschrikkelijke pijn van die tandkas (Alveolitis)
Planning
Doorgaans is 1 behandeling genoeg, maar het kan best zijn dat de patiënt voor de 2e of 3e keer terug moet komen.
Behandeling op korte termijn is noodzakelijk.
Soms moet de patiënt meerdere malen terugkomen om de wond uit te laten spuiten.
Op de plek waar geprikt (verdoofd) is, kan gedurende een paar dagen een beurs gevoel ontstaan.
Overige pijnklachten (naar aanleiding van een verdoving)
Situatie en klachten
Op de plek waar geprikt is, kan gedurende een paar dagen een beurs gevoel ontstaan.
Bij de onderkaakverdoving kunnen de spieren een paar dagen wat verkrampt raken, met als gevolg dat de mond even niet meer zo ver open kan.
Dit gaat vanzelf weer over. Als het met een paar dagen onveranderd is, is een consult van belang.
Indien er geledingsanesthesie is toegediend, kan het voorkomen dat de verdoving erg lang blijft zitten. De vloeistof is dan zeer dicht bij of in de zenuw ingespoten.
Behandeling
Dit gaat vrijwel altijd binnen 2 tot 3 dagen over.
Planning
Indien de patiënt belt, is een consult van belang, bij voorkeur een dag later.
Overige pijnklachten (naar aanleiding van een verdoving)
Situatie en klachten
Binnen de tandartspraktijk komen ook andere ziekten en afwijkingen voor. Enkele voorbeelden zijn bijvoorbeeld aften, doorbraakpijnen, bijholteontstekingen, candida, kaakgewrichtklachten, tumoren, etc.
Behandeling
Afhankelijk van de situatie en de klachten zal een passende behandeling noodzakelijk zijn.
Planning
Afhankelijk van de situatie klan een consultafspraak meegegeven worden.
Wat is waar met betrekking tot alveoliitis
Klachten met betrekking tot alveaolitis treden meestal na zo'n 3 dagen na de verwijdering van een element op
alveolitis is behandeling op korte termijn noodzakelijk
alveolitis kan leiden tot slaapstoornissen
Stelling A: de reden voor een te lang verdoofd gevoel is dat het depot te dichtbij of in de zenuw is gekomen
JUIST
Stelling B: geleidingsanesthesie is doorgaans na 4 uur uitgewerkt
JUIST
Hoofdstuk 8 -> Pijnbeleving en pijngedrag
Pijnbeleving
Pijnbeleving is de pijn die een patiënt ervaart. Deze is per definitie subjectief.
Dit neemt niet weg dat er meestal wel duidelijk objectieve oorzaken zijn.
Dit houdt in dat een duidelijk ontstoken zenuw, bij de een een zeer vervelende ervaring met zich meebrengt, terwijl her geheel bij een ander in precies dezelfde situatie dragelijk is.
Men kan hier absoluut niet spreken van aanstellerij. De een ervaart het geheel nou eenmaal als pijnlijker dan een ander.
Ook bij het prepareren is dit duidelijk merkbaar. De een vindt het boren buitengewoon onaangenaam, de ander voelt bijna niks totdat de zenuw geraakt is en zegt dan: '' ik geloof dat ik nu iets voel.''
Pijngedrag
Hoe een patiënt met omgaat, is ook totaal verschillend.
De een gaat door de grond, voordat hij of zij kenbaar maakt dat er sprake is van pijn en de ander maakt het heel gemakkelijk kenbaar.
Belangrijk is om te weten dat pijn ook vreemd gedrag kan veroorzaken, uiteenlopend van agressief tot brutaal zijn of grensoverschrijdend gedrag.
Vaak zijn begrip en tact hierin de remedie in combinatie met (het gevoel van) hulpvaardigheid.
Een enkele keer overdrijven patiënten om hun afspraak te bespoedigen.
Toets vraag 🙋♀️:
Stelling A: Pijn ervaart iedereen op zijn eigen unieke manier.
JUIST
Stelling B: Pijngedrag is de manier waarop men op pijn reageert en hoe men ermee omgaat
JUIST
Hoofdstuk 9 -> Dossiervorming
Voor het managen van pijnklachten is een goede dossiervorming van essentieel belang, zodat men daarop kan anticiperen.
Voorbeelden van een goed dossier:
Conditie 38 slecht, bij klachten extractie.
Diepe caviteit 36 gerestaureerd, bij klachten endo.
Lees het dossier gedurende het gesprek terug. En houd in het gesprek links en rechts goed in de gaten. Hebben we het over hetzelfde?
Hoofdstuk 10 -> Planning
Wil men binnen een praktijk een goede service kunnen verlenen aan pijnklachten, dan zal men de agenda hierop moeten aanpassen.
Een goede agenda laat ruimte toe voor pijnklachten.
Deze patiënten moeten in principe altijd op dezelfde dag gezien worden.
Dit doet men door pijnklachtblokken aan te maken en indien nodig bij te stellen of door over te werken.
Patiënten die met een klacht bellen kan men dan vrijwel altijd dezelfde dag zien.
Soms kan/moet men naar aanleiding van dit consult een andere afspraak maken. De patiënt is dan wel gerustgesteld.
In sommige gevallen is het zinloos direct een afspraak te maken. Het betreft dan bijvoorbeeld napijn na een ingreep, bijvoorbeeld bij een endo.
In zulke gevallen is het noodzakelijk om:
de patiënt uit te leggen wat er aan de hand is.
de patiënt te vragen 1 à 2 dagen af te wachten.
Indien de patiënt toch gezien wil worden, overleg je met de behandelde tandarts.
**
Bij hoge uitzondering kan men de patiënt een dag later laten komen als:**
de patiënt aangeeft gen ernstige klachten te hebben.
de inschatting die we maken zodanig is dat er geen sprake is van urgentie.
Bij twijfel overleg je altijd met de behandelend tandarts.
Hoofdstuk 11 -> Bij de receptie
Patiënten met pijnklachten melden zich bij de receptie. Het is noodzakelijk om je een idee te vormen van de klachten van de patiënt en hem op passende wijze te helpen.
Het stellen van een diagnose
Het stellen van een diagnose is een voorbehouden handeling.
Het stellen van een diagnose op grond van een telefoongesprek getuigt van onzorgvuldigheid, ongenuanceerd oordeel, oppervlakkigheid en overmoed.
Als assistente stel je geen diagnose!
Men kan hooguit een vermoeden hebben en dit moet ook als zodanig genoteerd worden. Bijvoorbeeld: endo 1e kwadrant?
Vuistregel
Bepaal de mate van urgentie. Is er sprake van zwelling, pus, koorts?
De mate waarin de patiënt aangeeft pijn te hebben.
De mate waarin de patiënt aangeeft ongemak te ervaren.
Hoelang geleden is er behandeld? Is er sprake van napijn?
Niet op dezelfde dag een consult kan:
Indien de patiënt geen ernstig hinder ondervindt en instemt met een afspraak voor een dag later.
Niet op dezelfde dag een consult kan:
Indien de patiënt geen ernstig hinder ondervindt en instemt met een afspraak voor een dag later en wij niet inschatten dat het een risicovolle situatie is
Duur afspraken
Daar waar een afspraak nodig is voor de start van een endodontische (zenuwbehandeling) behandeling een vulling zal 15-20 minuten doorgaans net (niet) volstaan.
Voor overige zaken zie het schema.
