Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบสืบพันธุ์เพศหญิง (Female Reproductive System), นางสาวชรินรัตน์…
ระบบสืบพันธุ์เพศหญิง
(Female Reproductive System)
อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของเพศหญิง (External female genital organs)
Mons pubis
หัวเหน่า
ตั้งอยู่หน้ากระดูกหัวเหน่า (pubic symphysis) ใต้บริเวณท้องน้อย ส่วนนอกเป็นผิวหนัง ส่วนใต้ผิวหนังเป็นไขมัน เมื่อเข้าสู่วัยสาว (puberty) จะมี Pubic hair ซึ่งลักษณะการขึ้นของ-Pubic hair ในหญิงและชายมีรูปแบบต่างกัน ในเพศหญิงจะเป็นสามเหลี่ยมยอดคว่ำ ส่วนเพศชายจะมีลักษณะสามเหลี่ยมที่ยอดแหลมจะชี้ขึ้นไปทางสะดือ
Labia majora
แคมใหญ่
เป็นกลีบเนื้อนูน มีอยู่ 2 กลีบ เป็นผิวหนังด้านข้างของช่องคลอด ปกคลุมด้วยผิวหนังมีขน ผิวด้านในจะเรียบ ไม่มีขน มีความชุ่มขึ้นสูง เนื่องจากมีต่อมไขมัน (sebaceous gland) อยู่มาก ส่วนใต้ลงไปประกอบด้วยไขมัน และมีกล้ามเนื้อเรียบ เส้นประสาท และหลอดเลือดมา ากมาย ปกติในหญิงสาว แคมใหญ่จะดบริวณปากช่องคลอดมิดชิด เพื่อป้องกันอวัยวะ ละเอียดอ่อนภายใน กลีบเนื้อทั้ง 2 ข้างนี้ จะเรียวเล็กลงมาชิดกันที่ผีเย็บ
Labia minora
แคมเล็ก
เป็นกลีบเล็กสีแดง อยู่ขนานกับด้านในของ labia majora ด้านบนจด กันที่ clitoris เรียกว่า frenulum ด้านล่างจดกันเรียกว่า fourchette และหาย่ลงไปใน labia majora มี sebaceous gland มาก แต่ไม่มีขน ด้านข้างของมันมี Bartholin's duct ต่อมาจาก Bartholin's gland (Greater vestibular gland) เป็นต่อมที่สำคัญ ที่ทำหน้าที่สร้างและหลั่งเมือก ช่วยหล่อลื่นช่อง คลอดระหว่างร่วมเพศ ขนาดของต่อมเท่าเม็ดถั่วเขียว
Clitoris
คลิตอริส
เป็นติ่งเนื้อเล็กๆ ยื่นออกมา 2 - 3 เชนติเมตร มีหนังหุ้มเรียก prepuce อยู่ ตอนบนของ labia minora ที่มาจดกัน ทางด้านล่างเป็น fenulum clitoris เป็น erectile tissue (เทียบได้กับ Penis มีเส้นประสาท และหลอดเลือดมาเลี้ยงมาก จึงเป็นจุดที่ไวต่อความรู้สึกมาก
Vestibule หรือ vaginal valve
เป็นพื้นที่ระหว่าง labia minora ทั้ง 2 ช้าง ปกคลุมด้วย mucous membrane มีช่องเปิด 2 ช่อง คือ urethral orifice เป็นช่องเปิดของท่อปัสสาวะอยู่ใต้ clitoris และ ช่องเปิดของ vagina นอกจากนี้ยังมีต่อมที่มีรูเปิดอยู่ 2 ด้าน คือ Skene's glands (paraurethral slands) อยู่ด้านข้างของท่อปีสสาวะ เป็นแหล่งติดเชื้อหนองใน และเชื้ออื่นๆ ได้เช่นกัน
Hymen
เยื่อพรหมจารี
เป็นเยื่อบางๆ (connective tissue) อยู่รอบปากเปิดของช่องคลอด ส่วนมากจะปิดปากช่องคลอดเกือบหมด เว้นช่องเปิดเล็กๆ ไว้ตรงกลาง เพื่อให้ประจำเดือนผ่าน
ภายหลังร่วมเพศ การทำงาน หรือเล่นกีฬาบางประเภท
7.Perineum
ฝีเย็บ
levator ani เป็นกล้ามเนื้อใหญ่อยู่ 2 ข้างระหว่างปากช่องคลอดกับทวารหนัก มีความสำคัญ มากเพราะอวัยวะสืบพันธุ์ภายในทั้งหมดวางอยู่บนกล้ามเนื้อนี้ เมื่อฉีกขาดแล้วเย็บไม่ดี หรือกล้ามเนื้อ หย่อน จะทำให้เกิดกระบังลมเคลื่อน (procidentia uteri) ได้
sphincter vagina เป็นกล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆ ปากช่องคลอด เวลาที่คลอด จะตัดกล้ามเนื้อนี้ เพื่อหลีกเลี่ยงความบอบช้ำที่เกิดขึ้น เรียกว่า ทำ episiotomy
sphincter ani เป็นกล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆ ทวารหนัก ถ้ากล้ามเนื้อฉีกขาด จะทำให้กลั้น อุจจาระไม่ได้
อวัยวะสืบพันธุ์ภายในของเพศหญิง (Internal female genital organs)
Vagina
ช่องคลอด
เป็นท่อยาวจากปากช่องคลอดถึงปากมดลูก อยู่ระหว่างท่อปัสสาวะ และทวารหนัก มีหน้าที่เป็นทางผ่านของประจำเดือนออกสู่ภายนอก เป็นทางผ่านของเชื้ออสุจิเข้าภายใน และเป็นทางผ่านของเด็กตอนคลอด ร่องรอบปากมดลูกเรียกว่า fornix แบ่งเป็น anterior, posterior และ lateral fornix ที่สำคัญคือ posterior fornix จะอยู่ลึกที่สุดและเป็นจุดที่ผนังช่องคลอดบางที่สุด โดยอยู่ใกล้กับ Cal de sac ซึ่งมี ประโยชน์ในการตรวจภายใน เพราะจะบอกได้ว่าช่องท้องมีหนอง อันเกิดจากการอักเสบ หรือมีเลือดขัง
2.Uterus
มดลูก
Fundus ส่วนยอดมดลูก เป็นส่วนที่อยู่สูงกว่าท่อนำไข่ / ปีกมดลูก
Body / corpus ตัวมดลูก เป็นส่วนกลางที่ใหญ่ที่สุด อยู่ใต้ทางเข้าของท่อนำไข่ และค่อยๆ เล็กลงทางด้านล่าง
มีโพรงอยู่ภายใน เรียกว่า โพรงมดลูก (uterine cavity) ซึ่งมีเยื่อบุเรียกว่า Endometrium ซึ่งจะเปลี่ยนแปลงลักษณะไปตามอิทธิพลของฮอร์โมน
Isthmus คอมดลูก เป็นส่วนต่อระหว่างตัวมดลูกกับปากมดลูก เป็นส่วนคอดสั้น ในขณะ คลอดมันจะยืดขยายออกเป็น Lower Uterine Segment เป็นตำแหน่งที่ใช้ผ่าตัดคลอด (Cesarean Section) ได้อย่างปลอดภัยที่สุด
Cevvix ปากมดลูก เป็นส่วนปลายสุดของมดลูก จะมีขนาดยาวประมาณ 2 - 3 ชม. เป็น ท่อกลมต่อจากส่วนคอดเล็กของมดลูก ภายในมีท่อต่อเชื่อมระหว่างโพรงมดลูกกับช่องคลอด เรียกว่า cevical canal ปกติ external os จะมีเยื่อมูก (mucous plug) จุกอยู่ตลอดเวลา และมูกนี้จะมีลักษณะ เปลี่ยนแปลงตามระดับฮอร์โมนของรังไข่ ในระยะใกล้ไข่สุกมูกนี้จะใสกว่าปกติ และจะหลุดออกเฉพาะ ตอนมีประจำเดือนเท่านั้น
Uterine Tubes / Fallopian Tubes / Oviducts ท่อนำไข่ หรือปีกมดลูก
ทำหน้าที่ขนส่งไข่ เมื่อมีการตกไข่ และไข่ถูกผสม จากรังไข์ไปยังมดลูก โดยยื่นออกจากหัวมุมด้านบนแต่ละข้างของมดลูก ยาวประมาณ 8 - 10 ชม.
Ovary
รังไข่
มีลักษณะคล้ายถั่วลิสง ผิวนอกขรุขระ เป็นอวัยวะซึ่งทำหน้าที่ผลิตเซลล์เพศหญิง ผลิตฮอร์โมน Estrogen และ Progesterone ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาอวัยวะสืบพันธุ์และ ลักษณะแสดงเพศ รังไข่มีขนาดเล็กกว่าลูกอัณฑะเล็กน้อย มีสีขาว ขนาด 3 x 2 x 1.5 ชม. อยู่หลังต่อ เยื่อบุช่องท้อง รังไข่จะมีการเคลื่อนย้ายตำแหน่งในระหว่างเป็นตัวอ่อนเล็กน้อย โดยเคลื่อนตัวลงมาอยู่ ในอุ้งเชิงกรานและวางตัวติดกับผนังด้านข้างแต่ละข้างของมดลูก โดยมี Ligament ยึดมันไว้
กรสร้างและการพัฒนาเซลล์ไข่ (Oogenesis)
เป็นการสร้างเซลล์ไข่ เกิดในรังไข่ ซึ่งมีเซลล์เริ่มต้นเรียกprimary oocyte ซึ่งจะเพิ่มจำนวนตัวเองด้วยการแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส เมื่อเซลล์นี้เริ่มแบ่งตัวแบบไมโอซิส จะค้างอยู่ที่ระยะโพรเฟส I จนกระทั่งได้รับฮอร์โมน FSH จึงแบ่งตัวต่อจนสิ้นสุดไมโอซิส I ได้ 2 เซลล์ขนาดไม่เท่ากัน เซลล์ที่มีขนาดใหญ่เรียกว่า secondary oocyte เซลล์ที่มีขนาดเล็กเรียกว่า first polar body secondary oocyte จะแบ่งตัวต่อไปจนถึงระยะเมตาเฟส II แล้วค้างไว้จนกระทั่งตกไข่ เมื่อไข่ตกแล้วถ้าไม่ได้รับการผสม เซลล์ไข่จะฝ่อไป ถ้าได้รับการผสม secondary oocyteจะแบ่งตัวต่อจนสิ้นสุดไมโอซิส II ได้เซลล์ไข่กับ second polar body หลังจากนั้นเซลล์ไข่จะปฏิสนธิกับสเปิร์มได้ไซโกต
วงจรการตกไข่ และวงรอบประจำเดือน (Menstrual cycle)
วงจรการเปลี่ยนแปลงที่มดลูก (Uterine cycle)
ช่วงการเสริมสร้าง
(Proliferative phase)
เป็นช่วงแรกของรอบเดือน โดยเป็นการทำงานของฮอร์โมน estrogen จะช่วยทำให้ผนังมดลูก มีการสร้างเนื้อเยื่อเพิ่มความหนามากขึ้น ชดเชยกับเนื้อเยื่อส่วนที่หลุดลอกไปกลายเป็นส่วนหนึ่งของ ประจำเดือนในวงจรรอบเดือนครั้งที่แล้ว
ช่วงหลั่ง (Secretory phase)
ตรงกับช่วงหลังการตกไข่ โดยการที่ฮอร์โมน progesteroneที่หลั่งจาก corpus luteum มาทำให้เยื่อบุมดลูกส่วนบนมีลักษณะที่หนาขึ้น อวบหนาขึ้น
.ช่วงก่อนการมีประจำเดือน (Premenstrual phase)
เป็นระยะที่ไข่ไม่มีการฝังตัวที่ผนังมดลูกที่เตรียมไว้ ระดับของฮอร์โมน progesterone ก็จะ ลดลง ทำให้เส้นเลือด spiral artery ที่มาหล่อเลี้ยงเยื่อบุบริเวณมดลูกเกิดการตีบ
วงจรการเปลี่ยนแปลงที่รังไข่ (Ovarian cycle)
Follicular phase / Pre - ovulatory phase
การอ่อนตัวลงของเซลล์ถุงไข่ เนื่องจากถูกย่อยด้วย collagenase และ plasmin ใน follicular fluid
จากการบวมของถุงไข่ เนื่องจากมีเลือดเข้ามาเลี้ยงมาก ภายใต้อิทธิพลของ progesterone ที่ เพิ่มขึ้นและจากการเพิ่มของ LH
Luteal phase / Post - ovulatory phase
progesterone ซึ่งจะมีผลกระตุ้นเยื่อบุโพรงมดลูกให้เปลี่ยนเป็น secretory endometrium
androgen จะมีการเปลี่ยนสภาพโดย granulose cell ให้เป็น estrogen (ปริมาณเล็กน้อย)
นางสาวชรินรัตน์ อุ้ยมาก รหัสนักศึกษา 64106301123
ห้อง 1B เลขที่ 51