Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ENDOGENI POKRETI - Coggle Diagram

- - - - Euroazijska, Afrička, Sjevernoamerička, Južnoamerička, Tihooceanska, Australo-indijska, Antarktička
    - - Nazca, Cocos, Karipska, Filipinska, Arapska...
  - - - litosferne ploče se razmiču a kroz pukotine nastale tim razmicanjem užarena magma prodire na površinu i pri tome nastaju SREDNJOOCEANSKI HRPTOVI
    - - sudaraju se litosferne ploče i pritom se jedna podvlači pod drugu, formiraju se DUBOKOMORSKI JARCI ili BRAZDE
        
        taj se proces naziva PODVLAČENJE ili SUBDUKCIJA
    - - jedna se ploča pomiće uz drugu
      - formiraju se velike aktivne pukotine (rasjedi)
- - - - nastaju ohlađivanjem i kristalizacijom magme u litosferi
      - zrnate strukture
      - granit, diorit, sjenit, gabro
    - - razlikuju se po tome kako su dospjele na Zemljinu površinu
      - ako na površinu dospiju kao izljevi i tokovi lave onda su PORIFERNE STRUKTURE
      - ako je ohlađivanje bilo brzo onda nastaje OPSIDIJAN
      - ako je lava bogata plinovima, stijena će sadržavati šupljine ispunjene plinovima POLUVUĆAC
      - bazilit, riolit, andezit
  - - - KLASIČNE
        
        sastoje se od trošnog materijala koji je nastao razaranjem drugih stijena i njihovim taloženjem
        
        te se stijene razlikuju prema veličini ulomka od kojih su građene
      - KEMIJSKE
        
        nastaju kristalizacijom ili izlučivanjem iz zasićenih otopina
        
        najčešće nastaju u plitkim dijelovima mora i jezera gdje je jako isparavanje
        
        dolmiti, gips,halit
      - BIOGENE
        
        nastale od živih organizama
      - KAUSTOBIOLITI
        
        biogene sedimentne stijene
        
        građene od ugljika ili ugljikovodika
        
        najčešće biljnog postanka, a nastaju karbonizacijom
        
        treset, lignit, smeđi ugljen, kameni ugljen i antracit
  - - - pri tome se stijeni mijenja mineralni sastav i struktura
- - - - čini središnji dio Zemlje
      - zauzima oko trećinu ukupne mase Zemlje
      - masa zemlje posljedica je teških elemenata koji se nalaze u njoj (željezo, nikal)
      - zbog velikog tlaka naziva se još i biosfera
      - njezina temperatura iznosi 5500°C
    - - nalazi se između jezgre i kore (debeo oko 2900km)
      - u njemu temperature iznose oko 3700°C
      - njegov najveći dio užaren je i žitak (magma)
      - Magmu zagrijava jezgra, smanjuje njezinu gustoću te nastaje uzlazno gibanje
      - u dijelovima gdje se magma hladi postoji strujanje prema unutrašnjosti
      - KONVEKTIVNA GIBANJA u njemu uzrokuju pomicanje Zemljine kore
      - sastoji se od 3 dijela (donji, srednji, gornji)
      - ATENOSFERA(srednji plašt)-dolazi do konvektivnog gibanja magme
      - LITOSFERA prijelazna zona između žitkog dijela plašta i čvrste kore na površini
        
        nije jednostavne građe, uglavnom je čine lakši alumosilikati u obliku bazalta i granita
    - - površinski, najtanji Zemljin omotač
      - građena od lakših elemenata(kisika, silicija,aluminija)
      - 3 tipa: kontinentska, oceanska i prijelazni tip kore
        
        KONTINENTSKA
        
        najdeblji dio kore
        
        zauzima oko 34,5%
        
        građena od granita pa se naziva i granitna ili sial
        
        osim kopnenih dijelova obuhvaća priobalne dijelove
        
        OCEANSKA
        
        zauzima oko 59,5%
        
        tanja od kontinentske
        
        čini najveći dio dna oceana
        
        građena od bazalta pa se naziva bazaltna ili sima
        
        PRIJELAZNA
        
        zauzima oko 6%
        
        prostor dodira kontinentalne i oceanske
        
        najnestabilniji dio
        
        karakteristična seizmička i vulkanska aktivnost
- - - - padina uvijek označava donji, a krovina gornji sloj
    - - valovite deformacije slojeva koje nastaju djelovanjem subdukcije, kompresije ibočnih pritisaka te izdizanjem ili spuštanjem dijelova konntinenta
      - bora se sastoji od konkavnog dijela ili sinklinare i konveksnog dijela ili antiklinale
      - najviši dio antiklinale naziva se tjeme, a najniži dno
      - ako je tjeme razoreno djelovanjem egzogenih procesa naziva se zračno sedlo
      - kod svake bore razlikujemo krila bore koje dijeli osna ploha, s obzirom na položaj osne plohe prema horizontalnoj ravnini, bore mogu biti uspravne, kose, prebačene, polegle i utonule
      - s obzirom na položaj sne plohe prema krilima bore razlikuju se normalne, izoklinalne, lepezaste, koljenaste
      - koljenaste bore prijelazni su oblik između bore i rasjeda
      - složene bore čini niz različitih pojedinačnih bora a nazivaju se antiklinorij i sinklinorij
    - - nastaju pomicanjem Zemljine kore duž rasjednih ploha ili paraklaza
      - izdizanje, spuštanje ili uzdužno pomicanje pri čemu Zemljina kora puca
      - svaki rasjed ima krila, rasjednu plohu te skok ili hod
      - krila rasjeda su slojevi s obje strane rasjedne plohe, a rasjedna ploha je površina duž koje se zbivalo rasjedanje, skok je vertikalna razlika u visini krila, a hod horizontalni razmak međđu krilima,rasjedna ploha najčešće je kosa, a katkad može b iti i okomita
      - podinska krila rasjeda su krila koja se nalaze ispod paraklaze, a krovinska krila su ona krila koja se nalaze iznad paraklaze
      - mogu biti normalni, reverzni i horizontalni
      - tektonska graba nastaje spuštanjem Zemljine površine duž jednog ili više normalnih rasjeda
      - timor nastaje bočnim stepeničastim spuštanjem kore duž više normalnih rasjeda
    - - nastaju pri jakom rasjedanju i snažnim bočnim pritiscima u orogenoj fazi razvoja Zemljine kore, pri tome starije naslage navlače i prebacuju iznad mlađih, često na vrlo velikim udaljenostima
      - u Alpama
    - - dugotrajna pomicanja velikih dijelova Zemljine kore pri čemu se uzdižu ili spuštaju
      - djelovanjem egzogenih sila reljef se troši, planinski se lanci snižavaju, a materijal nastao trošenjem ispunjava udubljenja, zbog toga pojedini dijelovi kore postaju lakši, odnostno teži te se izdižu, odnosno spuštaju
      - izdizanje ili spuštanje kopna do izražaja dolazi na obalama
      - ako se more povlači riječ je o REGRESIJI, a ako se izdiže riječ je o TRANSGRESIJI