ELEKTRIZITATEA ETA ELEKTRONIKA
Joana Martinez 15 (3F)
Karga elektrikoek higidura. Zirkuitu elektrikoa
zirkuitu elektrikoak adieraztean, elementuen ikurrak erabili:
sorgailuetan, energia-mota x energia elektrikoan bihurtu
zirkuitu elektrikoa
hargailuetan, energia elektrikoa beste energian eraldatu
zirkuitu elektriko baten atalak
korronte elektrikoaren noranzko konbentzionala
zirkuitu elektriko
korronte elektrikoaren noranzkoa
eroale bat behar da
karga elektrikoak
korronte elektrikoa sortzeko desoreka elektrikoa
sorgailu elektriko motak:
tximistak
zoruaren eta hodeien arteko desoreka
bat-bateko desorek elektrikoa 
ez dago eroalerik
esku-argiaren led lanpara
pilaren bi poloen arteko desoreka
korronte elektriko egonkorra
karga elektriko askeak dituen materiala
desoreka elektrikoan puntuak lotzean higitu ahal
korronteak pilatik bonbilara, alderantziz bideari
konektatzen dituzten harietan zehar deitu
material eroalea
hargailua
etengailua
sorgailu elektrikoa
energia-galera hutsa du
sorgailutik sortutako energia eraldatzeko gai den edozein osagai elektriko/ elektronikoa
korrontearen igarotzea kontrolatu
zirkuitua
irekiz
itxiz
korronte elektriko egonkorra eroaten bide itxia
zirkuituan zehar karga, energia kontserbatzen
energia kimikoa energia elektriko bihurtu
eguzki-energia energia elektrikoa bihurtu
energia mekanikoa energia elektrikoa bihurtu
nola higitu?
modu erregularrean eraldatu
elektroien higidura polo negatibotik-positibora
elektroien higidura polo positibotik-negatibora
beti noranzko berdinean
korronte zuzena
korronte alterno
zirkuitu elektriko batean magnitudeak neurtzea
karga elektrikoa askeak ditu eta hauek materialean zehar garraiatzeko ahalmena duten materialak dira
karga elektrikoa (q)
unitatea Coulumb-a da (C)
Coulumb bakoitzak elktroi kopuru oso handia
korronte elktrikoa/ desoreka elektrikoa sortzeko ahalmena duen elementua
eskema elektrikoa
zer erlazio dago V-I artean
Korrontearen intentsitatea
Erresistentzia elektrikoa (R)
potentzial-diferentzia (V)
eroale baten bi puntuen arteko desoreka elektrikoa da
haren unitatea Volt-a (V)
V ateratzeko formula
V=E/Q
1volt (V)= 1 joule (J)/ 1 coulomb (C)
neurtzeko tresna
Voltimetroa
zirkuitu bateko bi punturen arteko p.d-a neurtzen da
bi puntuen artean konektatu, paraleloko konexioaren bidez
eroalearen sekzio batetatik denbora unitatean igarotzen diren karga kopurua
haren unitatea Ampere-a (A)
I ateratzeko formula
I= Q/t
Erresistentzia elektrikoen elkarketak
I=Q/t
1 ampere (A) = 1 coulomb (C)/ 1 segundo (s)
Amperimetroa
zirkuitotik pasatzen den korrontearen intentsitatea neurtu
neurria hartu nahi den puntuan konektatu eroalearekin
serieko konexi baten bidez
G.S. Ohm alemaniar fisikaria
zirkuitu batetik igarotzen den korronte elektrikoaren intentsitatea, aplikatutako tentsioaren arteko erlazioa neurtu
V/I zatidurak balio konstante beti
balio horri erresistentzia deritzo
esperimentu gustietan V-I ren artean proportzionaltasun-erlazioa
(V=kte.I)
hargailuaren araberakoa
Ohm-en legea:
eroale batetik igarotzen den korronte elektrikoaren intentsitatea haren ertzetan aplikatutako potentzial-diferentziarekiko zuzenki proportzionala da.
V/I =kte = R
V=R.I
Material isolatzaileetan R= infinitu
zirkuitu batean V/I izango da. Eroale baten zehar karga elektrikoei eragiten dien oztopoa
haren unitatea Ohm(io)a ()
R ateratzeko formula
R= P.L/S
erresistentzien serieko elkarketak
zirkuitu batean erresistentzia konektatzean, multzo osoaren balioa konektatzeko moduaren araberakoa
erresistentzia paraleloko elkarketak
konexioek zirkuituaren ezaugarriak aldatu
zirkuituko elementuak serieko konexioaren bidez konektatzeko, kable berean
serieko konexioaren bidez konektatutako bi erresistentziaren erresistentzia baliokidea:
Rtot= R1 + R2
zirkuituko elementuak paraleloko konexioen bidez konektatuta
paraleloko konexioaren bidez konektatutako bi erresistentziaren erresistentzia baliokidea:
1/Rtot= 1/R1 + 1/R2
Sorgailu elektrikoen azterketa
pilak serieko konexioan
Vg= V1 + V2 =3V
pilak paraleloko konexioan
Vg= V1= V2= 1,5V
pila elektriko motak
bi pila motak
pila primarioak
berriz kargatzeko pilak edo metagailuak
erreakzio kimikoa ez da itzulgarria
erabili ondoren bota behar da
erreakzio kimikoa itzulgarria da
sorgailu giza erabili daiteke
hargailu gisa
erreakzio kimikoetan: energia kimikoa-energia elektrikoa bihurtu
sorgailuaren alderantzizko erreakzioa
pila berriro kargatzen da
nire buruketa