Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ระบบย่อยอาหาร - Coggle Diagram

- - - - การกลืนแบ่งได้ 3 ระยะ
        
        ระยะที่อยู่บริเวณคอหอย (pharyngeal stage)
        
        เมื่ออาหารตกลงมาถึงคอหอย การกลืนจะต่อเนื่องเป็นรีเฟลกซ์ ไม่สามารถยุติการกลืนได้ เพดานอ่อนถูกดึงขึ้นไปปิดคอหอยช่องจมูก (nasopharynx) ป้องกันการสำลักอาหารเข้าจมูก สายเสียง (vocal cord) ถูกดึงปิดเข้าหากัน กล่องเสียง (larynx) เคลื่อนไปข้างหน้าและขึ้นข้างบนแนบฝาปิดกล่องเสียง (epiglottis) ปิดทางเดินหายใจ ป้องกันอาหารเข้าหลอดลมและช่วยเปิดหูรูดตอนบนของหลลอดอาหาร (upper esophageal sphincter : UES) กล้ามเนื้อของคอหอยบีบตัวผลักดันอาหารสู่หลอดอาหาร
        
        ระยะที่อยู่ในหลอดอาหาร (esophageal stage)
        
        หลอดอาหารยาวประมาณ 25 ซม. เชื่อมคอหอยกับกระเพาะอาหารอยู่ในช่องอกหลังหลอดลมใหญ่
        
        แบ่งเป็น 3 ส่วนตามการทำหน้าที่
        
        ส่วนกลางหรือบอดี้ มีทั้งกล้ามเนื้อลายและกล้ามเนื้อเรียบ
        
        ส่วนล่าง
        คือ กล้ามเนื้อหูรูด เป็นกล้ามเนื้อเรียบอย่างเดียว ช่วยผลักดันอาหารและป้องกันกรดจากกระเพาะอาหารเข้าไปทำลายหลอดอาหาร
        
        ส่วนบน
        คือ หูรูดอันบน บุด้วยกล้ามเนื้อลาย เพื่อช่วยการกลืน
        
        ระยะที่อยู่ในปาก (oral stage)
        
        เป็นการทำงานในอำนาจจิตใจ ภายใต้การควบคุมของสมองใหญ่ (Cerebrum) ตอบสนองสัญญาณนำเข้าโดยบังคับให้มีการหุบปาก กระดกลิ้นขึ้นชิดเพดาน ผลักก้อนอาหารลงสู่คอหอย
  - - - แบ่งตามการทำหน้าที่จะมี 2 ส่วน
        
        ส่วนต้น
        ประกอบด้วย ฟันดัส คอร์ปัส ประมาณ 1/3 เป็นที่เก็บพักอาหาร กล้ามเนื้อจะมีการหดตัวน้อยๆ คงที่ในแต่ละขณะ (tonic contraction)
        
        ส่วนที่สอง
        เรียกว่า แอนทรัล ปั๊ม ประกอบด้วยคอร์ปัส 2/3 ส่วน แอนทรัมและไพลอรัสจะมีชั้นกล้ามเนื้อที่หนากว่าส่วนต้น จะมีหน้าที่หดตัวและคลายตัวเป็นจังหวะ (phasic contraction) เพื่อคลุกเคล้าอาหารให้เข้ากับน้ำย่อยของกระเพาะอาหารที่ย่อยแล้วนั้น สู่ลำไส้เล็กต่อไป
    - - เพื่อเป็นที่เก็บกักอาหารที่กินเข้าไปในแต่ละมื้อ แล้วเคลื่อนไหวคลุกเคล้าอาหารผสมกับน้ำคัดหลั่งของกระเพาะ จนอาหารมีขนาดเล็กลง แล้วบีบเคลื่อนอย่างมีระเบียบภายใต้การควบคุมอย่างเหมาะสม พ่นอาหารที่ย่อยแล้วนั้นผ่านหูรูดไพลอรัสสู่ลำไส้เล็กส่วนต้น กระเพาะอาหารก็จะว่าง เพื่อรองรับอาหารใหม่
    - - ขณะที่มีอาหารอยู่ในกระเพาะ
      - ขณะท้องว่าง
      - ขณะกลืนอาหาร
  - - - ส่วนกลาง
        เรียก jejunum ยาว 2.5. เมตร ทำหน้าที่ในการย่อยและดูดซึมสารอาหาร
      - ส่วนปลาย
        เรียก ileum ยาว 3.5 เมตรทำหน้าที่ในการย่อยและดูดซึมสารอาหาร ส่วนปลายนี้จะเปิดติดต่อกับลำไส้ใหญ่ส่วนต้นคือ cecum
      - ส่วนต้น
        เรียก duodenum ยาว 25 ซม. ไม่มีเยื่อยึดลำไส้
  - - - ประกอบด้วย
        
        ระยะเงียบ
        ไม่มีการหดตัว คล้ายกับการเกิดอาการท้องอืด
        
        ระยะบีบตัวเบาๆ
        ไม่สม่ำเสมอ แล้วบีบตัวแรงขึ้นๆ กินเวลาประมาณ 10 นาที ความแรงนี้จะแผ่ไปตามความยาวของลำไส้
        
        ระยะบีบตัวอ่อนลง
        แล้วหยุดไป กินเวลาแต่ละรอบประมาณ 80-120 นาที เมื่อแรงบีบตัวสิ้นสุดที่ไอเลียม ก็จะเกิดรอบใหม่เป็นการบีบไล่กวาดอาหารที่ตกค้างในลำไส้ลงสู่ลำไส่ใหญ่จนหมด ป้องกันการเจริญเติบโตของแบคทีเรียในลำไส้เล็ก
  - - - Vermiform appendix
      - rectum
      - cecum
  - - - ส่งผลให้หูรูดอันนอกหดตัว ความดันในลำไส้ตรงจะเพิ่มขึ้น ทำให้รู้สึกปวดถ่ายอุจจาระ แต่ถ้าไม่พร้อมหรือมีการอั้นอุจจาระไว้ หูรูดอันนอกจะปิดแน่นขึ้น
- - - - ต่อมน้ำลายมี 3 คู่
        
        ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกรล่าง
        
        ต่อมน้ำลายใต้ลิน
        
        ต่อมพาโรติด
    - - สารที่หลั่งจากกระเพาะอาหาร เรียกว่า น้ำหลั่งกระเพาะอาหาร (gastric juice) เป็นส่วนผสมของสารหลั่งจากเซลล์เยื่อบุผิวกระเพาะอาหาร และสารหลั่งของต่อมในกระเพาะอาหาร
        
        Electrolyte ได้แก่ โซเดียม โปตัสเซียม ไฮโดรเจน แคลเซียมคลอไรด์ ไบคาร์บอเนต เซลล์เยื่อบุผิวจะหลั่งอิเลกโตรลัยต์เหล่านี้โดยมีความเข้มข้นใกล้เคียงกับในพลาสมา
        
        น้ำเมือก (Mucus) มีหน้าที่สร้างเมือก มีลักษณะหนืดแต่ลื่น สำหรับหล่อลื่นและเป็ นกันชนของกระเพาะอาหาร(Gastric mucosal barrier)
        
        น้ำย่อย น้ำย่อยที่สำคัญของกระเพาะอาหารได้แก่ Pepsinogen ซึ่งยังไม่สามารถย่อยสารอาหารได้ จะทำงานได้เมื่อถูกกรดเกลือสลายให้ Pepsin ที่ pH 1.0-3.0
        
        สารอินทรินสิค (Intrinsic factor) เป็นกลัยโครโปรตีนสร้างจากเซลล์ parietal
        
        ฮอร์โมน ฮอร์โมนเป็นตัวสำคัญของกระเพาะอาหาร สร้างจากเซลล์จีของแอนทรัม คือ Gastrin ทำหน้าที่กระตุ้นกรดเกลือและ Pepsinogen
        
        กรดเกลือ (HCl) สร้างจากเซลล์พาไรเอตัลของคอร์พัสและฟันดัส ทำหน้าที่เปลี่ยนสารเพปซิโนเจน ให้เป็นเพปซิน(สำหรับย่อยโปรตีน) ช่วยสลายแป้งและดูดซึมธาตุเหล็ก
    - - เป็นอวัยวะสำคัญในการย่อยแและการดูดซึมอาหาร อาศัยน้ำย่อยจากลำไส้เล็กเอง ตับ ตับอ่อนรวมทั้งฮอร์โมน secretin และโคลีซิสโทไคนิน
    - - ตับอ่อนเป็นต่อมขนาดใหญ่ ให้สารคัดหลั่งทั้งชนิดจากต่อมมีท่อและไร้ท่อ
        
        สารคัดหลั่งจากต่อมไร้ท่อคือฮอร์โมน อินซูลิน กลูคากอน โพลีเพปไทด์ ซึ่งออกฤทธิ์เกี่ยวกับเมตาบอลิซึมของคาร์โบไฮเดรต
        
        สารคัดหลั่งจากต่อมมีท่อนั้นเป็นน้ำย่อยและด่าง
      - ตับอ่อนมีตัวยับยั้งทริปซิน (Trypsin inhibitor) คอยจับทริปซินที่อาจเกิดขึ้นในท่อตับอ่อน เพื่อป้องกันไม่ให้ตับอ่อนถูกย่อย
    - - ลำไส้ใหญ่จะไม่หลั่งน้ำย่อย หลั่งเมือกที่เป็นด่าง วันละประมาณ 50 มล.
        
        มี electrolyte เช่น ไบคาร์บอเนตไอออน โซเดียมไอออน โปตัสเซียมไอออน และ คลอไรด์ไอออน
        
        มีแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ โดยไม่ทำให้เกิดโรคแก่ร่างกาย (Microflora bacteria) ช่วยสลายกากอาหารให้เป็นยูเรียและก๊าซ รวมทั้งวิตามินด้วย