Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การเปลี่ยนแปลงทางกายวิภาค และสรีรวิทยาในระยะตั้งครรภ์ - Coggle Diagram

- - - - สาเหตุเกิดจากมีเลือดไปเลี้ยงอวัยวะมากขึ้น( chadwick sign)
        
        การเปลี่ยนแปลงจะทำให้ช่องคลอดนุ่ม และหนาตัวมากขึ้น กล้ามเนื้อเรียบขยายตัวมากขึ้น
    - - เกิดจากเลือไปเลี้ยงมากข้น ( chadwick sign )
        
        มีการสร้างมูกหลังการปฏิสนธิ ทำหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูก เรัยกว่า mucus plug
    - - มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง เพื่อปรับเปลี่ยนตามสิ่งที่อยู่ในมดลูก
        เช่น ทารก รก น้ำคร่ำ
        
        1.Piskacek"s sign ; การที่ตัวอ่อนฝังตัวในมดลูก
        
        2.Ladin's sign ; การนุ่มตัวลงของมดลูกบริเวณด้านหน้าตามแนวรอยต่อปากมดลูก
        
        Fernwald's ; การนุ่มตัวบริเวณยอดมดลูก ตรงที่รกเกาะ
        
        4.Hegar's sign ; การนุ่มตัวของมดลูกส่วน Isthmus
        
        5.Mcdonal's sign ; มดลูกเกิดความยืดหยุ่น
    - - รังไข่ไม่ตกไข่
        
        เกิดจากการเพิ่มของฮอร์โมน estrogen - progesterone จากรก
    - - .เกิดการขยายตัวใหญ่และยาวขึ้น
        
        การปรับขนาดของสัดส่วนกับมดลูกที่ขยายตัวเพิ่ขึ้น
    - - มีอาการเจ็บบริเวณหัวนมใน 6 wk. และอาจมีน้ำนมใสใน16 wk. หลังจากการตั้งครรภ์
        
        เกิดจากการที่มีฮอร์โมน estrogen - progesterone
- - - - ตั้งครรภ์ประมาณ 2-8 เดือน
        
        ฮอร์โมน Estrogen เพิ่มขึ้น
        
        มีเลือดคั่งมาก ทำให้เกิดเหงือกบวม (gingivitis) ง่าย เลือดออกได้ง่ายเวลาแปรงฟัน
        
        ต่อมน้ำลายจะผลิตน้ำลายออกมาปริมาณมาก
        (Ptyalism or Salivation)
    - - ระยะ 2 เดือนแรกของการตั้งครรภ์
        
        การเพิ่มของระดับฮอร์โมน HCG และ HCS
        
        มีอาการคลื่นไส้อาเจียน
        
        การเปลี่ยนแปลงเมตาบอลิซิมของคาร์โบไฮเดรต
        
        เกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycemia)
        
        กระเพราะอาหารถูกเบียด
        
        อาการเรอเปรี้ยว แสบร้อนในอกและลำคอ (heart burn)
        
        กรดไหลย้อนมาที่หลอดอาหารส่วนล่าง
      - ฮอร์โมน Progesterone
        
        ทำให้กระเพราะอาหารและลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง
        
        เกิดอาการท้องผูก ท้องอืด ท้องเฟ้อได้ง่าย
      - ฮอร์โมน Estrogen เพิ่มขึ้น
        
        ภาวะกรดในกระเพราะอาหาร (Hydrochloric acid ) และการตอบสนองของภาวะ Histamine ลดลง
        
        โอกาสเกิดแผลในกระเพราะอาหารได้น้อยลง
      - ความดันในหลอดเลือดดำในร่างกายส่วนล่างเพิ่มสูงขึ้นจากการกดของมดลูกของหลอดเลือดดำ
        
        การไหลเวียนเลือดกลับไม่ดี จึงคั่งอยู่บริเวณทหวารหนัก ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง น้ำถูกดูกกลับมากขึ้น
        
        ท้องผูก
        
        อุจจาระแข็งครูดหรือกดหลอดเลือดดำที่หวารหนัก
        
        ริดสีดวงทวารหนัก (Hemorrhoids)
    - - ไตรมาสที่ 3
        
        ตับจะถูกเบียดให้สูงขึ้นและอยู่ด้านหลังของมดลูก
      - ตับทำงานเพิ่มขึ้น
        
        ระดับ Cholesterol, Lipoprotein, Triglyceride สูงขึ้น
        
        อาจมีอาการเหมือนคนเป็นโรคตับ
        
        Palmar erythema และ Spider nevi
        
        อาการเหล่านี้จะหายไปเองอย่างรวดเร็วหลังคลอด
    - - รูปร่างจะโปร่งพองขึ้น ความตึงตัวลดลง
      - ฮอร์โมน Progesterone
        
        น้ำดีไหลช้า
        
        เกิดการสะสมของผลึก Cholesterol
        
        เสี่ยงต่อการเกิดนิ่วในถุงน้ำดีมากขึ้น
- - - - ข้อต่อการะดูกกระเบนเหน็บกับก้นกกและเชิงกราน คลายคัวและเคลื่อนไหวได้
        
        กระดูกสันหลังบริเวณเอวที่ต่อกับก้นกกแอ่นไปด้านหน้า
        
        จุดศูนย์ถ่วงเปลี่ยนไปข้างหน้า
        
        หลังส่วนล่างแอ่น เพื่อรักษาจุดศูนย์ถ่วงของร่างกาย
        
        ไหล่งุ้ม, ท่ายืนและเดินเปลี่ยน, ปวดกล้ามเนื้อ, กระดูกที่หลัง
- - - - สตรีตั้งครรภ์ที่แพ้ท้องและคลื่นไส้ ทำให้ร่างกายนำไขมันออกมาเป็นพลังงานทดแทน
        
        Low-density lipoprotein cholesterol (LDL-C) สูงขึ้นเรื่อยๆ สูงสุดที่ครรภ์อายุ 36 สัปดาห์
        
        High-density lipoprotein cholesterol (HDL-C) เพิ่มสูงสุดขณะครรภ์อายุ 25 สัปดาห์ และคงที่ต่อจนคลอด
        
        การเพิ่มของ cholesterol เป็นผลจากฮอร์โมน estrogen ที่มีผลต่อตับ
    - - โปรตีนถูกสังเคราะห์เพิ่มขึ้นเพื่อสนองความต้องการของเนื้อเยื่อต่างๆในส่วนของทารก รก และมดลูกที่เจริญขึ้นระหว่างการตั้งครรภ์ ซึ่งไตรมาสที่ 3เป็นช่วงที่ร่างกายต้องการโปรตีนมากที่สุด
    - - ระยะแรก รกจะสร้างฮอร์โมน estrogen และ progesterone ไปมีผลให้ beta cell ของตับอ่อน หลั่งอินซูลินเพิ่มขึ้น
        
        มีการสะสมglycogen และไขมันในเนื้อเยื่อเพิ่มมากขึ้น โดยสร้างพลังงานจากการเผาผลาญกลูโคสเป็นหลัก
      - ระยะหลังการตั้งครรภ์ จะสร้างฮอร์โมน Human placental lactogen (HPL), Prolactin, Cortisone, Glucagon ทำให้ประสิทธิภาพของอินซูลินในการนำน้ำตาลเข้าสู่เซลล์ลดลงทั้งๆที่ระดับอินซูลินเพิ่มขึ้น
    - - การตั้งครรภ์จะมีการสะสมของน้ำเพิ่มขึ้น ในครรภ์ครบกำหนดจะมีน้ำสะสมถึง 6.5 ลิตร ซึ่งเป็นส่วนของทารก รก และน้ำคร่ำ 3.5 ลิตร และอีก 3 ลิตร เป็นปริมาณน้ำในมดลูก เต้านม
        
        ทำให้ osmolality ของเลือดลดลง ทำให้ระยะท้ายๆของการตั้งครรภ์ จะมีอาการบวมที่ข้อเท้าและขา
    - - ขณะตั้งครรภ์ร่างกายต้องการธาตุเหล็กเพิ่มมากขึ้น
        
        ต้องการมากในไตรมาสที่3 จำเป็นต้องใช้ธาตุเหล็กในรูปแบบยาบำรุงเลือดตั้งแต่ ไตรมาสที่2 จนระยะหลังคลอด
- - - - ถูกมดลูกที่มีขนาดโตขึ้นดันให้หัวใจยกตัวสูงขึ้นและเยื้องไปด้านซ้ายมากขึ้น
        
        ตรวจพบเสียงหัวใจของคุณแม่ผิดปกติไป เช่นมีเสียงรั่วของลิ้นหัวใจ หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
    - - ปริมาณสารน้ำในร่างกายเพิ่มขึ้น รวมทั้งหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงมดลูกและรกขยายตัว
        
        ท่านอนหงายจะทำให้มดลูกกดทับลงบนหลอดเลือดดำ inferior vena cava จนทำให้ปริมาณเลือดไปเลี้ยงร่างกาย (cardiac output) ลดลงไป 30%
        
        เพราะเลือดจากขาไม่สามารถไหลกลับสู่หัวใจได้
        
        ภาวะช็อกที่เรียกว่า
        supine hypotensive syndrome
    - - ขณะเดียวกันการที่มดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้นจนไปกดทับเส้นเลือดใหญ่ที่พาเลือดไหลกลับหัวใจ ทำให้เลือดไหลเวียนเข้าหัวใจหรือขึ้นไปเลี้ยงสมองได้ช้าลงเช่นกัน
        
        มีอาการหน้ามืดคล้ายจะเป็นลมได้เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงจากท่านั่งเป็นท่ายืน
    - - เนื่องจากถูกกดด้วยมดลูกและส่วนนำของทารกในครรภ์ทำให้เลือดไหลกลับได้ไม่ดี
        
        ทำให้ขาบวม มีเส้นเลือดขอดที่ขาและอวัยวะเพศภายนอก หรือเป็นริดสีดวงทวารได้
    - - ค่า Hemoglobin และ Hematocrit ลดลง
        
        เกิดภาวะโลหิตจาง
        
        หน้ามืด เวียนศีรษะ เป็นลมง่าย อ่อนเพลีย ง่วงบ่อย
    - - ปริมาณมากขึ้นแต่เจือจางลง
        
        ทำให้เกิด”ภาวะซีดจากการตั้งครรภ์” ได้
    - - ติดเชื้อ
    - - estrogen และ progesterone เพิ่มขึ้น
- - - - หลอดเลือดฝอยบริเวณทางเดินหายใจขยาย
        
        หายใจเร็วขึ้น
    - - มีน้ำและเลือดคั่ง
        
        คัดจมูก, เลือดกำเดาไหลง่าย
    - - กระบังลมเคลื่อนสูงขึ้น
        
        ทรวงอกขยายออกด้านข้าง, ความจุปอดเพิ่มขึ้น
    - - hypothalamus เปลี่ยนการตั้งค่า PaCO2 เหลือ 32 มม.ปรอท, Tidal volume เพิ่มเป็น 700 มล., Minute volume เพิ่มขึ้น 2-3 ลิตร
        
        หายใจเร็ว, แรงขึ้น, เหนื่อยหอบ
    - - การหายใจโดยใช้หน้าอก
        
        หายใจลำบากช่วงท้ายของการตั้งครรภ์ แต่จะช่วงก่อนคลอดจะดีขึ้น
- - - - ผิวหนังอุ่น ชุ่มชื้น
    - - ผิวหนังที่โหนกแก้ม จมูก เหนือริมฝีปาก และหน้าผากคล้ำขึ้น
        
        Chloasma หรือ หน้ากากของสตรีตั้งครรภ์
      - linear nigra เส้นตรงสีน้ำตาลหรือดำกลางหน้าท้อง ยาวตั้งแต่หัวหน่าวถึงลิ้นปี่
      - หน้าท้อง เต้านม สะโพก ต้นขาแตกลาย
        
        รอยแตกสีชมพูหรือแดง
        
        หลอดเลือดใต้ผิวหนังขาด, มีเลือดขัง
        
        รอยแตกสีขาวเงิน (เป็นการเปลี่ยนแปลงแบบถาวร)
        
        เลือดถูกดูดซึมหลังคลอด
      - Diastasis recti (กล้ามเนื้อ rectus เกิดการแยก)
        
        รอยแยกของกล้ามเนื้อหน้าท้อง
- - - - การเพิ่มขึ้นของของเสียที่เกิดจากการเมตาบอลิสมของสตรีตั้งครรภ์และทารกในครรภ์
        
        ไตขนาดใหญ่ขึ้น น้ำหนักเพิ่มขึ้น
        
        การทำงานเพิ่มขึ้น
        
        ไหลเวียนเลือดในไต
        
        ไตรมาสที่ 2 เลือดไหลผ่านไตเพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 25-30
        
        ไตรมาสที่ 3 ลดลงมาปกติ
        
        อัตราการกรองของโกลเมอรูลัส
        (Glomerular filtration rate : GFR) เพิ่มขึ้นประมาณ 50 %
        
        ช่วงท้ายของไตรมาสที่ 2 เพิ่มสูงมาก
        
        ฮอร์โมน Aldosterone เพิ่มสูงขึ้น
        
        การดูดกลับของโซเดียมที่ไตเพิ่มขึ้น
        
        การดูดกลับของไตทำได้ไม่สมบูรณ์
        
        พบน้ำตาล โปรตีน คริเอตินิน และยูริคในปัสสาวะ
    - - กลูโคสที่อยู่ในท่อไต(Renal tubules)
        
        ถูกกรองออกมาเพิ่มขึ้น แต่ดูดซึมกลับไปใช้ในปริมาณคงเดิม
        
        พบกลูโคสปนออกมาในขณะตั้งครรภ์ได้
      - ฮอร์โมน Progesterone
        
        มีการยืดขยายตั้งแต่ประมาณสัปดาห์ที่ 10 ของการตั้งครรภ์
      - ท่อไตถูกกด
        
        เกิดการคั่งข้างของปัสสาวะในกรวยไต (Hydronephrosis)
        และท่อไต (Hydroureter)
        
        กรวยไตข้างขวาเกิดภาวะนี้ได้มากกว่าข้างซ้าย
        
        ท่อไตข้างขวาถูกกดเบียดจากมดลูกที่ขยายตัวพันช่องเชิงกรานและเอียงไปทางขวา
    - - หนาและมีความจุเพิ่มมากขึ้นประมาณ 15,00 มิลลิลิตร
      - ความตึงตัวของกล้ามเนื้อเรียบกระเพราะปัสสาวะลดลง
        
        ปัสสาวะค้างในกระเพราะปัสสาวะเพิ่มมากขึ้น
        
        เกิดการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่ายขึ้น
      - ปัสสาวะบ่อย
        
        มดลูกไปเบียดกระเพราะปัสสาวะ
        
        ในระยะแรกของการตั้งครรภ์
        
        ส่วนนำของทารกไปกดกระเพราะปัสสาวะ
        
        เลือดและน้ำเหลืองคั่งบริเวณกระเพราะปัสสาวะมากขึ้น
        
        กระเพราะปัสสาวะยืดออก บวม และเกิดการติดเชื้อได้ง่าย
        
        ในระยะใกล้คลอด
- - - - Human chorionic gonadotropin (HCG)
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของ corpus luteum ที่ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมน estrogen และ progesterone จนกว่า รกจะสามารถผลิตฮอร์โมนทั้งสองชนิดได้
        
        ถูกสร้างในวันที่ 8-10 หลังการปฏิสนธิและมีอยู่ประมาณ 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์
        
        นำมาใช้ในการตรวจสอบการตั้งครรภ์
      - Progesterone
        
        ระยะแรกของการตั้งครรภ์ฮอร์โมนนี้ถูกผลิตจาก corpus lutetium จนถึงอายุครรภ์ 10 สัปดาห์ และเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆจนตลอดการตั้งครรภ์
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของเยื่อบุโพรงมดลุกเพื่อรองรับการฝังตัวของตัวอ่อน
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของต่อมและท่อน้ำนม ทำให้เต้านมคัดตึง
        
        มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้สตรีตั้งครรภ์รู้สึกเพลีย เหนื่อยง่ายกว่าปกติ
      - Estrogen
        
        ถูกสร้างตั้งแต่สัปดาห์ที่ 6-12 และเพิ่มขึ้นจนครรภ์ครบกำหนด และหลังคลอดทารกแล้วจะลดต่ำลง
        
        ควบคุมการเจริญเติบโตและการทำหน้าที่ของมดลูก
        
        เพิ่มขนาดของเซลล์กล้ามเนื้อมดลูกและเพิ่มปริมาณเลือดที่มาเลี้ยงมดลูกและรก
        
        ใช้เป็นเครื่องบ่งชี้ของการเจริญเติบโตและภาวะสุขภาพของทารกในครรภ์
        
        เพิ่มการคั่งของน้ำและโซเดียม
        
        ทำให้ปริมาณเลือดเพิ่มขึ้นเพื่อให้มีเลือดมาเลี้ยงมดลูกและรกอย่างเพียงพอ
        
        เพิ่มความยืดหยุ่นของเนื้อเยื้อ กล้ามเนื้อ ข้อต่อ และเอ็น ยืดขยายตัวมากขึ้น
        
        ทำให้หลังแอ่น ปวดหลัง และเจ็บบริเวณกระดูกหัวหน่าวและก้นกบ
        
        ทำให้อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกมีขนาดใหญ่ขึ้น
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของท่อน้ำนม ต่อมน้ำนม หัวนม และเต้านมให้มีขนาดใหญ่ขึ้น
        
        กระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกซึ่งถูกยับยั้งโดยฮอร์โมน progesterone
        
        กระตุ้นการสร้างสารคัดหลั่งในช่องคลอด
        
        เป็นตัวกระตุ้นสาร prostaglandin ในไตรมาสที่ 3
        
        ทำให้มดลูกไวต่อการกระตุ้นด้วย oxytocin และเกิดการหดรัดตัวของมดลูก
        
        มีผลด้านอารมณ์ ทำให้อารมณ์แปรปรวนง่ายและมีอารมณ์ทางเพศเพิ่มขึ้น
    - - สร้างฮอร์โมน progesterone ในสัปดาห์ที่ 10-12 ของการตั้งครรภ์
      - corpus lutetium ของรังไข่สร้างฮอร์โมน relaxin
        
        ทำให้กล้ามเนื้อ กระดูกอ่อนของกระดูกหัวหน่าวและข้อต่อต่างๆคลายตัวและนุ่มขึ้น
    - - ระหว่างตั้งครรภ์จะมีระดับของ parathyroid hormone เพิ่มขึ้นเล็กน้อย
        
        นำไปใช้ในการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ โดยเฉพาะระยะหลังของการตั้งครรภ์
    - - Prolactin hormone
        
        เมื่อตั้งครรภ์ครบกำหนดจะพบว่าระดับฮอร์โมน prolactin สูงกว่าก่อนการตั้งครรภ์ 10 เท่า
        
        เป็นฮอร์โมนที่เตรียมการสร้างน้ำนมของเต้านม
      - Growth Hormome
        
        ในขณะตั้งครรภ์จะมีฮอร์โมนนี้ลดลง
        
        มีผลต่อการเผาผลาญโปรตีน คาร์โบไฮเดรตและไขมัน
      - Oxytocin
        
        ทำให้มดลูกหดรัดตัว
        
        ช่วยให้เกิดการเจ็บครรภ์ เร่งคลอด
        
        ฮอร์โมนนี้จะมีระดับสูงสุดในขณะเบ่งคลอด
    - - ขณะตั้งครรภ์จะมีขนาดโตขึ้นจนคลำได้
      - มีการสร้างฮอร์โมน thyroxin เพิ่มขึ้น โดยระดับฮอร์โมน T4 จะเพิ่มขึ้น แต่ T3 ลดลง
        
        ทนอากาศร้อนได้น้อย
        
        เหงื่อออกมาก
        
        ส่งผลต่อการเผาผลาญอาหาร
        
        ชีพจรเต้นเร็ว
        
        อารมณ์แปรปรวน
        
        อ่อนเพลีย
    - - แม่จะมีการสังเคราะห์ glycogen ซึ่งจะกระตุ้นให้มีการผลิต insulin เพิ่มขึ้น
        
        ความสามารถในการใช้ลดลง
        
        ทำให้สตรีตั้งครรภ์มีอาการคล้ายเบาหวานได้
    - - จะมีขนาดใหญ่ขึ้นเล็กน้อยในขณะตั้งครรภ์
      - ผลิต Corticosteroid hormone เพิ่มขึ้นตลอดระยะเวลาตั้งครรภ์
        
        Hormone cortisone ช่วยในการสังเคราะห์น้ำตาล ทำให้ทารกได้รับน้ำตาลกลูโคสอย่างเพียงพอ
        
        aldosterone จะช่วยป้องกันการสูญเสียโซเดียมและน้ำจากอิทธิพลของฮอร์โมน progesterone ด้วยการดูดโซเดียมและน้ำกลับ