hfdst 2 links hfdst 3 rechts

handel en nijverheid in de republiek

de markt wordt belangrijker

begin van de middeleeuwen werd handel in oost Nederland met de oostzeevaart groot

rond 1450 namen Hollandse steden de oostzeevaart over waarom?

door importeren van graan

commerciële landbouw bestond omdat meer boeren producten gingen produceren voor de markt

Hollanders verdiende met oostzeevaart meer geld dan met de handel deze handel noemde ze moedernegotie

vanaf 1585 nam Holland ook de economie van Zuid-Nederland in waarom?

er werden uitvindingen waardoor er minder mensen nodig waren waardoor er goedkoper werd geproduceerd... zoals

nieuwe fluitschepen die veel vracht mee namen

nieuwe windmolens voor hout zagen en zaden pellen kleurstoffen papier te maken

in 1585 werd Antwerpen heroverd door de Spaanse waardoor haven werden geblokkeerd en mensen naar Holland vluchten wat gunstig was voor Holland

dit leidde tot dat bijna al het geld werd verdiend in handel wat een handelskapitalisme werd genoemd

VOC en WIC

doordat Spanjaarden en Portugezen nieuwe werelddelen hadden ontdekt kwamen er meer producten in handel uit vele verschillende delen van de wereld wat leidde tot een wereldeconomie

handelaren van republiek righten de handelsbedrijven op in oost-indie genaamd de voorcompagnieen die uiteindelijk de VOC werd wat een heel groot suc6 werd

alleen de VOc mocht met Azie handelen en alleen de VOC mochten oorlog voeren tegen Aziatische vorsten voor gunstige handel

door het suc6 van de VOC werd ook het WIC gesticht door kooplui in 1621, de handel tussen de republiek en west Afrika en Amerika

de WIC deed aan kaapvaart: beroven van schepen van vijandelijke landen

slavernij in de kolonien

de WIC handelde ook in mensen. de Europeanen zette plantages neer in Afrika waar de slaven moesten werken

deze slaven werden gevangen door handelaren en verkocht aan Europese onderneming zoals de WIC

driehoekshandel was de handel die in een driehoek ging over de ___zee : de europeanen brachten de slaven in schepen naar Amerika, verkochten ze, laden hun schepen vol met lokale producten, verkochten die voor wapens enz. en kochten daar weer nieuwe slaven mee

de slaven hadden geen rechten en het werk was ongeloofelijk zwaar ook werd ongehoorzaamheid zwaar bestraft

dit leidde tot slaven die in opstand kwamen en probeerde te vluchten

cultuur en smaenleving in de republiek

arm en rijk in de gouden eeuw

door bloei van handel begon de gouden eeuw rond de 17de eeuw

rijke handelsfamilies met politieke macht die steden en gewesten bestuurden werden rijker met de dag door slim investeren

winkeliers en ambachtslieden, verdiende goed en kochten schilderijen en luxegoederen

voor een baas werkende loonarbeiders

de armen zonder werk, kregen af en toe brood en kleding

wezen en zieken werden in tehuizen gestopt om criminelen leren te werken voor hun geld

vele van deze mensen waren migranten waarom?

vanwege geloof wouden ze in een protestants land wonen

arme mensen die uit het buitenland kwamen om een baan te zoeken

kunst

in de gouden eeuw bloeide kunst enorm op

Amsterdam werd uitgebreid en versiert met nieuwe grachten en grachtenhuizen voor de rijkste kooplieden

minder rijken mensen versierde hun huizen met kunst, daarover gesproken was de kunst in Nederland heel uniek door het gebruiken van normale situaties en die op het doek te zetten

religie en wetenschap

in de calvinistische kerk van de republiek Brook een ruzie uit in de 17de eeuw over het geloof

sommige waren voor het vaste geloof over vaststelling van je plaats in het hiernamaals

anderen waren veel soepeler en dachten dat je plaats in het hiernamaals was bepaald door of je gods's woord volgde

na een kerkvergadering genaamd een synode Doordrecht 1618-1619 wint de strikte opvatting van het geloof

er werden dominees verwijderd en er kwam een nieuwe bijbelvertaling gefinancierd door de rpubliek deze heet de statenbijbel ui 1637

mensen mochten binnenshuis elke geloof volgen, de republiek was verrassend tolerant op dat gebied vergeleken met de rest van Europa

er waren veel wetenschappelijke voortzettingen

veel uitvinders waren rond deze tijd veel bezig met natuurwetenschappen en het menselijke lichaam

hugo de groot zei dat iedereen basisrechten had, hij gebruikte hier geen bijbel voor, voor het eerst zelf nadenken

de zeven waren vrij

filosoof Spinoza zei dat god geen persoon was maar dat alles volgde naar natuurwetten

hij onderzocht de bijbel met wetenschappelijk inzicht waar hij beweerden dat de verhaal erin niet waren verzonnen door god

dit leidde tot verbod van zijn boeken

burgers aan de macht

het bestuur van de republiek

de macht was in handen van regenten die steden en gewesten bestuurde

zij zorgden dat all de macht altijd in de families bleef: Coopatie

nauwelijks een centraal bestuur

gewestelijke staten per gewesten

afgevaardigden van steden en van adel bestuurde het platte land

alleen over dingen grote belangrijke dingen namen de gewestelijke staten samen beslissingen, in de staten generaal

politiek was uitsluitend voor mannen

regenten en stadhouder

de machtige stadhouder gaf leiding aan de leger en vloot en was in dienst van de staten generaal

de raadpensionaris van holland was de hoogste ambtenaar die de staten generaal advies gaf over buitenlandse politiek later bestuurden hij ook het landleger

in 1648 toen oorlog tegen Spanje stopte werd het leger van de willem II (stadhouder van toen) verkleint wat ruzie veroorzaakte

na de dood van Willem was er besloten geen stadhouder te benoemen wat de raadpensionaris meteen het machtigst maakte

einde van de gouden eeuw

in 1672 kwamen Engeland frankrijk en Duitse staatjes te aanval tegen de republiek

Engeland wou de handel overnemen

frankrijk wou zijn land uitbreiden

ze wilde ook tijde de macht van de republiek breken

won op zee onder leiding van Michiel de Ruyter

bezatten in no time een deel van de republiek

1672 werd het rampjaar genoemd en kwam er niet laat daarna door problemen met het verlies van de oorlog een einde aan de gouden eeuw

mensen gaven de raadpensionaris de schuld die werd vermoord en er werd toch wel een nieuwe stadhouder ingezet

vorsten met absolute macht

koningen willen meer macht

koningen waren eerst klein en moesten hangen op onloyale edelen

macht van de edelen wordt verkleint door belasting heffing

nu huurde de koningen loyale ambtenaren en soldaten

dit zorgde voor vergroting van macht van de koning

Lodewijk XIV krijgt absolute macht

Lodewijk XIV kreeg absolute macht door

hij nam zelf alle besluit over wetten enz.

werd de baas van alle ministers en ambtenaren

was de hoogste rechter

om dit te behouden deed hij verschillende dingen

stopte de adel in het paleis van Versailles om ze in de gaten te houden

hij verbeterde de economie zodat er meer geld zou binnenkomen

jean-baptiste colbert nam maatregelen om de handel te beïnvloeden voor meer goud: mercantilisme

hier vergrote Lodewijk zijn leger mee

hij had iedereen overtuigd dat hij was gekozen door god dus was Lodewijk praktisch gezien onaantastbaar

iedereen moest ook weer van protestants naar katholiek gaan

hij houden een staand leger die hij gebruikte om zijn grond uit te berijden

nog meer machtige vorsten

ookal liep Rusland economisch achter wou peter de grote ook absolutisme behalen

hij ging op pad om alles te leren over scheepsbouwer

hij stichtte een academie op voor zeelui waar hij soldaten trainden waarmee hij zijn veel oorlogen aanging en veel grondgebied veroverde

hij liet een nieuwe stad maken genaamd Sint-Petersburg die veel werd versierd met luxe ideeën waar hij zelf ging wonen

een machtig parlement

karel probeerde al sinds 1625 he absolutisme te bereiken in Engeland

het parlement was het hier niet mee eens wat leidde tot burgeroorlog wat leidde to onthoofding van Karel I in 1649 wat leidde tot vorming van een republiek

toen de monarchie was hersteld met strenge maatregelen dat alles eerst langs het parlement getrokken moest worden vond een koning Jacobus II dit maar niks wat weer eindigde in oorlog

toen stadhouder willem III Jacobus verdreef riep het parlement hem uit als nieuwe koning

de verlichting

standensamenleving

in de middeleeuwen was er een standensamenleving in frankrijk

adel verdedigde het land en hielp met bestuur

derde stand voor voedsel en dergelijke

geestelijke moesten bidden, deze mensen hadden privileges en hoefden geen belasting te betalen een ancien regime

de bourgeoisie waren rijke burgers zoals kooplieden of rechters

de armen loonarbeiders moesten soms gratis voor hun landheer werken, deze mensen waren grotendeels heel boos over hun gebrek aan rechtspraak

ambachtslieden en winkeliers

verlicht denken

rond 1650 werd het logisch nadenken over onderwerpen zoals natuurrampen populairder zo dachten mensen dat dit kwam door woede van goed maar met logisch nadenken konden ze hierover oplossingen voor verzinnen

dit was de tijd van dat mensen de wereld wouden verbeteren met het verlicht denken, de tijd van de verlichting

kerken konden niet bewijzen dat hun geloof het juiste was dus mochten zij geloven wat ze wilde

nieuwe ideeën voor een goed bestuur

verlichte denkers hadden kritiek tegen het ancien regime en geloofden in natuurrechten dat iedereen van nature rechten had, er waren oneensheden over hoe ze dit gingen oplossen

sommige wilden een democratie

anderen wilde de scheiding van de machten, de trias politica

de koning voert de wetten uit

rechters geven straffen aan mensen die zich niet aan de regels houden

een vergadering van vertegenwoordigers van het volk maakt de wetten

dit werd gecensureerd vooral in frankrijk door de regering omdat ze deze ideeën niet leuk vonden maar dat stopte de denkers niet van publieken debatten de starten om te discusieren

in de Britse koloniën in noord Amerika hadden de bewoners niks te zeggen, dit zorgden voor opstanden in 1765 offerwijl de Amerikaanse revolutie

dit leidde tot een echt oorlog in 1775 en in 1776 de beslissing om als kolonisten zelf hun gebieden te besturen de onafhankelijkheidsverklaring van de USA

in 1783 hadden de kolonisten de Britten voor goed verslagen en de VS werd een federatie ofetrwijl een samenwerking van staten met allen hun eigen bestuur met sommige taken voor de hele VS

AAN HET HOOFD KWAM DE absolute PRESIDENT die alleen de wetten mocht uitvoeren

de volksvertegenwoordigers stelde de wetten vast

alleen rechters mochten rechtspreken

de vs werd het eerste land van de verlichte denkers

balen datnvrouwen en arme mannen hadden geen rechtspraak en afrikanen hadden geen rechten

de franse revolutie

een nieuwe volksvertegenwoordiger

na vele oorlogen zat frankrijk op de kant van failliet gaan, Lodewijk XVI wou belasting verhogen maar niet zonder toestemming van de staten generaal die toen al jaren niet meer samen waren gekomen

hier ontstond ruzie over manier van stemmen en de derde groep voelden zichzelf niet goed gehoord dus richten zij een vergadering op voor de 3de stand om over het bestuur van frankrijk te praten die met de tijd groeide in populariteit

Lodewijk moest hier aan toegeven

mensen waren boos omdat zij macht van de 3de stand nu wouden behouden en bestormde de Bastille op 14 Julie 1789 hiermee begon de franse revolutie wat zou eindigen in een republiek deze revolutie had meerdere oorzaken

het ontstaan van verlichten ideeën in het bestuur

geldtekort in frankrijk

onrechtvaardigheden van het ancien regime

een nieuwe samenleving

na de bestorming werden de privileges van de 1ste en 2de stand weg genomen

er. werd geschreven over de grondrechten van alle burgers in de verklaring van de mens en de burger

er werd in 1791 vertelt in de grondwet dat frankrijk vanaf nu Lodewijk de wetten uitvoerden en vergaderingen maakte en leden van de volksvertegenwoordiging werden gekozen door rijke burgers met stemrecht

de revolutie ontspoort

door vele omstandigheden met de koning en supicies over dat vorsten binnen zouden vallen en de revolutie om zouden draaien werd hij gearresteerd voor landverraad en werd frankrijk een republiek

de gematigde waren de baas in de nationale vergadering, mensen wouden verandering en meer politieke invloed dit wouden de radicalen hun geven dus zij namen actie en grepen de macht

deze woede van radicalen naar gematigde leidde tot de terreur iedereen die niet met de radicalen dachten werd onthoofd met een guillotine

de tijd van napoleon

napoleon komt aan de macht

1794 kwam het einde van de terreur en radicale leider wordt onthoofd

nu wouden sommige meer inspraak van het volk en sommige terug een koning infrankrijk

in 1799 neemt grote generaal Napoleon Bonaparte de macht over frankrijk, die later in 1804 keizer van frankrijk werd benoemd

hij maakte meteen een burgerwet over inspraak van het volk wat een illusie was van zijn dictatuur

hij besloot over de wetten en over oorlog en vrede

code napoleon een wetboek voor het hele volk

het Europese rijk van Napoleon

Napoleon had een groot deel van Europa overnomen behalve groot Brittannië

om groot brittanie de pesten stopte napoleon de handel tussen groot brittanie en de rest van Europa, dit zorgde uiteindelijk voor dat Rusland werd aangevallen door napoleon omdat ze dit niet wouden, dit zou tragisch eindigen voor Napoleon

de soldaten van napoleon werden ver Rusland in gelokt en stierven daar van de kou en op het slagveld

toen napoleon terugtrok vielen Rusland groot brittanie en Oostenrijk en Pruisen frankrijk aan om napoleon voor goed te stoppen wat in 1813 lukte

hij wordt verbannen naar Elba waarna hij terugkeerde, een nieuw leger maakten en in 1815 werd verslagen en permanent naar een eiland in de atlantische oceaan werd verbannen

Napoleon in Nederland

napoleon maakte de republiek een koninkrijk met koning zijn broer Lodewijk napoleon die na weinig tot geen inzet in het helpen van zijn broer de troon moest af staan in 1810

Nederland was een provincie van frankrijk geworden

nederlanders moesten in het franse leger

dezelfde wetten

burgerlijke stand lijst over elke burger info

de kolonien raakte ze kwijt

groot brittanie namen deze Nederlandse bestuurde eilanden in de Caraïbische zee snel over

de WIC en VOC werden overgenomen door groot brittanie

na de eerste verslaging van napoleon komt Nederland mee in opstand en wordt willem I de koning van Nederland, ook kregen zij een paar koloniën terug

revoluties in zuid en midden Amerika

door de verovering van Spanje door napoleon begonnen de Spaanse koloniën een revolutie voor zelfstandigheid

na overwinning tegen Spanje begonnen zij eigen staten te stichten waarvan deze bijna allemaal uit dictatorschap bestonden

HET VOLKSVERTEGENWOORDIGING MAAKT WETTEN REGERING STEKLT WETTEN IN EN RECHTERS STARFFEN MENSen