hfdst 2 links hfdst 3 rechts
handel en nijverheid in de republiek
de markt wordt belangrijker
begin van de middeleeuwen werd handel in oost Nederland met de oostzeevaart groot
rond 1450 namen Hollandse steden de oostzeevaart over waarom?
door importeren van graan
commerciële landbouw bestond omdat meer boeren producten gingen produceren voor de markt
Hollanders verdiende met oostzeevaart meer geld dan met de handel deze handel noemde ze moedernegotie
vanaf 1585 nam Holland ook de economie van Zuid-Nederland in waarom?
er werden uitvindingen waardoor er minder mensen nodig waren waardoor er goedkoper werd geproduceerd... zoals
nieuwe fluitschepen die veel vracht mee namen
nieuwe windmolens voor hout zagen en zaden pellen kleurstoffen papier te maken
in 1585 werd Antwerpen heroverd door de Spaanse waardoor haven werden geblokkeerd en mensen naar Holland vluchten wat gunstig was voor Holland
dit leidde tot dat bijna al het geld werd verdiend in handel wat een handelskapitalisme werd genoemd
VOC en WIC
doordat Spanjaarden en Portugezen nieuwe werelddelen hadden ontdekt kwamen er meer producten in handel uit vele verschillende delen van de wereld wat leidde tot een wereldeconomie
handelaren van republiek righten de handelsbedrijven op in oost-indie genaamd de voorcompagnieen die uiteindelijk de VOC werd wat een heel groot suc6 werd
alleen de VOc mocht met Azie handelen en alleen de VOC mochten oorlog voeren tegen Aziatische vorsten voor gunstige handel
door het suc6 van de VOC werd ook het WIC gesticht door kooplui in 1621, de handel tussen de republiek en west Afrika en Amerika
de WIC deed aan kaapvaart: beroven van schepen van vijandelijke landen
slavernij in de kolonien
de WIC handelde ook in mensen. de Europeanen zette plantages neer in Afrika waar de slaven moesten werken
deze slaven werden gevangen door handelaren en verkocht aan Europese onderneming zoals de WIC
driehoekshandel was de handel die in een driehoek ging over de ___zee : de europeanen brachten de slaven in schepen naar Amerika, verkochten ze, laden hun schepen vol met lokale producten, verkochten die voor wapens enz. en kochten daar weer nieuwe slaven mee
de slaven hadden geen rechten en het werk was ongeloofelijk zwaar ook werd ongehoorzaamheid zwaar bestraft
dit leidde tot slaven die in opstand kwamen en probeerde te vluchten
cultuur en smaenleving in de republiek
arm en rijk in de gouden eeuw
door bloei van handel begon de gouden eeuw rond de 17de eeuw
rijke handelsfamilies met politieke macht die steden en gewesten bestuurden werden rijker met de dag door slim investeren
winkeliers en ambachtslieden, verdiende goed en kochten schilderijen en luxegoederen
voor een baas werkende loonarbeiders
de armen zonder werk, kregen af en toe brood en kleding
wezen en zieken werden in tehuizen gestopt om criminelen leren te werken voor hun geld
vele van deze mensen waren migranten waarom?
vanwege geloof wouden ze in een protestants land wonen
arme mensen die uit het buitenland kwamen om een baan te zoeken
kunst
in de gouden eeuw bloeide kunst enorm op
Amsterdam werd uitgebreid en versiert met nieuwe grachten en grachtenhuizen voor de rijkste kooplieden
minder rijken mensen versierde hun huizen met kunst, daarover gesproken was de kunst in Nederland heel uniek door het gebruiken van normale situaties en die op het doek te zetten
religie en wetenschap
in de calvinistische kerk van de republiek Brook een ruzie uit in de 17de eeuw over het geloof
sommige waren voor het vaste geloof over vaststelling van je plaats in het hiernamaals
anderen waren veel soepeler en dachten dat je plaats in het hiernamaals was bepaald door of je gods's woord volgde
na een kerkvergadering genaamd een synode Doordrecht 1618-1619 wint de strikte opvatting van het geloof
er werden dominees verwijderd en er kwam een nieuwe bijbelvertaling gefinancierd door de rpubliek deze heet de statenbijbel ui 1637
mensen mochten binnenshuis elke geloof volgen, de republiek was verrassend tolerant op dat gebied vergeleken met de rest van Europa
er waren veel wetenschappelijke voortzettingen
veel uitvinders waren rond deze tijd veel bezig met natuurwetenschappen en het menselijke lichaam
hugo de groot zei dat iedereen basisrechten had, hij gebruikte hier geen bijbel voor, voor het eerst zelf nadenken
de zeven waren vrij
filosoof Spinoza zei dat god geen persoon was maar dat alles volgde naar natuurwetten
hij onderzocht de bijbel met wetenschappelijk inzicht waar hij beweerden dat de verhaal erin niet waren verzonnen door god
dit leidde tot verbod van zijn boeken
burgers aan de macht
het bestuur van de republiek
de macht was in handen van regenten die steden en gewesten bestuurde
zij zorgden dat all de macht altijd in de families bleef: Coopatie
nauwelijks een centraal bestuur
gewestelijke staten per gewesten
afgevaardigden van steden en van adel bestuurde het platte land
alleen over dingen grote belangrijke dingen namen de gewestelijke staten samen beslissingen, in de staten generaal
politiek was uitsluitend voor mannen
regenten en stadhouder
de machtige stadhouder gaf leiding aan de leger en vloot en was in dienst van de staten generaal
de raadpensionaris van holland was de hoogste ambtenaar die de staten generaal advies gaf over buitenlandse politiek later bestuurden hij ook het landleger
in 1648 toen oorlog tegen Spanje stopte werd het leger van de willem II (stadhouder van toen) verkleint wat ruzie veroorzaakte
na de dood van Willem was er besloten geen stadhouder te benoemen wat de raadpensionaris meteen het machtigst maakte
einde van de gouden eeuw
in 1672 kwamen Engeland frankrijk en Duitse staatjes te aanval tegen de republiek
Engeland wou de handel overnemen
frankrijk wou zijn land uitbreiden
ze wilde ook tijde de macht van de republiek breken
won op zee onder leiding van Michiel de Ruyter
bezatten in no time een deel van de republiek
1672 werd het rampjaar genoemd en kwam er niet laat daarna door problemen met het verlies van de oorlog een einde aan de gouden eeuw
mensen gaven de raadpensionaris de schuld die werd vermoord en er werd toch wel een nieuwe stadhouder ingezet
vorsten met absolute macht
koningen willen meer macht
koningen waren eerst klein en moesten hangen op onloyale edelen
macht van de edelen wordt verkleint door belasting heffing
nu huurde de koningen loyale ambtenaren en soldaten
dit zorgde voor vergroting van macht van de koning
Lodewijk XIV krijgt absolute macht
Lodewijk XIV kreeg absolute macht door
hij nam zelf alle besluit over wetten enz.
werd de baas van alle ministers en ambtenaren
was de hoogste rechter
om dit te behouden deed hij verschillende dingen
stopte de adel in het paleis van Versailles om ze in de gaten te houden
hij verbeterde de economie zodat er meer geld zou binnenkomen
jean-baptiste colbert nam maatregelen om de handel te beïnvloeden voor meer goud: mercantilisme
hier vergrote Lodewijk zijn leger mee
hij had iedereen overtuigd dat hij was gekozen door god dus was Lodewijk praktisch gezien onaantastbaar
iedereen moest ook weer van protestants naar katholiek gaan
hij houden een staand leger die hij gebruikte om zijn grond uit te berijden
nog meer machtige vorsten
ookal liep Rusland economisch achter wou peter de grote ook absolutisme behalen
hij ging op pad om alles te leren over scheepsbouwer
hij stichtte een academie op voor zeelui waar hij soldaten trainden waarmee hij zijn veel oorlogen aanging en veel grondgebied veroverde
hij liet een nieuwe stad maken genaamd Sint-Petersburg die veel werd versierd met luxe ideeën waar hij zelf ging wonen
een machtig parlement
karel probeerde al sinds 1625 he absolutisme te bereiken in Engeland
het parlement was het hier niet mee eens wat leidde tot burgeroorlog wat leidde to onthoofding van Karel I in 1649 wat leidde tot vorming van een republiek
toen de monarchie was hersteld met strenge maatregelen dat alles eerst langs het parlement getrokken moest worden vond een koning Jacobus II dit maar niks wat weer eindigde in oorlog
toen stadhouder willem III Jacobus verdreef riep het parlement hem uit als nieuwe koning
de verlichting
standensamenleving
in de middeleeuwen was er een standensamenleving in frankrijk
adel verdedigde het land en hielp met bestuur
derde stand voor voedsel en dergelijke
geestelijke moesten bidden, deze mensen hadden privileges en hoefden geen belasting te betalen een ancien regime
de bourgeoisie waren rijke burgers zoals kooplieden of rechters
de armen loonarbeiders moesten soms gratis voor hun landheer werken, deze mensen waren grotendeels heel boos over hun gebrek aan rechtspraak
ambachtslieden en winkeliers
verlicht denken
rond 1650 werd het logisch nadenken over onderwerpen zoals natuurrampen populairder zo dachten mensen dat dit kwam door woede van goed maar met logisch nadenken konden ze hierover oplossingen voor verzinnen
dit was de tijd van dat mensen de wereld wouden verbeteren met het verlicht denken, de tijd van de verlichting
kerken konden niet bewijzen dat hun geloof het juiste was dus mochten zij geloven wat ze wilde
nieuwe ideeën voor een goed bestuur
verlichte denkers hadden kritiek tegen het ancien regime en geloofden in natuurrechten dat iedereen van nature rechten had, er waren oneensheden over hoe ze dit gingen oplossen
sommige wilden een democratie
anderen wilde de scheiding van de machten, de trias politica
de koning voert de wetten uit
rechters geven straffen aan mensen die zich niet aan de regels houden
een vergadering van vertegenwoordigers van het volk maakt de wetten
dit werd gecensureerd vooral in frankrijk door de regering omdat ze deze ideeën niet leuk vonden maar dat stopte de denkers niet van publieken debatten de starten om te discusieren
in de Britse koloniën in noord Amerika hadden de bewoners niks te zeggen, dit zorgden voor opstanden in 1765 offerwijl de Amerikaanse revolutie
dit leidde tot een echt oorlog in 1775 en in 1776 de beslissing om als kolonisten zelf hun gebieden te besturen de onafhankelijkheidsverklaring van de USA
in 1783 hadden de kolonisten de Britten voor goed verslagen en de VS werd een federatie ofetrwijl een samenwerking van staten met allen hun eigen bestuur met sommige taken voor de hele VS
AAN HET HOOFD KWAM DE absolute PRESIDENT die alleen de wetten mocht uitvoeren
de volksvertegenwoordigers stelde de wetten vast
alleen rechters mochten rechtspreken
de vs werd het eerste land van de verlichte denkers
balen datnvrouwen en arme mannen hadden geen rechtspraak en afrikanen hadden geen rechten
de franse revolutie
een nieuwe volksvertegenwoordiger
na vele oorlogen zat frankrijk op de kant van failliet gaan, Lodewijk XVI wou belasting verhogen maar niet zonder toestemming van de staten generaal die toen al jaren niet meer samen waren gekomen
hier ontstond ruzie over manier van stemmen en de derde groep voelden zichzelf niet goed gehoord dus richten zij een vergadering op voor de 3de stand om over het bestuur van frankrijk te praten die met de tijd groeide in populariteit
Lodewijk moest hier aan toegeven
mensen waren boos omdat zij macht van de 3de stand nu wouden behouden en bestormde de Bastille op 14 Julie 1789 hiermee begon de franse revolutie wat zou eindigen in een republiek deze revolutie had meerdere oorzaken
het ontstaan van verlichten ideeën in het bestuur
geldtekort in frankrijk
onrechtvaardigheden van het ancien regime
een nieuwe samenleving
na de bestorming werden de privileges van de 1ste en 2de stand weg genomen
er. werd geschreven over de grondrechten van alle burgers in de verklaring van de mens en de burger
er werd in 1791 vertelt in de grondwet dat frankrijk vanaf nu Lodewijk de wetten uitvoerden en vergaderingen maakte en leden van de volksvertegenwoordiging werden gekozen door rijke burgers met stemrecht
de revolutie ontspoort
door vele omstandigheden met de koning en supicies over dat vorsten binnen zouden vallen en de revolutie om zouden draaien werd hij gearresteerd voor landverraad en werd frankrijk een republiek
de gematigde waren de baas in de nationale vergadering, mensen wouden verandering en meer politieke invloed dit wouden de radicalen hun geven dus zij namen actie en grepen de macht
deze woede van radicalen naar gematigde leidde tot de terreur iedereen die niet met de radicalen dachten werd onthoofd met een guillotine
de tijd van napoleon
napoleon komt aan de macht
1794 kwam het einde van de terreur en radicale leider wordt onthoofd
nu wouden sommige meer inspraak van het volk en sommige terug een koning infrankrijk
in 1799 neemt grote generaal Napoleon Bonaparte de macht over frankrijk, die later in 1804 keizer van frankrijk werd benoemd
hij maakte meteen een burgerwet over inspraak van het volk wat een illusie was van zijn dictatuur
hij besloot over de wetten en over oorlog en vrede
code napoleon een wetboek voor het hele volk
het Europese rijk van Napoleon
Napoleon had een groot deel van Europa overnomen behalve groot Brittannië
om groot brittanie de pesten stopte napoleon de handel tussen groot brittanie en de rest van Europa, dit zorgde uiteindelijk voor dat Rusland werd aangevallen door napoleon omdat ze dit niet wouden, dit zou tragisch eindigen voor Napoleon
de soldaten van napoleon werden ver Rusland in gelokt en stierven daar van de kou en op het slagveld
toen napoleon terugtrok vielen Rusland groot brittanie en Oostenrijk en Pruisen frankrijk aan om napoleon voor goed te stoppen wat in 1813 lukte
hij wordt verbannen naar Elba waarna hij terugkeerde, een nieuw leger maakten en in 1815 werd verslagen en permanent naar een eiland in de atlantische oceaan werd verbannen
Napoleon in Nederland
napoleon maakte de republiek een koninkrijk met koning zijn broer Lodewijk napoleon die na weinig tot geen inzet in het helpen van zijn broer de troon moest af staan in 1810
Nederland was een provincie van frankrijk geworden
nederlanders moesten in het franse leger
dezelfde wetten
burgerlijke stand lijst over elke burger info
de kolonien raakte ze kwijt
groot brittanie namen deze Nederlandse bestuurde eilanden in de Caraïbische zee snel over
de WIC en VOC werden overgenomen door groot brittanie
na de eerste verslaging van napoleon komt Nederland mee in opstand en wordt willem I de koning van Nederland, ook kregen zij een paar koloniën terug
revoluties in zuid en midden Amerika
door de verovering van Spanje door napoleon begonnen de Spaanse koloniën een revolutie voor zelfstandigheid
na overwinning tegen Spanje begonnen zij eigen staten te stichten waarvan deze bijna allemaal uit dictatorschap bestonden
HET VOLKSVERTEGENWOORDIGING MAAKT WETTEN REGERING STEKLT WETTEN IN EN RECHTERS STARFFEN MENSen