Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
hoofdstuk 9 de uitvoerende macht: de regering - Coggle Diagram
hoofdstuk 9 de uitvoerende macht: de regering
de regering staat centraal
regering = cockpit vd politiek
theorie: parlement> regering
praktijk: parlement< regering
scheiding der machten: uitvoerende, wetgevende en rechterlijke
regering = uitvoerende, parlement = wetgevende -> vaak overlapping en samenwerking => regering stuurt vaker wetsontwerpen in deze worden rap goedgekeurd -> meerderheid parlement
parlement is bijna altijd pro regering omdat zij van zelfde partijen zijn
uitvoerende macht
brede zin: administratie+ regering
enge zin: enkel regering
bevoegdheden: wetten uitvoeren, agenda, maatregelen, economie stimuleren...
politici w verkozen, beleid tot stand brengen met ideologische standpunten
ambtenaar: gerekruteerd, beleid objectief uitvoeren
het staatshoofd, rol is afhankelijk van pol systeem (presidentieel of parlementair)
symbolisch, uitvoerend =louter theoretisch
militair opperbevelhebber
diplomatiek
wetgevend: wetten aankondigen en ondertekenen -> contraseign (koning + premier)
incarneert staat
morele autoriteit
presidentiële regime
strikte constitutionele en politieke scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht -> executive president
uitvoerende en wetgevende macht onafhankelijk verkozen, eigen constitutionele bevoegdheden, wederzijds controlerende machten, parlement laatste woord
wetgeving door president geïnitieerd: parlement = wetgevende functie, beperkte macht, maar parlementaire meerderheid = gewenst -> partijdiscipline en presidentiele decreten
president = staatshoofd +regeringsleider, ministers door president aangeduid, duur van mandaat ligt vast
parlementair systeem: constitutionele monarchie
hoofd uitvoerende macht: eerste minister + ceremonieel staatshoofd
uitvoerende macht: organisch gelinkt aan wetgevende macht, regering moet gesteunt worden door parlement
reële macht vorst w uitgehold door regering
koning = beperkte macht maar wel invloed, hij is regisseur
semipresidentïele regimes
2 executieve takken, staatshoofd en regering: veel variaties,
3 elementen in de grondwet
president= rechtstreeks verkozen
hij bezit ruime machten
regering heeft autonomie
frankrijk
cohabitation: president & premier andere kleur
einde cohabitation -> door gelijkvallende verkiezingen
de uitvoerende federale macht in België
rol van koning
recht geïnformeerd en geconsulteerd te worden: informateur en formateur benoemen
grondwet beschermd koning, immuniteit & onschendbaarheid, onverantwoordelijkheid -> ministers moeten verantwoordelijkheid dragen, onbekwaamd om alleen te handelen
in gw begrip koning -> regering
praktijk macht beperkt
presidentialisering: toenemende politieke belang vd premier
geëmancipeerd tov koning
gw toch onveranderd
macht formateur -> macht eerste minister
premier: coordinator, scheidsrechter
grootte macht = afhankelijk van context
gevolgen: individuen>partijen, personalisering politiek, premier krijgt presidentiele trekjes
premier ook in europese raad van staatshoofden en regeringsleiders
kanselarij = administratie onder gezag van premier
ministers en staatssecretarissen
regeringsvorming = cruciaal
proprtionele verdeling van de ministerposten -> D'hondt: hoeveel ministers per partij,
puntensysteem: welke partij welke functie grootste parij mag eerste kiezen
hoe ministers verdelen in partij:partijvoorzitter -> persoonlijk verkiezingsresultaat + persoonlijke voorkeuren
staatssecretaris
adjunct: toegevoegd aan ministers, ambtenaren van federale overheidsdienst
aantal niet beperkt
benoemt door koning
Ministerraad, kernkabinet, kroonraad
gw gezien enkel ministerraad
ministers + staatssecretarisen
geleid door premier
belangrijkste vergadering uitvoerende macht, inhoud = geheim
vroeger soms superministerraden
regeerakkoord = bijbel,
niet akkoord? -> poging overtuigen, neerleggen of ontslag aanbieden
ratrificatie- instrumens
kernkabinet
premier +vicepremiers
informeel= violen gelijkstemmen
meer samenkomen dan vroeger
2 beleidscellen: technisch: zaken beheren, andere: ambt als vice-premier
belangrijkste politieke knelpunten eerst besproken
kroonraad
ministers van staat+ regering
zeer uitzonderlijk
de vorming van de federale regering
= belangrijk machtmoment in een parlementaire democratie
verticale symmetrie: vorming vd federale regering gelinkt aan die vd regionale regering -> hopen op zelfde coalitie formule
zwaartepunt bij partijvoorzitters vd coalitiepartijen: sturen koning aan bij dialoog verschillende politieke actoren -> colloque singulier
institutioneel model
De wachter
raadpleging DOOR koning
aanduiding informateur
rapport informateur
aanstelling formateur
afsluiting regeerakkoord
mislukking? -> nieuw akkoord + nieuwe formateur
binding vd partijen ah regeerakkoord
samenstelling vd regering
benoeming ministers en staatsecretaris
opstelling regeringsverklaring
aanvaarding regering na vertrouwensstemming
parlement aanvaring adhv investituurvotum
liefst vorming binnen 20 dagen
lange regeringsvorming: partijversnippering, federale structuur, volatiele kiezer, policy (neiging programma boven compromis te plaatsen) >< office seeking (nieuwe partijen minder office seeking)
soms nieuwe regering al voorbereid voor verkiezingen
regels
vd meerderheid: : de Koning probeert een regering samen te stellen die het vertrouwen krijgt van de meerderheid in de Kamer en dus ook vd publieke opinie.
vd evenredigheid: : bij de verdeling vd ministerportefeuilles wordt er rekening gehouden met het electorale gewicht v elke politieke partij
regel v pariteit id ministerraad: evenveel van elke taal
vd bijzondere meerderheid: bij staatshervormingen of grondwetswijzigingen
ontslag federale regering
op eigen initiatief
:
interne conflicten in coalitieregering, koning aanvaard ontslag -> kamer mag ontbonden worden als meerderheid akkoord is dmv motie van ontbinding
initiatief vd Kamer
motie van vertrouwen verwerpen -> motie van voordracht als er geen opvolger w voorgedragen -> regering juridisch gezien niet aftreden
motie van wantrouwen: gewone = regering niet verplicht om ontslag te nemen, constructieve motie van wantrouwen: opvolger aan te stellen en regering tot ontslag dwingen
nieuwe koning= gebruikelijk regering ontslag aanbiedt
met of zonder vervroegde verkiezingen: -> alternatieve meerderheid naar voor te schuiven of door kamer niet te ontbinden
uitvoerende macht op regionaal niveau
bevoegdheden van federaal -> regereing deelstaten
vlaamse regering
gemeenschaps + gewestbevoegdheden
minstens 1 minister in brussel
specifiek bevoegdheidsdomein
uitvoeren decreten en dagelijks bestuur
vorming: federale formatie zonder tussenkomst koning
max 11 ministers
dubbelmandaat afgeschaft: vlaamse ministers kunnen niet in federaal parlement zitten
regeringssymetrie: regering federaal en vlaams uit zelfde partijen bestaan + samenvallen regeringsvorming
ontslag vlaamse regering: vervroegde verkiezingen onmogelijk -> legislatuurparlement, via verwerping motie vertrouwen of constructieve motie wantrouwen
hoe wordt federale regering gesteunt
ministeriële kabinetten: functies en kritiek
minister + persoonlijke medewerkers
administratie samengesteld door spoils= verdiensten
loyaliteit
belang bestuurder
trouw aan regering/partij
tijdelijk
vertrouweling
volgzaam
administratie samengesteld door merit = kunde
competitie
algemeen belang
trouw aan staat
continuïteit
aanwerving via examen
belgie: tussenoplossing=> kabinet + administratie medewerkers Federale overheid, fod wordt nog steesds gepolitiseerd
copernicusplan: kabinetten afgeschaft ipv persoonlijk secretariaat maar mislukt
inhoudelijke medewerkers< uitvoerende
ontstaansredenen
grote rol minister -> hadden hulp nodig
politisering vd ambtenarij -> wantrouwen ministers
discussie en kritiek
: marginalisering vd ambtenaren, hoge kostprijs ( vooral kritiek opositie), kabinet als springplank naar beter functie id administratie -> kabinetten aan basis politisering
positief: via kabinetservaring competenties aanscherpen -> meer kans arbeidsmarkt
aanvullende beleidsinstrumenten
de begroting:
uitdrukking beleid => raming inkomsten & uitgaven
voorbereiding: jaar voor begroting, inmenging EU: lidstaten moeten begroting indienen, monitoringscomité grote rol
uitvoering: inning v ontvangsten en verrichten van uitgaven
afsluiting: goedkeuring kamer en rekenhof, blunderboek = sterk bekritiseerbare uitgaven
het rekenhof
= grondwettelijke controle-instelling die toezicht houdt op inkomsten en uitgaven vd federale staat en andere instellingen
begroting becomentariêren, controle wettige uitgaven, controle goede bestedingen => boekhouder regering
raad van state
raadgevend en rechtsprekend orgaan dat de regering helpt in haar beleid door advies te geven en te evalueren bij opstelling regels
grondwettelijk hof en bevoegdheidsconflicten
wetten, decreten en ordonanties te schorsen& vernietigen
beleid sturen uitspraak over prejudiciële vragen
2 functies: arbitragefunctie -> bevoegdheidsconflicten
toetsen grondwet -> uitspreken over schending gw
vernietigen parlementaire beslissingen
samenstelling: 6 parlementslid, 6 magistraat of hoogleraar + taalpartiteit
overlegcomité
instelling waar verschillende regeringen kunnen ontmoeten, belangenconflicten uitpraten
samenstelling: 2FR, 2VL, 2BR, 2DR & 6FedR -> dubbele pariteit: taal en deelstaatniveau
procedure: tussen parlement: 3/4 moet ja stemmen op motie van belangenschending, tussen regeringen: verzoek van voorzitter
interministriële conferenties
regering bestuderen
size principal: zoveel mogelijk macht + zo weinig mogelijk partijen -> zoveel mogelijk minister posten
policy principal: rekening met historische elementen bv eerdere regeringsvormingen, breuklijnen
wet gamson: aantal ministerposten = afhankelijk van grootte steun die ze aan coalitie verlenen
lopende zaken
regering zonder parlementaire tegenmacht: kan niet meer tot ontslag gedwongen worden -> focus op dagelijkse praktijken
betekenis lopende zaken veranderd om continuiteit in het bestuur vh land te waarborgen
controle = beperkt -> regering heeft veel beweegruimte
= bevoegdheden die de regering als uitvoerende macht kan blijven uitoefenen als ze handelt in een toestand zonder volwaardige parlementaire controle
tussen ontbinding kamers & volgende verkiezingen
als regering ontslag heeft genomen
beleid niet fundamenteel wijzigen
emancipatie kans van parlement zonder volwaardige regering -> neemt meer initiatieven
ook controle van rechterlijke macht en koning
systeem van voorlopige twaalfden: toch uitgaven doen zonder goedgekeurde begroting