Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TIỀN TỆ
Các học thuyết tiền tệ
Quy luật lưu thông tiền tệ
Hệ thống tiền tệ
Các hình thái tiền tệ
Chức năng tiền tệ
Vai trò của tiền tệ
Trường phái kinh tế học cổ điển
Trường phái kinh tế học hiện đại
Quan điểm về bản chất,chức năng của tiền tệ
Quan điểm về nguồn gốc của tiền tệ
Trường phái duy vật cho rằng: tiền tệ ra đời là kết quả tất yếu của quá trình trao đổi hàng hóa.
Trường phái tiền kim loại: Quan điểm của trường phái này là: vàng, bạc tự nhiên đã là tiền tệ; vàng bạc và tiền tệ là một - đó là của cải duy nhất của quốc gia và là tiêu chuẩn đánh giá sự giàu có của nước đó.
Trường phái duy tâm cho rằng: tiền tệ ra đời bắt nguồn từ tâm lý của con người.
Trường phái tiền duy danh: tiền tệ là phương tiện kỹ thuật làm cho trao đổi được thực hiện, tiền chỉ là các chỉ tiêu của tỷ lệ, tiền không phải là hàng hóa mà là sản phẩm sáng tạo của Nhà nước, là đơn vị tính toán dùng trong lưu thông...
Trường phái duy vật biện chứng:
- Về nguồn gốc của tiền tệ: ông lý giải sự phát triển qua 4 hình thái.
- Về bản chất của tiền tệ: là vật ngang giá chung đo lường và biểu hiện giá trị của hàng hóa khác.
Nguồn gốc của tiền tệ
Bản chất của tiền tệ
Tiền tệ là kết quả của quá trình phát triển lâu dài trong quá trình sản xuất và trao đổi sản phẩm.
Bản chất XH: Tiền tệ chứa đựng và biểu hiện các quan hệ XH - đó là quan hệ sản xuất giữa những người sản xuất hàng hóa.
Bản chất kinh tế: Tiền tệ là hàng hóa đặc biệt, đóng vai trò vật ngang giá chung để đo lường làm phương tiện lưu thông, phương tiện thanh toán.
Tín tệ
Bút tệ
Hóa tệ
Quan điểm của K. Marx
Quan điểm của kinh tế học hiện đại
Công cụ thực hiện và mở rộng các quan hệ quốc tế
Công cụ phục vụ cho mục đích của người sở hữu chúng
Công cụ mở rộng và phát triển kinh tế hàng hóa
Nội dung của quy luật
Tính chất của quy luật lưu thông
Lưu thông tiền tệ là sự vận động của tiền tệ trong nền kinh tế - xã hội, dưới các hình thức tiền mặt hay chuyển khoản
Có nghĩa là tiền tệ là một hàng hóa, có giá trị và giá trị sử dụng như các loại hàng hóa khác.
Phạm vi sử dụng trao đổi ngày được mở rộng và hoàn
thiện dần Hóa tệ có từ thời Trung cổ cho đến thế kỷ thứ 12 sau Công Nguyên.
Tiền giấy
Là loại tiền tự nó không có giá trị nhưng do sự tín nhiệm của mọi người mà nó được lưu hành. Tín tệ bao gồm tiền bằng kim loại và tiền giấy.
Tiền giấy khả hoán: là loại tiền được lưu hành thay cho tiền vàng hay tiền bạc ký thác ở ngân hàng.
Tiền giấy bất khả hoán: là loại tiền giấy bắt buộc lưu hành, mọi người không thể đem tiền giấy này đến ngân hàng để đổi lấy vàng hay bạc.
Nguyên nhân hình thành:Năm 1931 ở Anh và 1936 ở Pháp đã cưỡng bức lưu hành tiền giấy bất khả hoán.
Bút tệ là một hình thái tiền tệ được sử dụng bằng cách ghi chép trong sổ sách kế toán của ngân hàng.
Nguyên nhân ra đời của bút tệ là giữa thế kỷ 19 tại Anh,tránh những quy định chặt chẽ trong việc phát hành tiền giấy,các ngân hàng đã cho ra đời hệ thống thanh toán qua sổ sách ngân hàng.
Tiền điện tử
Tiền điện tử còn được gọi là tiền nhựa, tiền thông minh,.đây là phương tiện chi trả mới, chuyển dịch vốn bằng điện tử.
Chức năng: thước đo giá trị, phương tiện lưu thông, phương tiện cất trữ, phương tiện thanh toán, tiên tệ thế giới
Chức năng thước đo giá trị
Chức năng phương tiện tích lũy
Chức năng phương tiện trao đổi
Là chức năng cơ bản của tiền tệ nó phản ánh lý do tiền tệ xuất hiện và tồn tại trong nền kinh tế hàng hóa.
Ở chức năng này, giá trị của hàng hóa, dịch vụ được
biểu hiện bằng tiền.
Sau khi đổi hàng lấy tiền, người ta chưa muốn chi tiêu hoặc chưa có điều kiện chi tiêu ngay, tiền trở thành phương tiện để cất giữ của cải.
Đơn vị tiền tệ
Quy định phát hành và tổ chức lưu thông các loại tiền
Bản vị tiền tệ
Cung - Cầu tiền tệ
Cầu tiền tệ
Các chủ thể cung ứng tiền cho nền kinh tế
Cung tiền tệ
Cung tiền tệ là khối lượng tiền cung ứng cho nền kinh tế nhằm đảm bảo cho các nhu cầu về sản xuất, lưu thông hàng hóa, chi tiêu, dự phòng.
Cầu tiền tệ là khối lượng tiền mà các tổ chức và cá nhân cần có để thỏa mãn các nhu cầu.
Ngân hàng trung gian
Các chủ thể khác
Ngân hàng trung ương
Là cơ quan độc quyền phát hành giấy bạc ngân hàng vào lưu thông.
Kênh tín dụng: cho các ngân hàng trung gian vay tái chiết khấu, tái cầm cố giấy tờ có giá của các ngân hàng trung gian;
Kênh thị trường mở: bằng việc mua chứng khoán trên thị trường mở NHTW sẽ làm cho lượng tiền trong nền kinh tế tăng lên;
Kênh NSNN:cho chính phủ vay để bù đắp bội chi ngân sách;
Kênh thị trường vàng và ngoại tệ: NHTW thực hiện mua các đồng tiền của nước ngoài
Quy luật lưu thông tiền tệ là quy luật kinh tế phổ biến, hoạt động trong bất kỳ một nền kinh tế - xã hội nếu ở đó tồn tại nền kinh tế hàng hóa tiền tệ.
Thứ nhất
Thứ hai
Quy luật lưu thông tiền tệ phản ánh mối quan hệ có tính quy luật giữa sản xuấtvà lưu thông hàng hóa với tiền tệ và lưu thông tiền tệ.
Số lượng tiền cần thiết cho lưu thôngđược quyết định bởi 3 yếu tố là tổng số lượng hàng hóa dịch vụ, mức giá cả và tốc độ lưu thông tiền tệ.
Số lượng tiền trong lưu thông (cung cấp tiền tệ) có ảnh hưởng ngược trở lại với mức giá cả hàng hóa.
Là nhân tố quan trọng hàng đầu vì nó là cơ sở của toàn bộ hệ thống tiền tệ
Đơn vị tiền tệ là nhân tố quan trọng thứ hai. Trong nhân tố này, Nhà nước đặt tên gọi, ký hiệu, tiêu chuẩn giá cả (tiêu chuẩn đo lường) cho tiền.
Đây là nhân tố không thể thiếu để đảm bảo sự thống nhất và giá trị của tiền trong lưu thông.
Thu Hằng