Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Trao đổi chất và năng lượng - Coggle Diagram
Trao đổi chất và năng lượng
Trao đổi chất
Trao đổi chất của cơ thể với môi trường ngoài
Biểu hiện
Cơ thể lấy các chất cần thiết cho sự sống từ môi trường ngoài
Nhờ hệ cơ quan chuyển hóa, những chất dinh dưỡng đó được cơ thể hấp thụ và thải các chất thừa ra khỏi cơ thể
Vai trò của một số hệ cơ quan đối với trao đổi chất
Hệ hô hấp lấy O2 và thải CO2
Hệ tiêu hóa lấy thức ăn, nước, muối khoáng, chuyển hóa thành chất dinh dưỡng có thể hấp thụ và thải ra phân
Hệ bài tiết thải độc ra ngoài qua nước tiểu, mồ hôi, điều hòa nồng độ các chất trong cơ thể, đảm bảo trao đổi chất ổn định
Hệ tuần hoàn dẫn máu qua các tế bào của cơ thể và phổi, giúp máu trao đổi O2 và CO2
Trao đổi chất giữa tế bào với môi trường trong
Tế bào: Đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể
Mọi tế bào cần trao đổi chất với máu và nước mô để tồn tại và phát triển
Biểu hiện
Máu và nước mô cung cấp O2 và chất dinh dưỡng cho tế bào và hoạt động sống của tế bào tạo ra CO2 và chất thải
Các sản phẩm thải được đưa tới cơ quan bài tiết và CO2 được đưa tới phổi để thải ra ngoài
Chuyển hóa
Chuyển hóa vật chất và năng lượng
Mọi hoạt động sống của cơ thể đều gắn chắt với hoạt động sống của các tế bào và đều cần năng lượng
Quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng: Quá trình biến dổi các chất đơn giản thành các chất đặc trưng có cấu trúc phức tạp và tích lũy năng lượng, đồng thời oxi hóa các chất phức tạp thành các chất đơn giản và giải phóng năng lượng trong tế bào
Gồm 2 quá trình: Đồng hóa (Tổng hợp, tích lũy năng lượng) và dị hóa (Phân giải, giải phóng năng lượng)
Chuyển hóa cơ bản
Là năng lượng tiêu dùng khi cơ thể ở trạng thái hoàn toàn nghỉ ngơi, là năng lượng duy trì sự sống (Tính bằng kJ trong 1 giờ với 1 kg khối lượng cơ thể)
Ý nghĩa: Đã xác định được 1 thang chuyển hóa cơ bản ở trạng thái bình thường với những lứa tuổi khác nhau
Nếu xảy ra chênh lệch quá lớn khi kiểm tra chuyển hóa cơ bản thì người đó đang ở trạng thái bệnh lí
Điều hòa sự chuyển hóa vật chất và năng lượng
Sự chuyển hóa vật chất và năng lượng: Phụ thuộc vào sự điều khiển của hệ thần kinh và hoocmon
Ở não bộ có những trung khu điều khiển trao đổi gluxit, lipit, nước, muối khoáng, điều hòa sự tăng giảm nhiệt độ ở cơ thể
Hoocmon như insulin và glucagon cũng có vai trò điều tiết quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng
Thân nhiệt
Là nhiệt độ của cơ thể, đo để kiểm tra tình trạng sức khỏe con người
Ở người bình thường, nhiệt độ cơ thể luôn ở 37 độ C, không dao động qua 0,5 độ C
Đảm bảo thân nhiệt ổn định là tạo ra sự cân bằng giữa quá trình sinh nhiệt qua chuyển hóa năng lượng và tỏa nhiệt qua hô hấp và bài tiết
Sự điều hòa thân nhiệt
Vai trò của da
Da là cơ quan có vai trò quan trọng nhất trong điều hòa thân nhiệt, giúp tỏa nhiệt khi trời nóng, giúp giữ nhiệt khi trời lạnh
Vai trò của hệ thần kinh
Sự tăng, giảm quá trình dị hóa ở tế bào để điều tiết sinh nhiệt, cùng với các phản ứng co dãn mạch máu dưới da, tăng giảm mồ hôi để điều tiết sự tỏa nhiệt của cơ thể đều là phản xạ
Phương pháp chống nóng, lạnh
Chế độ ăn uống
Mùa hè cần bổ sung nước, vitamin, ăn nhiều rau và hoa quả, mùa đông cần ăn thức ăn nóng, bổ sung năng lượng cho cơ thể
Rèn luyện thân thể để tăng khả năng chịu đựng khi nhiệt độ môi trường thay đổi
Sử dụng phương tiện và biện pháp chống nóng, lạnh hợp lí (Quạt, điều hòa, áo ấm,...)
Vitamin và muối khoáng
Vitamin
Vitamin có nhiều ở thịt, rau quả tươi
Là thành phần cấu trúc của nhiều enzim tham gia phản ứng chuyển hóa năng lượng của cơ thể
Cơ thể người và động vật không thể tự tổng hợp vitamin mà phải lấy từ thức ăn. Lạm dụng vitamin ở dạng thuốc có thể gây bệnh nguy hiểm
Vitamin rất cần thiết cho sự sống dù chỉ cần một liều lượng rất ít
Phân loại
Tan trong dầu, mỡ (A, D, E, K)
Tan trong nước (C và các vitamin thuộc nhóm B)
Vitamin khác nhau tham gia cấu trúc của nhiều enzim khác nhau, có vai trò khác nhau với cơ thể
Thiểu đi vitamin sẽ dẫn đến rối loạn trong hoạt động sinh lí của cơ thể
Muối khoáng
Là thành phần quan trọng của tế bào, đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trương của tế bào
Tham gia vào thành phần cấu tạo của nhiều enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lượng