Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

เภสัชวิทยากลุ่มยาฮอร์โมน และยาต้านฮอร์โมน - Coggle Diagram

- - - - Propylthiouracil (PTU) หลังรับประทานยาจะมีระดับยาในเลือดสูงสุดที่ 1 ชม.
      - มีค่าครึ่งชีวิต 1-2 ชม. โดยไม่เปลี่ยนแปลงตามสภาวะของตับหรือไต
      - แต่มีระยะเวลาออกฤทธิ์ 12-14 ชม. จึงรับประทานยาวันละ 2-3 ครั้ง
      - ผลข้างเคียงของยา PTU
        
        ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย
        
        ผมร่วง คลื่นไส้ อาเจียน ปวดข้อ
        
        ผลข้างเคียงที่รุนแรง แต่พบน้อยมาก เช่น
        
        ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (agranulocytosis)
        
        ตับอักเสบ ตัวเหลืองตาเหลือง
        
        ไตอักเสบ
        
        อาการแพ้ยาที่พบได้บ่อย
        
        มีไข้ ผื่นหรือลมพิษ ปวดตามข้อ
    - - Methimazole (MMI) จะดูดซึมได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยจะมีระดับยาในเลือดสูงสุดที่ 1-2 ชม.หลังรับประทาน
      - นิยมใช้ยาเป็นตัวแรก
      - เนื่องจากประสิทธิภาพดีกว่า และผลข้างเคียงน้อยกว่ายา Propylthiouracil (PTU)
      - MMI จะมีค่าครึ่งชีวิต 6-8 ชม.
      - มีระยะเวลาการออกฤทธิ์นาน 1 วัน หรือนานกว่านั้น
      - ผลข้างเคียงของยา MMI
        
        ผลข้างเคียงที่พบบ่อย
        
        ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดกล้ามเนื้อ เป็นต้น
        
        ผลข้างเคียงที่พบได้ยาก
        
        เจ็บหน้าอก หายใจลำบาก
        
        ขาหรือเท้ามีอาการบวม ชา หรือรู้สึกเหมือนเข็มแทง
        
        น้ำหนักลดไม่ทราบสาเหตุ
        
        ดีซ่าน โดยมีอาการผิวเหลืองหรือตาเหลือง
        
        ผื่นแดงคันที่ผิวหนังอย่างรุนแรง หรือผิวแห้งแตก
        
        จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลงชั่วคราว ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
        
        เลือดออกง่าย เช่น อุจจาระมีสีดำ มีเลือดปนออกมา ปัสสาวะเป็นเลือด เลือดออกขณะแปลงฟัน มีรอยช้ำตามผิวหนัง
    - - (prodrug ของ methimazole) เมื่อรับประทานไปแล้วจะถูกเปลี่ยนเป็น MMI อย่างรวดเร็ว
- - - - โรคเบาหวานชนิดที่ 1
      - ความผิดปกติของตับอ่อน
      - ภาวะกรดคั่งจากคีโตน
      - การตั้งครรภ์
      - การติดเชื้อรุนแรง การผ่าตัด
      - โรคตับ โรคไต
      - ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงรุนแรง และในกรณีที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ด้วยการควบคุมอาหารหรือยาเม็ดลดระดับน้ำตาล
    - - ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
      - การแพ้ยา
      - ตาพร่ามัวมากขึ้น
      - อาการบวม
      - น้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
    - - ฮิวแมนอินซูลินที่ออกฤทธิ์สั้น (Short acting หรือ Regular human insulin : RI)
      - อินซูลินอะนาลอกที่ออกฤทธิ์เร็ว (Rapid acting insulin analog : RAA) เป็นอินซูลินที่เกิดจากการดัดแปลงกรดอะมิโนที่สายของฮิวแมนอินซูลิน เช่น Insulin lispro และ Insulin aspart
      - ฮิวแมนอินซูลินที่ออกฤทธิ์ปานกลาง (Intermediate acting insulin : NPH)
      - อินซูลินอะนาลอกที่ออกฤทธิ์นาน (Long acting insulin analog : LAA) เป็นอินซูลินที่เกิดจากการดัดแปลงกรดอะมิโนที่สายของฮิวแมนอินซูลิน และเพิ่มกรดอะมิโนหรือ เสริมแต่งสายของอินซูลินด้วยกรดไขมัน เช่น Insulin glargine และ Insulin detemir
    - - เพิ่มการใช้กลูโคสที่กล้ามเนื้อหรือ ไขมัน
      - ออกฤทธิ์เหมือนกับอินซูลินภายในร่างกาย
      - ทำให้เกิดการยับยั้งการสลายไกลโคเจนจากตับ
      - ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลง
  - - - 1.ยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นการหลั่งของอินซูลินจากตับอ่อน
        
        1.1 ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย (Sulfonylurea)
        
        ส่งผลให้มีปริมาณอินซูลินในร่างกายเพิ่มมากขึ้น
        
        แบ่งออกเป็น 3 รุ่น ได้แก่
        
        ยารุ่นที่หนึ่ง (First generation) เช่น Chlorpropamide
        
        เนื่องจากยาออกฤทธิ์นาน ปัจจุบันจึงไม่นิยมใช้
        
        เกิดผลข้างเคียง เช่น ภาวะที่มีการทำงานของแอนติไดยูเรติกฮอร์โมน (Antidiuretic hormone : ADH) มากผิดปกติ ทำให้เกิดภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ (Hyponatremia) และยังทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) ในผู้ป่วยสูงอายุได้บ่อย
        
        ยารุ่นที่สอง (Second generation) เช่น Glibenclamide, Glipizide
        
        ยารุ่นที่สาม (Third generation) เช่น Glimepiride, Gliclazide เป็นต้น
        
        1.2 ยากลุ่มออกฤทธิ์เร็วที่ไม่ใช่ซัลโฟนิลยูเรีย (Rapid acting non-sulfonylurea)
        
        เป็นยากลุ่มใหม่ที่โครงสร้างของยาไม่ใช่กลุ่มซัลฟา
        
        กลไกการออกฤทธิ์เช่นเดียวกับยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย
        
        แต่กระตุ้นที่ตำแหน่งของตัวรับแตกต่างกัน
        
        ออกฤทธิ์ได้เร็วกว่า
        
        ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำน้อยกว่า
      - 2 ยากลุ่มที่ลดภาวะดื้อต่ออินซูลิน
        
        ยากลุ่มไบกัวไนด์ (Biguanide)
        
        ทำให้อินซูลินออกฤทธิ์ที่กล้ามเนื้อได้ดีขึ้น จึงมีการนำน้ำตาลเข้าเซลล์กล้ามเนื้อเพิ่มขึ้น
        
        ออกฤทธิ์ยับยั้งการสลายไกลโคเจนจากตับเป็นหลัก
      - 3.ยากลุ่มที่ยับยั้งเอนไซม์แอลฟากลูโคซิเดส (Alpha-glucosidase inhibitor)
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์แอลฟากลูโคซิเดสที่ลำไส้
        
        ประสิทธิภาพการย่อยคาร์โบไฮเดรตลดลง
        
        มีกลูโคสสำหรับดูดซึมได้น้อยลง
        
        ระดับน้ำตาลในเลือดลดลงได้
- - - - คลื่นไส้ อาเจียน ซึ่งมักพบหลังจากรับประทานยาไปไม่นาน
      - ปวดศีรษะหรือปวดท้อง
      - ประจำเดือนมาผิดปกติ เสี่ยงต่อการท้องนอกมดลูก
      - หากหลังจากรับประทานยาไปแล้วมีเลือดออกทางช่องคลอด หรือประจำเดือนขาดหายไป รวมถึงสงสัยว่าตั้งครรภ์ ควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยภาวะผิดปกติ