Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ลุงสองต้องถอนฟัน - Coggle Diagram

- - - - ประมาณ 95% ของคนที่เป็นความดันโลหิตสูง เกิดโดยไม่มีสาเหตุที่แน่ชัด ประมาณ 5% เท่านั้น ที่ทราบสาเหตุ เช่น เป็นโรคไตวาย หรือมีความผิดปกติของต่อมหมวกไต หรือมีความผิดปกติของเส้นเลือดแดงบางเส้น
    - - • type 1 เกิดจากการขาดอินซูลิน มักพบในเด็ก
      - • type 2 เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด ร้อยละ 95 ของผู้ป่วยเบาหวานทั้งหมด เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลิน มักพบในผู้ใหญ่ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนร่วมด้วย
      - • โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ มักเกิดเมื่อไตรมาส 2-3 ของการตั้งครรภ์
      - • โรคเบาหวานที่มีสาเหตุจำเพาะ มีได้หลายสาเหตุ เช่น โรคทางพันธุกรรม โรคของตับอ่อน โรคทางต่อมไร้ท่อ ยาบางชนิด เป็นต้น
    - - • ผนังหลอดเลือดแดงจะหนาตัวขึ้น ทำให้มีความแข็งมากขึ้น ความยืดหยุ่นลดลง และการตึงตัวของกล้ามเนื้อเรียบมากขึ้น
      - • โดยมักเกิดร่วมกับการสะสมของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันและไขมันในผนัง หลอดเลือด ทำให้ผนังหลอดเลือดมีความแข็งตัวมากขึ้น ประกอบกับผนังหลอดเลือดมีการตอบสนองต่อระบบประสาทซิมพาเท ติคและพาราซิมพาเทติค ลดลง
      - • เกิดจากการเพิ่มขึ้นของปริมาตรเลือด ส่งออกจากหัวใจต่อนาที (cardiacoutput) ซึ่งปัจจัยที่มีผลต่อปริมาตรเลือด ส่งออกจากหัวใจต่อนาทีได้แก่ ปริมาตรเลือดที่เพิ่มขึ้น และการบีบตัวของ กล้ามเนื้อหัวใจที่เพิ่มขึ้น
    - - มีสาเหตุจากการบกพร่องของฮอร์โมนอินซูลิน ผู้ที่เป็นเบาหวานจะพบว่าตับอ่อนผลิตอินซูลินได้น้อยหรือไม่ได้เลย หรือผลิตปกติแต่ประสิทธิภาพอินซูลินลดลง
  - - - 1.อาการ
        
        ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงอาจจะไม่มีอาการใดๆเลย หรืออาจจะพบว่ามีอาการปวดศีรษะ มึนงง เวียนศีรษะ และเหนื่อยง่ายผิดปกติ
      - 2.ภาวะแทรกซ้อน
        
        2.1 กรณีที่ 1 ภาวะแทรกซ้อนจากความดันโลหิตสูงโดยตรง
        
        2.2 กรณีที่ 2 ภาวะแทรกซ้อนจากหลอดเลือดแดงตีบหรือตัน
    - - 2.ภาวะแทรกซ้อน
        
        2.1 เส้นประสาทและหลอดเลือดที่เสื่อมลง
        
        2.2 เกิดโรคทางระบบต่างๆ
        
        2.2.1 โรคหลอดเลือดแดงโคโรนารี โรคหลอดเลือดสมอง
        
        2.2.2 โรคไตเรื้อรัง
        
        2.2.3 มีปัญหาด้านการมองเห็น
      - 3.อาการแสดงในช่องปากที่พบได้บ่อย
        
        3.2 แสบร้อนภายในปาก แผลในช่องปากหายช้า
        
        3.3 เกิดการติดเชื้อได้ง่าย
        
        3.1 ปากแห้ง
        
        3.4 ติดเชื้อราในช่องปาก
        
        3.5 เหงือกอักเสบหรือโรคปริทันต์อักเสบ
      - 1.อาการ
        
        1.3 หิวบ่อย
        
        1.4 น้ำหนักลด
        
        1.2 กระหายน้ำมาก
        
        1.1 ปัสสาวะบ่อย
        
        1.5 อ่อนเพลีย
  - - - สภาวะผิดปกติที่บุคคลมีระดับ ความดันโลหิตสูงขึ้นกว่าระดับปกติของคนส่วนใหญ่ วัดได้มากกว่า ๑๔๐ /๙๐ มม.ปรอท
      - การเสื่อมสภาพของหลอดเลือดแดง นำไปสู่สภาวะ
        
        การอุดตันของหลอดเลือด
        
        หลอดเลือดแตก
        
        การแข็งตัวของหลอดเลือด
      - ความดันโลหิตสูงยังเป็นปัจจัยเสี่ยงทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ตามมาได้เช่น
        
        โรคหัวใจวาย
        
        โรคสมองเสื่อมหรือโรคไตวายเรื้อรัง
        
        โรคอัมพาต
    - - โรคที่เซลล์ร่างกายมีความผิดปกติในขบวนการเปลี่ยนน้ำตาลในเลือดให้เป็นพลังงาน โดยขบวนการนี้เกี่ยวข้องกับอินซูลินซึ่งเป็นฮอร์โมนที่สร้างจากตับอ่อนเพื่อใช้ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เมื่อน้ำตาลไม่ได้ถูกใช้จึงทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นกว่าระดับปกติ
  - - - 1.1 ควรป้องกันไม่ให้เกิดโรคฟันผุ
      - 1.2 หากมีอาการ หรือสัญญาณเตือนฟันผุ ควรพบแพทย์ทันที ไม่ควรปล่อยไว้ให้ลุกลามมากเกินไป
    - - การป้องกันไม่ให้เกิดการหักของรากฟันบางครั้งอาจทําได้ถ้าทันตแพทย์พิจารณาภาพถ่ายรังสีให้ รอบคอบ และวางแผนการรักษาอย่างถูกต้อง
        
        2.1 เหตุผลในการนํารากฟันที่หักออก
        
        ต้องกําจัดเชื้อโรคที่ตกค้างอยู่บริเวณปลายรากออก
        
        รากที่หักค้างอยู่ อาจทําให้เกิดการระคายเคือง เกิดการอักเสบ หรือเกิดอาการปวดปลายประสาท (neuralgic pain) โดยหาสาเหตุไม่ได้
        
        2.2 วิธีการนํารากฟันที่หักออก มี 2 แบบ คือ
        
        Closed method คือการเอารากฟันออกโดยไม่มีการเปิดแผ่นเหงือก
        
        Open method คือการเอารากฟันออกโดยเปิดแผ่นเหงือก และกรอตัดกระดูก
  - - - ซักประวัติ
        
        ระยะเวลาที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงและการควบคุมที่ผ่านมา
        
        ประวัติการใช้ยาลดความดันโลหิตสูง
        
        ประวัติสภาวะทางระบบ
        
        โรคหัวใจและหลอดเลือด
        
        โรคไต
        
        โรคเบาหวาน
        
        อาการต่างๆ เช่น เหนื่อยง่าย แน่นหน้าอกเวลาออกแรง เป็นต้น
      - วัดความดันโลหิตทุกครั้งก่อนให้การรักษาและหลังทำการรักษา
      - พิจารณาการให้การรักษาทางทันตกรรม
        
        ผู้ป่วยที่มี systolic มากกว่า 180 mmHg หรือ diastolic มากกว่า 110 mmHg ควรได้รับการส่งต่อหรือพบแพทย์ให้เร็วที่สุดอย่างเร่งด่วน
      - ระวังการเกิด postural hypotension
      - ใช้ยาที่มีส่วนผสมของสารบีบหลอดเลือด epinephrine 1:100000 ควรใช้ปริมาณน้อยที่สุด ไม่เกิน 0.04 mg หรือไม่เกิน 2 หลอด
      - ลดความเครียดและความวิตกกังวลต่อการรักษา
        
        นัดทำตอนเช้า และทำครั้งละไม่นาน
        
        เมื่อผู้ป่วยมีความเครียดควรหยุดพักการรักษไว้ก่อน
      - ระมัดระวังการจ่ายยาที่มี druginteraction กับยาลดความดันโลหิต โดยเฉพาะยาในกลุ่ม NSAIDs
    - - ขึ้นอยู่กับความสามารถในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วย
        
        ผู้ป่วยที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ เช่น ในกรณีที่ผู้ป่วยมีระดับน้ำจาลในเลือด HbA1c มากกว่า 9% หรือ FBS มากกว่า 200mg/dl ควรเลื่อนการรักษาทางทันตกรรม
      - ต้องคำนึงถึงภาวะในเลือดต่ำ มักเกิดในผู้ป่วยที่มีความเครียดและฉีดอินวูลิน
      - ให้ยาปฏิชีวนะเพื่อการรักษาโรคปริทันต์หรือควบคุมภาวะติดเชื้อในช่องปาก ที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี ร่วมกับมีการอักเสบแบบเฉียบพลัน ควรให้ยาปฏิชีวนะชนิด Bactericidal
        
        Penicillin
        
        Metronidazole
      - รักษาโดยปราศจากความเครียด พยายามควบคุมความเจ็บปวดของผู้ป่วย ด้วยการใช้ยาชาเฉพาะที่ที่เพียงพอ
    - - คัดกรองผู้ป่วยก่อนให้การรักษาทางทันตกรรม โดยทำการซักประวัติให้ละเอียด และวัดไข้
      - ให้ทำการรักษาที่ห้องแยกโรคของแผนกทันตกรรม หรือให้การรักษาผู้ป่วยที่สงสัยหรือยืนยันการติดเชื้อ Covid-19 เป็นเคสสุดท้ายของวัน
      - สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตนเองแบบ Maximum PPE (Personal protective Equipment) สำหรับหัถตการที่ทำให้เกิดการฟุ้งกระจาย ได้แก่
        
        หมวกคลุมผมชนิดใช้แล้วทิ้ง
        
        เสื้อคลุมกันน้ำแบบใช้แล้วทิ้ง
        
        แว่นป้องกันตา
        
        N-95 Mask (Medical grade)
        
        Face shield
        
        ถุงมือ nitrile
        
        shoe cover
      - หัตถการที่ไม่ฟุ้งกระจายให้สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตนเองแบบ Standard PPE
      - ล้างมือให้สะอาดอย่างถูกวิธี ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ
      - การเตรียมห้องก่อนการรักษา
        
        ปกคลุมพื้นผิวบริเวณส่วนสัมผัสต่างๆด้วยวัสดุใช้แล้วทิ้ง
        
        หลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์ทำฟันที่ก่อให้เกิดการฟุ้งกระจ่ยของละอองน้ำ เช่น
        
        การเป่าลม
        
        การใช้หัวกรอ
        
        การใช้เครื่องขูดหินปูน ultrasonic
      - ให้ผู้ป่วยอมแล้วกลั้วปากด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อนาน1นาทีก่อนเริ่มงาน
      - พิจารณาใส่แผ่นยางกั้นน้ำลายก่อนให้การรักษา
      - ดูแลพื้นผิวและบริเวณแวดล้อม
        
        เช็ดทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ
        
        เปิดระบายอากาศในห้องทำฟัน
        
        กรณีจำเป็นต้องทำหัตถการที่ฟุ้งกระจาย ให้ทำความสะอาดห้องทำฟันตามมาตรฐานของห้องผ่าตัด
      - จัดการขยะติดเชื้อ โดยทิ้งในถุงขยะติดเชื้อ (ถุงแดง) และทำการกำจัดด้วยวิธีที่เหมาะสม
      - นำมาตรการ social distancing มาปรับใช้ในการบริหารจัดการกับผู้ป่วยอย่างเหมาะสม
      - ให้บริการตอบข้อซักถามและให้คำแนะนำการดูแลตนเองให้แก่ผู้ป่วยและญาติผ่านช่องทางโทรศัพท์ หรือ social med
  - - - อาจจะอยู่ใต้เหงือกหรือเหนือเหงือกก็ได้
  - - - 2.กรณีเร่งด่วนทางทันตกรรม (urgency) คือ ภาวะได้รับการดูเเลทันทีโดยยึดหลักminimally invasive
      - 3.กรณีที่ไม่เร่งด่วนทางทันตกรรม (elective) คือ ภาวะความเจ็บป่วยที่สามารถรอได้
      - 1.กรณีฉุกเฉินทางทันตกรรม (emergency) คือ ภาวะที่อาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต และต้องการรักษาอย่างฉุกเฉิน
    - - การควบคุมเเละการป้องกัน
        •การรับประทานอาหารตามแนวทางDASH
        (Dietary Approaches to Stop Hyper tension)
        •การจำกัดโซเดียมในอาหาร
        •การออกกำลังกาย
        •การจัดการกับความเครียดความสัมพันธ์
        •การควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
        •การจำกัดหรืองดดื่มแอลกอฮอล์
        •การหยุดสูบบุหรี่ :
      - การรักษา
        
        การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
        
        การรักด้วยยา
        •ใช้กับhypertensionระดับ1
        •ใช้กับผู้ที่มีความดันในระดับ high normal ที่มีความเสี่ยงสูงด้วยโรคหลอดเหลือด
    - - การควบคุมเเละป้องกัน
        •ทานอาหารเพื่อสุขภาพ เลี่ยงหวาน มันเค็ม
        •ควบคุมน้ำหนักตัวให้เหมาะสม
        •มีกิจกรรมทางกาย ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
        •ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มแอลกอฮอล์
        •อายุ35ปีขึ้นไป ควรตรวจระดับน้ำตาลนเลือดปีละครั้ง
        •หากมีอาการของโรคเบาหวานควรรีบไปพบแพทย์
      - การรักษา
        •โภชนบำบัด(Medical Nutrition Therapy)
        •การออกกำลังกายเเละเพิ่มกิจกรรมทางกาย(Exercise and physical activity
        •ไม่สูบบุหรี่เเละหลีกเลี่ยงการรับควันบุหรี่
        •การรักษาเบาหวานด้วยยา(Pharmacotherapy)
        -การรักษาด้วยยาเม็ดลดระดับน้ำตาล(oral antihyperglycemic agent)
        -การรักษาเบาหวานด้วยยาฉีด(insulin เเละGLP1-agonists)
  - - - ก่อนทำหัตตการ
        
        การซักประวัติผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงควรครอบคลุมประเด็นสำคัญดังนี้
        
        ประวัติการใช้ยาลดความดันโลหิตสูง :
        
        ประวัติของสภาวะทางระบบที่ถูกผลกระทบจากโรคความดันโลหิตสูง ประวัติโรคหัวใจ และหลอดเลือดประวัติโรคเบาหวานและโรคไต เช่น อาการเหนื่อยง่าย หรือแน่นหน้าอก เวลาออกแรงแขนขาชาหรืออ่อนแรงครึ่งซีกตัวชั่วขณะ ปัสสาวะบ่อยในเวลากลางคืน เป็นต้น
        
        ระยะเวลาที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงและการควบคุมความดันโลหิตที่ผ่านมา
        
        วัดความดันโลหิตทุกครั้งก่อนให้การรักษาทางทันตกรรมโดยเครื่องวัดความดัน
        
        ควบคุมความดัน : เมื่อควบคุมความดันได้แล้วทันตแพทย์จะต้องมีการเตรียมตัวผู้ป่วยก่อนการทำฟันเพื่อลดความเครียดและวิตกกังวล
      - ระหว่างทำหัตถการ
        
        ระวังไม่ให้เลือดออกมาก แต่ถ้าระวังแล้วไม่ได้ผลก็จะหยุดทำฟันแล้วกดห้ามเลือดก่อน ในกรณีนี้ทันตแพทย์จะหลีกเลี่ยงการใช้ยาชาที่ทำให้หลอดเลือดหดตัว
        
        คอยระวังการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
        
        ยาชาเฉพาะที่ที่ใช้ในคนไข้โรคความดันโลหิตสูงจะต้องมีความเข้มข้นของ Epinephrine 1 : 100,000
        
        ระวังการเกิด Postural hypotension ขณะปรับเก้าอี้ฟันหรือขณะเปลี่ยนท่าทางผู้ป่วย ควรเปลี่ยนท่าอย่างช้าๆ เพราะอาจทำให้เกิดอาการหน้ามืดเป็นลม
        
        ระวังเกิดภาวะฉุกเฉิน เช่น แขนขาอ่อนแรง ปวดศีรษะรุนแรงเฉียบพลัน
      - หลังทำหัตถการ
        
        คนไข้ที่ได้รับยาลดความดันโลหิต อาจมีผลกับยาที่จะใช้ในการรักษาทางทันตกรรมได้
        
        ระมัดระวังการจ่ายยาที่มี drug interaction กับยาลดความดันโลหิตหรือยาที่ส่งผลต่อการควบคุมความดันโลหิตโดยเฉพาะยาในกลุ่ม NSAIDs
    - - ระหว่างทำหัตถการ
        
        ไม่ควรใช้ยาบีบหลอดเลือดที่มีผลต่อหัวใจและหลอดเลือดมากว่า epinephrine ที่มีความเข้มข้น 1:100000
        
        การถอนฟันควรทำด้วยความระมัดระวังถ้ากระดูกรองรับฟันยื่นนูนออกมาจากเบ้าฟัน ควรตัดแต่งให้เรียบร้อยเพราะจะนำไปสู่การติดเชื้อและกระดูกตายได้ง่ายกว่าผิดปกติ
      - หลังทำหัตถการ
        
        ผู้ป่วยโรคเบาหวานพึงตระหนักว่า ตนเองมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องปากเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคปริทันต์
        
        การติดเชื้อในช่องปากสามารถส่งผลที่ไม่ดีต่อชีวิตผู้ที่เป็นโรคเบาหวานได้
        
        ผู้ป่วยโรคเบาหวานจะมีความชุกและความรุนแรงของโรคปริทันต์มากกว่าคนปกติ
        
        โรคปริทันต์อาจนำไปสู่การสูญเสียฟันและเป็นภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงอย่างหนึ่งของโรคเบาหวาน แต่สามารถป้องกันได้การควบคุมโรคเบาหวานทำได้ดีขึ้น
        
        การดูแลช่องปากเสมอช่วยทำให้การควบคุมโรคเบาหวานทำได้ดีขึ้น
        
        มีความจำเป็นที่ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ต้องแจ้งแก่ทันตแพทย์
        หรือทันตาภิบาลที่ให้การรักษาทางทันตกรรมว่าเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวาน
      - ก่อนทำหัตถการ
        
        ซักประวัติผู้ป่วย ประวัติการเป็นโรคเบาหวาน ชนิดของเบาหวาน ระยะเวลาที่เป็น โรคแทรกซ้อน ยาหรืออินซูลินที่ใช้และการคุมน้ำตาลในช่วงเวลาที่ผ่านมา