Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สมดุลน้ำ อิเล็กโทรไลท์ และกรดด่างในร่างกาย (Water and acid base balance),…
สมดุลน้ำ อิเล็กโทรไลท์ และกรดด่างในร่างกาย
(Water and acid base balance)
กลไกการตอบสนองต่อความผิดปกติของสมดุลกรดด่างในร่างกาย
เนื่องจาก pH ของน้ำในร่างกายมีความสำคัญมาก .ดังได้กล่าวมาแล้วข้างต้น เมื่อมีความ ผิดปกติเกิดขึ้น เช่น สภาวะกรดเกินหรือด่างเกินอันมีผลทำให้ PH เปลี่ยนก็จะมีการทดแทนหรือ ชดเชย (compensatory response) เพื่อจะช่วยให้ pH เปลี่ยนแปลงไปน้อยที่สุด และกลับสู่สภาวะปกติ ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
สรุปได้ว่า ถ้าเกิด metabolic disturbance จะมีการทดแทนโดยระบบหายใจ เรียกว่า "respiratory compensation" ในทางกลับกันถ้าเกิด respiratory disturbance ก็จะมีการทดแทนโดย การทำงานของไต เรียกว่าเกิด "renal compensation"
ผลของการทดแทนโดยไต และระบบการหายใจต่อการเปลี่ยนแปลงของ pH และ HCO3-
สภาวะปกติในที่นี้ คือจุด N ที่จุดนี้ pH ของพลาสม่ามีค่า = 7.4 CO2มีค่า 40 mmHg และ [HCO3- ] มีค่า 24 mEq/ ลิตร
Respiratory acidosis (จุด A)
สภาวะนี้กรดเกิน เกิดเนื่องมาจากการทำงานผิดปกติ ของระบบหายใจ ดังนั้นการทดแทนจะเกิดขึ้นโดยระบบการทำงานของไต ไตจะขับกรดทิ้ง รวมทั้งดูด กลับ HCO3- มากขึ้นทำให้ pH เพิ่มขึ้นมาที่จุด A1 แต่เนื่องจากการทดแทนโดยไตเกิดขึ้นได้ข้าจึงจะต้องใช้
Respiratory alkalosis (จุด B)
ด่างเกิน การทดแทนจึงต้องกระทำผ่านทางไตเช่นกัน ไตจะขับ HCO3- ทิ้งมากขึ้น ทำให้ pH เคลื่อนมาที่ จุด B1 และ B2 ตามลำดับ ซึ่งก็ใช้เวลาอย่างน้อย 2 - 3 วันเช่นกัน
Metabolic acidosis
(จุด C)
สภาวะนี้ HCO3- จะมีค่าต่ำกว่าปกติ อันเป็น สาเหตุทำให้ pH ลดลง ถ้าดูจากอัตราส่วน (HCO3-] ต่อ pCO2 จะพบว่า ในกรณีนี้อัตราส่วนจะน้อยลงกว่า ปกติ (ซึ่งมีค่า 20/ 1) การทดแทนจะเกิดขึ้นผ่านทางระบบการหายใจ โดยทำให้อัตราการหายใจเพิ่มขึ้น CO2 ถูกขับออกจากปอดมากขึ้น ทำให้ PCO2 มีค่ลดลง PH จึงเพิ่มมาที่ C1 การทดแทนโดยระบบ การหายใจนั้น เกิดขึ้นได้รวดเร็วกว่าการทดแทนโดยไต แตไม่สามารถที่จะนำ pH กลับมาที่ 7.4 ซึ่งเป็น ค่าปกติได้ ที่เป็นเช่นนี้เพราะเมื่อ PCO2 ลดลง ตัวกระตุ้นที่ทำให้การหายใจเร็วขึ้นก็หมดไป ทำให้ PCO, ลดลงต่อไปอีกไม่ได้ อัตราส่วน [HCO3- /pCO2จึงไม่สามารถจะเพิ่มขึ้นเป็น 20/1 ได้ อย่างสมบูรณ์
Metabolic alkalosis
(จุด D)
สภาวะนี้ HCO, มีค่ามากกว่าปกติ อาจ เนื่องมาจากมีการสูญเสียกรดออกไปมาก การทดแทนจะเกิดขึ้นผ่านทางระบบหายใจ โดยที่ PH ที่มีค่า สูง และ pCO2 ที่มีค่าต่ำจะไปมีผลยับยั้งการหายใจ เกิดการสะสมของ C02 ทำให้ pH ลดลงมาที่จุด D แต่ไม่สามารถกลับสู่สภาวะปกติได้อย่างสมบูรณ์
วิธีการวิเคราะห์สภาวะกรดและด่างเกิน (Analysis of Simple Acid-Base Disorder)
มีหลักการง่ายๆ ที่สามารถนำมาใช้ใน การวิเคราะห์ถึงสาเหตุของความผิดปกติ เนื่องจากค่าของ pH ขึ้นอยู่กับ [HCO3- ] และ PCO2 ดังนั้นจึง จำเป็นต้องวิเคราะห์หาค่าเหล่านี้จากเลือดแดง ปกติค่า pH ของเลือด = 7.4 [HCO3-] = 24 mEc ลิตร PCO2 = 40 mmHg
ถ้าสมมติมีข้อมูลว่า ผู้ป่วยรายหนึ่งมีค่า pH ของเลือด = 7.35, [HCO3-] = 16 mEg(ลิตร)
pCO2 = 30 mm Hg วิธีการวิเคราะห์ควรมีขั้นตอนดังนี้
ขั้นที่สอง
พิจารณาว่าสภาวะกรดเกินนั้น เกิดขึ้นจากอะไร เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของ HCO3- (metabolic) หรือจากการเพิ่มขึ้นของ pCO2 (respiratory) ถ้าดูจากค่า [HCO3-] และ PC02 จะเห็นว่า (HCO3- ] ที่กำหนดให้ ลดลงจากค่าปกติไป 8 mEq/ลิตร ขณะที่ pCO2 ก็มีค่าลดลง แสดงว่าเกิด metabolic acidosis และจะเป็น respiratory acidosis ไปไม่ได้ เพราะว่า PCO2 นั้นมีค่าลดลง
ขั้นที่สาม
วิเคราะห์ดูกลไกการทดแทน ซึ่งจากตัวอย่างที่ให้มาเกิด metabolic acidosis ดังนั้นการ ทดแทนก็ต้องกระทำผ่านทางระบบการหายใจ pC02 ควรจะลดลง ซึ่งค่าที่วัดได้ก็พบว่า PCO2 ลดลงในปริมาณที่ควรจะเป็น (คือปกติ pC02 จะลดลงประมาณ 1.2 mmHg ต่อทุก ㆍ 1 mEq/ลิตร ของพลาสมา HCO3- ที่ลดลง)
ขั้นเเรก
ดูจาก PH ถ้า PH มากกว่า 7.4 แสดงว่าเกิดสภาวะด่างเกิน ถ้า pH น้อยกว่า 7.4 แสดง ว่าสภาวะกรดเกิน จากตัวอย่างที่ได้มา PH = 7.35 แสดงว่าเกิดสภาวะกรดเกิน
ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า ผู้ป่วยรายนี้มีความผิดปกติแบบ "simple metabolic acidosis" แล้ว
เกิด respiratory compensation ที่เหมาะสม
นางสาวชรินรัตน์ อุ้ยมาก รหัสนักศึกษา 64106301123
ห้อง 1B เลขที่ 51