Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ - Coggle Diagram

- - - - ทำหน้าที่ผลักดันให้มนุษย์แข่งขันกับชิงดีชิงเด่นและเอาชนะกันลักษณะเป็นพลังงานทำลายล้างทำให้ทุกอย่างแยกออกจากกัน
    - - สัญชาตญาณเมื่อเอาชีวิตรอดและการดำรงค์เผ่าพันธุ์ ทำหน้าที่ผลักดันให้มนุษย์แสวงหาความพอใจตามที่ต้องการและยิ่งเกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์
  - - - กลไกทางจิต
        
        Mature defenses (การป้องกันที่เป็นผู้ใหญ่)
        
        Suppression(การกดระงับ): การระลึกรู้ในการเบี่ยงความสนใจต่อปมขัดแย้ง หรือเลี่ยงแรงกระตุ้นภายในจิตใจออกไปโดยคิดถึงเรื่องนั้นน้อยลง แต่ไม่ใช่การหลีกเลี่ยงต่อปัญหานั้นๆ
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี รู้สึกกังวลต่อโรคมะเร็งแต่นางสมศรีไม่ได้นำอารมณ์มาเป็นอุปสรรคในการรักษาตัวเองโดยคิดว่าตอนนี้เป็นแค่ระยะเริ่มต้นยังมีหนทางรักษาอีกหลายวิธี
        
        Sublimation(การทดเทิด): การเอาชนะแรงกระตุ้นภายในและควบคุมเป้าหมายของตัวเองโดยกระทำออกมาในทางที่สร้างสรรค์ และเป็นที่ยอมรับของสังคม
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี จากเดิมที่เคยเป็นคนชอบโกรธโมโหใส่ผู้อื่น แต่เปลี่ยนมาเป็นนักพูด,นักโด้วาทีเพื่อการกุศลแทน
        
        Humor(อารมณ์ขัน): การใช้อารมณ์ตลกขบขันเพื่อแสดงออกถึงอารมณ์ หรือความคิด โดยปราศจากความไม่สบายใจ และความไม่พึงพอใจโดยที่ตนเองไม่รู้สึกอึดอัด และเป็นผลดีต่อผู้อื่น
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี พูดคุยหัวเราะกับสามีอย่างสบายใจเวลาพูดถึงมะเร็งโดยไม่รู้สึกอึดอัดใจว่า เป็นมะเร็งก็ตายไม่เป็นก็ตายอยู่ดี
        
        Asceticism(การบำเพ็ญตบะ): การละทิ้งอารมณ์ที่ไม่น่าพึงพอใจออกไป ด้วยการพอใจในสิ่งที่มีอยู่ หรือการบังคับตนไม่ให้เป็นไปตามความอยากจนเกินขอบเขต
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีสอบถามพยากรณ์โรคจาก
        หมอ และแนวทางการรักษา เพื่อวางแผนน่าจะมีโอกาสทำอะไรได้บ้างในช่วงที่มีชีวิตอยู่ เช่น เตรียมเงินรักษาตัว หาสถานที่เที่ยว หรือทำพินัยกรรม
        
        Anticipation(การคาดการณ์): การวางแผนในอนาคต หรือคาดการณ์ความเป็นจริงล่วงหน้าอย่างมีเหตุผล อันเป็นกลไกทางจิตที่มีทิศทางชัดเจน รอบคอบในการเผชิญสิ่งที่ไม่ดี และน่ากลัวที่จะตามมาด้วย
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี สอบถามพยากรณ์โรคจากหมอ และแนวทางการรักษาเพื่อวางแผนว่าจะมีโอกาสทำอะไรได้บ้างในช่วงที่ยังมีชีวิตอยู่
        
        Altruism(การเห็นประโยชน์ผู้อื่น): การกระทำประโยชน์ และการให้ความช่วยเหลือแก่ผู้อื่นเป็นที่ตั้งและไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่ตนเองด้วย
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีอนุญาตให้แพทย์ผู้ดูแลใช้ตัวเองเป็นกรณีศึกษาโรคมะเร็งเต้านมแก่นักศึกษา รวมทั้งตั้งใจบริจาคร่างกายเพื่อเป็นประโยชน์ทางการแพทย์ต่อไป
        
        Narcissistic defenses (การป้องกันตัวแบบหลงตัวเอง)
        
        Projection (การโทษผู้อื่น): การรับรู้และแสดงการตอบกลับจากสิ่งกระตุ้นภายในที่ยอมรับไม่ได้ ปฏิกิริยานี้ส่งผลต่อภายนอกตัวตนของบุคคลเหล่านั้น
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีกล่าวโทษหมอ(หลังจากทราบว่าตนเป็นมะเร็ง) ว่าตรวจไม่ดี ทั้งที่มาตรวจร่างกายเป็นประจำ
        
        Distortion (การบิดเบือน): การปรับเปลี่ยนความจริงภายนอก เพื่อที่จะปลอบประโลมความต้องการภายในจิตใจ และเพื่อให้ตนเองรู้สึกว่าตัวเองดีกว่า สำคัญกว่า
        
        ตัวอย่าง: หลังจากทราบว่าเป็นมะเร็ง นางสมสรีมีความเชื่อว่าโรคมะเร็งเป็นโรคที่มีทางรักษาให้หายขาดได้แน่นอน
        
        Denial (การปฏิเสธ): การหลีกเลี่ยงความจริงที่เจ็บปวด โดยการไม่รับรู้สิ่งนั้น
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีไม่รับรู้ว่าตนเองเป็นมะเร็งเต้านม หลังจากที่ได้รับทราบผลการวินิจฉัย
        
        Neurotic defenses (การป้องกันทางประสาท)
        
        Sexualization(การให้ความสำคัญทางเพศ): การให้ความสำคัญทางเพศกับบุคคล วัตถุ สิ่งของ หรือหน้าที่จากเดิมที่ไม่เคยให้ความสำคัญมาก่อน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยับยั้งความขัดแย้งทางอารมณ์ที่เกิดขึ้น
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี แต่งตัววาบหวิวขึ้น ในการพบเจอคนอื่น ทำให้รู้สึกว่าคนอื่นสนใจตัวเองมากกว่าโรคมะเร็งที่เป็นอยู่
        
        Repression(การ เก็บกด): การปฏิเสธหรือเก็บกด ความคิดหรือความรู้สึกที่ขัดแย้งในจิตใจแล้วทำให้เกิดความเจ็บปวดรวดร้าวทางจิตใจอย่างรุนแรง ไม่ให้ผุดขึ้นมาในระดับจิตสำนึก
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี จำไม่ได้หรือลืมไปเลยว่าหมอเคยวินิจฉัยว่าตัวเองเป็นมะเร็ง
        
        Reaction formation(การกระทำที่ตรงกันข้าม): การเปลี่ยนการแสดงออกสิ่งกระตุ้นภายในจิตใจที่รับไม่ได้ออกมาเป็นด้านตรงกันข้าม
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีโกรธมากที่หมอไม่ให้นอน รพ. แต่ทุกครั้งที่มาหาหมอจะพูดจาไพเราะสุภาพ พร้อมกระเช้าของฝากให้หมอด้วยทุกครั้ง
        
        Dissociation(การแตกแยก): การเปลี่ยนหรือแตกแยก ของลักษณะนิสัยบุคคลหรือความเป็นตัวตนของแต่ละคน อย่างรวดเร็ว และชั่วคราว ส่วนที่แยกออกมานี้ จะทำหน้าที่เป็นอิสระโดยไม่ขึ้นกับบุคลิกภาพเดิมกลไกนี้มีไว้เพื่อที่จะหลีกเลี่ยงปมขัดแย้งในใจที่เกิดขึ้น
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี อยู่ดีๆก็เปลี่ยนเป็นนายสมหมาย(พี่ชายที่บวชเป็นพระ)ทุกครั้งที่มีความเครียดเรื่องมะเร็ง ทำให้สามีสับสนว่าทำไมอยู่ดีๆภรรยาก็ทำน้ำเสียงทุ้มขึ้น พูดจาเนิบๆใจเย็นขึ้นกว่าปกติ ลักษณะนิสัยไม่เหมือนภรรยาที่รู้จัก
        
        Rationalization (การหาเหตุผลเข้าข้างตน): การนำเสนอคำอธิบายอย่างมีเหตุผล โดยมีความพยายามที่จะตัดสินทัศนคติ ความเชื่อ หรือพฤติกรรมที่ไม่สามารถยอมรับได้ให้เป็นที่ยอมรับและแทนเหตุผลที่แท้จริงได้ เพื่อวัตถุประสงค์บางอย่าง หรืออีกนัยหนึ่งคือ เหตุผลที่ดี แต่ไม่ใช่เหตุผลที่แท้จริง
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีอ้างว่าการที่ตัวเองไม่รักษาด้วยยาเคมีบำบัดโดยให้เหตุผลว่าไม่มีใครหายจากเคมีบำบัด มีแต่จะแย่ลง แถมยังผมร่วงอีก การที่ตนเองตัดสินใจใช้ยาสมุนไพรเพราะแพทย์แผนไทยมีมายาวนานไม่มีผลข้างเคียง และราคาถูกจากเหตุผลดังกล่าว ทำให้สามีไม่กล้าโต้แย้งนางสมศรี
        
        Isolation (การแยกอารมณ์): การแบ่งส่วนหรือแยกส่วนอารมร์ออกจากความคิด และเก็บกดอารมณืนั้นลงไป
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีพูดด้วยสีหน้าเรียบเฉย น้ำเสียงปกติว่า มะเร็งใครเป็นก็ต้องเครียด เพราะไม่มีทางหายขาด และอีกอย่างยังไงฉันก็ต้องตายอยู่ดี
        
        Intellectualization (การใช้เชาวน์ปัญญา): การใช้ความคิดเหตุผลที่มากเกินเพื่อที่จะหลีกเลี่ยงประสบการณ์ทางอารมณ์หรือการแสดงที่ออกทำให้ไม่สบายใจ
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีหาข้อมูลของโรคมะเร็งจนเข้าใจว่ามะเร็งเป้นโรคที่รักษาได้ถึงแม้ไม่หายขาด แต่ก็มีการรักษาหลายวิธี ได้แก่ การรับยา เคมีบำบัด การผ่าตัด และฉายรังสี จากข้อมูลเหล่านี้ทำให้คิดว่าตัวเองเข้าใจการรักษาของโรคมากขึ้น
        
        Inhibition (การยับยั้ง): การจำกัดหรือหยุดสัญชาตญาณผ่านการตระหนักรู้เพื่อที่จะจำกัดความกังวลที่เกิดขึ้นมาจากความขัดแย้งในจิตใจ สัญชาตญาณ มโนธรรม หรือแรงผลักดันจากสิ่งแวดล้อม
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีหยุดเรื่องโรคมะเร็ง ไม่คิดถึงภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ทำให้สบายใจขึ้น
        
        Externalization (การกำหนดรู้ภายนอก): การถ่ายโอนการรับรู้ของตัวเองออกนอกตัวหรือสู่โลกภายนอก นอกจากนี้ยังรวมถึงสัญชาตญาณ ความขัดแย้ง ทัศนคติ หรือลักษระความคิดที่มีการเปลี่ยนโอนนอกตัว **Externalization เป็นกลุ่มคำที่ใหญ่และครอบคลุมกว่าProjection
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีคิดว่ามะเร็งแค่สิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในชีวิต การจะมีชีวิตรอดจากมันก็แค่จำกัดไอ้มะเร็งนี้ออกไป
        
        Displacement (การเคลื่อนย้าย): การเปลี่ยนที่ของอารมณ์หรือความต้องการจากบุคคลหนึ่งไปยังบุคคลอื่น โดยอารมณ์หรือความต้องการยังคล้ายคลึงกับบุคคลเดิม
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีโกรธหมอมากที่ไม่ได้นอนรพ. จึงหันไปด่าว่าสามี และแม่บ้านในบ้านแทน
        
        Controlling (การควบคุม): ความพยายามที่จะจัดการหรือควบคุมสถานการณ์หรือบุคคลในสิ่งแวดล้อมนั้น เพื่อที่จะลดความกังวล และลดปมขัดแย้งในจิตใจ
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีเรียกร้องกับหมอเพื่อที่จะนอนรพ. โดยข่มขู่ว่าถ้าไม่ได้นอนรพ. หากอาการแย่ลงกะทันหัน จะให้สามีและลูกฟ้องศาลเพื่อเอาผิดหมอ
        
        Immature defenses (การป้องกันที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ)
        
        Passive aggressive Behavior(ความก้าวร้าวโดยอ้อม): การแสดงออกความก้าวร้าวที่มีผลต่อผู้อื่นโดยอ้อม และไม่แสดงสิทธิของตน เมื่อดูภายนอกจะแสดงลักษณะยินยอมหรือเชื่อฟัง ซึ่งเป็นการปกปิดความขัดแย้งความต้านทาน หรือความไม่เป็นมิตรเอาไว้
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี ไม่พอใจการดูแลของหมอจึงเลือกที่จะมาช้ากว่าเวลานัด หรือบางครั้งจะเลือกมาตรวจช่วงใกล้พักเที่ยงของหมอ
        
        Somatization (การเกิดอาการทางร่างกาย): การเปลี่ยนความขัดแย้งภายในจิตใจออกมาเป็นอาการทางกาย โดยบุคคลรอบข้างมีแนวโน้มที่จะตอบสนองต่ออาการทางกายมากกว่าทางใจของผู้ป่วยเอง
        
        ตัวอย่าง: นางสมสรีรู้สึกเครียดเรื่องมะเร็งนี้มาก ทำให้ทุกครั้งที่คิดถึงโรคมะเร็งจะมีอาการใจสั่น รู้สึกหัวใจเต้นเร็ว มือเท้าเย็น บางครั้งไม่ได้เครียดก็มีอาการใจสั่นขึ้นมาเอง
        
        Schizoid fantasy (การเก็บตัว เพ้อฝัน): การกลับมาในมุมมองของเด็กที่มองโลกตามความต้องการของตัวเอง ซึ่งความเพ้อฝัน เป็นการบวนการที่บุคคลผูกเรื่องขึ้นมาตามจินตนาการเพื่อแก้ปมปัญหาหรือสนองความต้องการของตนเอง นอกจากนี้ยังหมายรวมถึงการเลี่ยงสร้างความสัมพันธ์ สนใจแต่ตนเอง ไม่สนใจผู้อื่นอีกด้วย
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีขณะนั่งเหม่อลอยอยู่ที่บ้าน ก็พูดลอยๆขึ้นมาว่า โรคมะเร็งไม่ได้ร้ายแรง ไม่ต้องรักษาก็จะหายเอง
        
        Regression (การถดถอย): การถอยกลับไปสู่ระยะก่อนช่วงวัยรุ่น เพื่อที่จะหลีกเลี่ยงความตึงเครียดที่เกิดขึ้น โดยภาวะถดถอยนี้สะท้อนถึงความต้องการพื้นฐานที่เคยได้รับการตอบสนองมาก่อนในช่วงระยะแรกๆของพัฒนาการทางจิตใจและเพศ
        
        ตัวอย่าง: บางครั้งที่นางสมศรีเครียดมาก จะลงไปนอนร้องไห้ขดตัวอยู่กับพื้นและร้องเรียกหาแม่เพื่อให้มาปลอบประโลมตนเอง
        
        Introjection (การพุ่งเข้าหาตน): การนำเอาความคิดหรือความรู้สึกที่เป็นไปได้ทั้งลักษณะรักหรือเกลียดเข้ามาไว้ภายในจิตใจ **ในอดีต หมายถึง การนำลักษณะของบุคคลนั้นๆเข้ามาภายในจิตใจ
        
        ตัวอย่าง: หลังจากที่ทราบผลวินิจฉัย นางสมสรีรู้สึกโกรธ กล่าวโทษตัวเองที่ไม่ดูแลตัวเองให้ดี ไม่ตรวจร่างกายให้สม่ำเสมอกว่านี้ ทั้งๆที่นางสมศรีตรวจร่างกายประจำปีมาโดยตลอด
        
        Hypochondriasis (การคิดว่าตนป่วย): การเปลี่ยนสภาพความตึงเครียดภายใน มักเกิดจากการถูกตำหนิติเตียน ความรู้สึกผิด และความรับผิดชอบ ไปเป็นการตำหนิตนเองทางกายรูปแบบต่างๆ และมักจะแสดงอาการที่เน้นย้ำไปถึงโรคหรือความเจ็บป่วยที่มากเกินไป
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรี(เป็นมะเร็งเต้านมระยะเริ่มต้น) ตั้งแต่ทราบผลวินิจฉัย ก็คิดว่ามะเร็งอาจลุกลามไปยังหัวใจ ทำให้รู้สึกแน่นอกมากขึ้น เวลากังวลถึงมะเร็งเต้านม
        
        Blocking (การสะกัดกั้น): การยับยั้งหรือปิดกั้นความคิดเพียงชั่วคราว **ความหมายนี้คล้ายคลึงกับ repression คือ การยับยั้งที่หมายรวมถึงทั้งแรงกระตุ้น,อารมณ์ และความคิด
        
        ตัวอย่าง: หลังจากที่ได้ทราบผลวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งเต้านม นางสมศรีก็นั่งนิ่งไปชั่วขณะ คิดอะไรไม่ออก
        
        Acting out (การแสดงออกด้วยการกระทำ): การแสดงออกทางการกระทำ สาเหตุจากความขัดแย้งทางอารมณ์ หรือสิ่งกระตุ้นภายในจิตใจ โดยใช้การระบายเพื่อลดความตึงเครียด แทนที่การระงับความขัดแย้งทางอารมณ์นั้นๆ
        
        ตัวอย่าง: นางสมศรีทุบโต๊ะต่อหน้าหมอทันทีที่หมอไม่ให้นอนรพ.
- - - - ส่วนเด็กผู้หญิงจะมี Electra complex เกิดจากเด็กผู้หญิงมีความรักพ่อ แต่รูว่าไม่สามารถเเย่งพ่อจากแม่ได้ จึงเลียนแบบแม่โดยถือเป็นเเบบฉบับพฤติกรรมผู้หญิง ในขั้นนี้การยอมรับปรากฏการทางเพศของพ่อเเม่ต่อเด็กเป็นเรื่องสำคัญญ หากพ่อแม่ไม่เข้าใจ เข้มงวดเกินไปจะทำให้เด็กรู้สึกผิด โตขึ้นจะมีปัญหา เรื่องรักเพศตรงข้าม ไม่ยืดหยุ่น ขัดเเยงในตนเองรุนเเรง ตำหนีตนเอง ตีค่าตนเองต่ำ ไม่กล้าคิดสิ่งใหม่ๆ เเละไม่กล้าถาม
  - - - เป็นกลไกทางจิตที่ปรับตัวไม่ดีเท่ากลุ่มแรกและมักทำให้เกิดความไม่สบายใจบางอย่าง
    - - เป็นกลไกที่นำไปสู่ความไม่สบายใจอย่างรุนแรงและมักก่อให้เกิดผลเสียต่อผู้อื่นด้วย
    - - อาการนี้จะหลงผิดคิดว่าตนเองมีความสำคัญเหนือคนอื่น มักเเสดงออกด้วยการทำตนให้เป็นที่สนใจแสดงออกด้วยทาทีที่หยิ่งผยอง และมักจะแสดงอำนาจเหนือผู้อื่น