Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GGZ - Evert, persoo, schiz - Coggle Diagram
GGZ - Evert
H5.Schizofreniespectrumstoornissen
Als Categorie binnen DSM-5
Inspectrum in georganiseerde denkwijze & stoornissen in het waarnemen van realiteit
Tot werkelijk psychotische stoornissen kortdurende psychotische stoornis, schizofreniforme stoornis, waanstoornis, schizo affectieve stoornis & schizofrenie zelf
Psychose
Stoornis in waarnemen van realiteit (horen, zien die er niet echt zijn & denken dat zaken niet kloppen)
Schizofrenie
Chronische
stoornis van terugkerende psychoses (kan in elk facet van het leven ingrijpen & minstens 6 maanden aanwezig)
Schizofreen proces
Plots of binnen weken of maanden
geleidelijke afname van het functioneren
Stappenplan
Premorbide fase
Niet ziek, (al mogelijke trekken of 'biologische/neuro markers' die de kwetsbaarheid aangeven) probeert te maskeren
2 - Prodomale fase = Lange voorfase
Eerste verschijnselen (veranderingen in persoon & afname interesse in soc. gebeuren (prob. in soc. functioneren:werk, vrienden; hygiene)
3 - Acute fase
Wanen & denkstoornissen (stemmenlast & paranoïde gedachtengang) ingreep nodig, nooit meer functioneren zoals in premorbide fase
4 - Restperiode
opnieuw functioneren (+ of -) zoals prodomale fase (2). belemmeringen van cognitief, emotioneel & sociaal functioneren.Òntwikkeling van chronisch patroon
Prevalentie
hoger in ontwikkelde landen
+of - 24 miljioen mensen wereldwijd
Mannen meer risico
Schizofrenie
ontstaat meestal rond 20ste levensjaar
Psychose
Kan vanaf jongvolwassenheid (+ of - 16 jaar)
Kenmerken
(Hallucinaties & waarnemingsstoornissen) = Zintuigelijk
.
zien, hoeren of voelen dingen die niet echt zijn
( Wanen & denkstoornissen) = Cognitie
(Denken dingen die niet kloppen, vb.:denken dat achtervolgd wordt of gezocht door de poltiie)
(Oppervlakkig & emotionele stoornis) = Affect
Praten in wartaal of op vreemde manier (zonder intonatie)
(Katatonie + motorische stoornis) = Gedrag
Vreemd, warrig gedrag of ineens niet meer bewegen (bevreesd lijken)
Positieve symptomen
Voorgaande kenmerken
Breuk met de werkelijkheid
Negatieve kenmerken
Verlies of verslechtering van normale functies, gebrek aan emoties of uitdrukking van emoties (verlies van plezier motivatie, sociale teruggetrokkenheid...)
2 van de 5 symptomen zijn aanhoudend aanwezig
Minstens 1 van de 2 is positief
symptoom (wanen, hallucinaties, gedesoriënteerd denken)
Schizofrenie
Minstens 6 maanden aanwezig en minstens 1 maand expliciet
Kortdurende diagnose
Korte psychotische stoornis
(1D-1M)
1 dag tot 1maand (vaak door blootsteliing aan stressor
Schizofreniforme stoornis
(2-6mnd)
idem als schizofrenie maar gedragingen zijn minder dan 6 mnd aanwezig
Waanstoornis
(Langer dan 6 mnd)
Wat we paranoïde stoornis noemen (grootheidswaan zijn, jaloers type, somatisch type...
Schizoaffectieve stoornis
(langer dan 6 mnd)
complex allegaartje van hallucinaties, stemmingsstoornissen, manische periode of depressieve perioden, beetje van alles...
Oorzaken
Erfelijkheidsantecedenten/ genetische kwetsbaarheid
(biologische perspectieven/ genetische factoren) vee
Biochemische factoren
(neurotransmitters spelen een rol"dopamine") verkeerde geleiding neurotransmitters
Hersenafwijkingen
verlies van hersenweefsel (of defect) grijze stof niet zeker!
Druggebruik
geen oorzaak sterk uitlokkend factor (tot 3X meer kans)
Leerperspectieven
aangeleerd gedrag vanop afdeling mensen met psychotische structuur
Familietheorieën
familieleden dezelfde psychosen want verhalen als waar aannemen (expressed emotions: vatbaarder voor psychosen)
Behandelingsmogelijkheden
Medicatie
: anti-psychotica = blokkeren de dopamine-receptoren (vooral effect op wanen & hallucinaties)
Problemen
Niet op alle patiënten een gunstig effect
sterke bijwerkingen op termijn die invaliderend kunnen zijn (vraatzucht, speeekselovervloed)
medicatie 'moet' gecombieerd worden met andere therapeutische kaders
helpen de ziekte 'reguleren' maar genezen niet
Psychologische behand.
Sociale begeleiding & ondersteuning
psycho-educatie (voor persoon zelf & omgeving)
leren kennen en hanteren van medicatie, van de symptomen, omgaan met & leren aanpreken omgeving
Programma's voor gezinsinterventie
Crisisopvangmogelijkheden
Psychosociale revalidatie of rehabilitatie
'herstel gericht werken' ! herstel is niet genzen: proces van kwetsbaarheden & sterktes (verbindingen maken: heden, verleden & toekomstplannen.... persoon zelf & naastbetrokkenen
H4. Persoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheid
Psychologische kenmerken & gedragsmatige karakteristieken die van ons uniek maakt en ons gedrag verklaart
Persoonlijkheidsstoornissen
Overdreven of excessieve karaktertrekken die tot persoonlijke stress (lijden) leiden of belemmeren in effectieve dagelijkse functioneren
DSM-5: in drie clusters (geen spectrum)
Cluster A
Weirdo's:
mensen die als vreemd of excentriek worden beschouwd. (paranoïde, schizoïde, schizotypische pers. Stoornis)
Problemen met relaties of verworven weinig of geen belangstelling voor ontwikkelen van sociale relaties
Cluster B
Overdreven emotioneel:
met overmatig dramatisch, emotioneel of labiel gedrag (Borderline, histrionische & narcistische per. stoornis)
Buitensporige, onvoorspelbare of egoïstische gedragspatronen & problemen met aangaan & onderhouden van relaties
Onderverdeling cluster B: vroeger problematiek door opvoeding in vroege volwassenheid & tot uiting in diverse situaties
antisociale persoonlijkheidsstoorni
Histironische-persoonlijkheidsstoornis
Borderline-persoonlijkheidsstoornis
Diep patroon van instabiliteit, niet in staat relaties onderhouden, labiel in eigen zelfbeeld & persoonlijke identiteit, alle aan toe om niet in de steek gelaten te woorden, gebrek aan controle over impulsen & regulering emoties
Kenmerken
Krampachtig voorkomen (of vermeend in de steel gelaten)
Patroon van instabiele intermenselijke relaties (wisselingen in idealiseren & kleineren)
Identiteitsstoornis: duidelijk & aanhouden instabiel zelfbeeld
Recidiverende suïcidale gedraging of mutilatie
Affectlabiliteit (depressie, angst, prikkelbaarheid van een paar uur tot een paar dagen)
Chronisch gevoel van leegte
Moede om kwaadheid te berheersen
Voorbijgaande aan stress gebonden, paranoïde gedachten of dissociatieve verschijnselen
Behandeling
En-En- verhaal: vertrouwen, leren, structureren, eindeloos geduld, begrenzen, vertrouwen, leren. structureren, eindeloos geduld en begrenzen
Cluster C
Nerveus/ angstig:
Vaak nerveus of angstig lijken. (vermijdende, afhankelijke, dwangmatige pers. Stoornis)
verschillen maar gezamenlijk component van angst of nervositeit
