Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
กลุ่มยาฮอร์โมนและยาต้านฮอร์โมน - Coggle Diagram
กลุ่มยาฮอร์โมนและยาต้านฮอร์โมน
โรคที่เกิดจากต่อมไทรอยด์ทํางานผิดปกติ
•เกิดจากขาดธาตุไอโอดีน โดยจะทําให้มี ปริมาณ TSH (thyrotropin หรือ thyroid stimulating hormone) สูงขึ้น
• ทําให้ต่อมไทรอยด์เจริญขยายขนาดขึ้นเรื่อย ๆ
• แต่การทํางานของต่อมไทรอยด์มักสร้าง ฮอร์โมนอยู่ในเกณฑ์ปกติ หรือตํ่าเล็กน้อย
• ผู้ป่วยจึงมักไม่มีอาการ
Goiter หรือ โรคคอพอก
Hyperthyroidism (ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ
ลักษณะเด่นคือ คอพอก (goiter)
• เกิดจากการเพิ่มระดับของ T3 และ T4 ในกระแส เลือด ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากการทํางานมากเกินปกติ ของต่อมไทรอยด์
• เกิดจากการเพิ่มระดับของ T3 และ T4 ในกระแส เลือด ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากการทํางานมากเกินปกติ ของต่อมไทรอยด์
Hypothyroidism
• ตาโปน (exophthalmos)
ซึ่งเป็น อาการของ Graves
• เป็นภาวะท่ีต่อมไทรอยด์ทํางานน้อยทําให้การ
สร้างและหลั่งฮอร์โมนสู่กระแสเลือดลดลง
•ส่งผลต่อการเผาผลาญอาหารลดลง นําไปสู่อาการและอาการแสดงต่าง ๆ
•มักพบบ่อยในผู้หญิงอายุระหว่าง 30-60 ปี
ต่อมไทรอยด์(THYROID GLAND)
ต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมน สําคัญ 3 ชนิด คือ
ไทรอกซีน หรือ T4 (Thyroxine)
ไตรไอโอโดไธโรนีน T3 (Triiodothyronine)
ดังนั้นโดยทั่วไปไทรอยด์ฮอร์โมน จึงมักหมายถึง เฉพาะฮอร์โมน T4 และ T3
แคลซิโทนิน (Calcitonin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่มีความ สําคัญน้อยกว่า ฮอร์โมน T4 และ T3 มาก
Methimazole (MMI)
จะดูดซึมได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยจะมีระดับยาในเลือดสูงสุดที่ 1-2 ชั่วโมงหลังรับประทาน
• นิยมใช้ยาเป็นตัวแรก
•เนื่องจากประสิทธิภาพดีกว่า และผลข้างเคียงน้อยกว่ายา Propylthiouracil (PTU)
•ส่วนยากลุ่ม carbimazole (prodrug ของ methimazole) เมื่อรับประทานไปแล้วจะถูก เปลี่ยนเป็น MMI อย่างรวดเร็ว
•MMI จะมีค่าครึ่งชีวิต 6-8 ชั่วโมง
•มีระยะเวลาการออกฤทธิ์นาน 1 วัน หรือมากกว่า
• ผลข้างเคียงที่พบบ่อย เช่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน
ปวดกล้ามเนื้อ เป็นต้น
ผลข้างเคียงของยา METHIMAZOLE
• ผลข้างเคียงที่พบบ่อย เช่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน
ปวดกล้ามเนื้อ เป็นต้น
• ผลข้างเคียงที่พบได้ยาก เช่น
– เจ็บหน้าอก หายใจลําบาก
– ขาหรือเท้ามีอาการบวม ชา หรือรู้สึกเหมือนเข็มแทง
– นํ้าหนักลดไม่ทราบสาเหตุ
– ดีซ่าน โดยมีอาการผิวหรือตาเหลือง
– ผื่นแดงคันที่ผิวหนังอย่างรุนแรง หรือผิวแห้งแตก
– จํานวนเม็ดเลือดขาวลดลงชั่วคราว ทําให้เสี่ยงต่อการติด เชื้อได้ง่ายขึ้น
– เลือดออกง่าย เช่น อุจจาระมีสีดํา มีเลือดปนออกมา ปัสสาวะ เป็นเลือด เลือดออกขณะแปรงฟัน มีรอยชํ้าตามผิวหนัง
PROPYLTHIOURACIL (PTU)
•Propylthiouracil (PTU) หลังรับประทานยาจะมี ระดับยาในเลือดสูงสุดที่ 1 ชั่วโมง
•มีค่าครึ่งชีวิต 1-2 ชั่วโมง โดยไม่เปลี่ยนแปลงตาม สภาวะของตับหรือไต
•แต่มีระยะเวลาการออกฤทธิ์ 12-14 ชั่วโมง จึง รับประทานยาวันละ 2-3 ครั้ง
•ให้เมื่อผู้ป่วยไม่สามารถใช้ยา Methimazole ได้เช่น แพ้ยา หรือผลข้างเคียง
ผลข้างเคียงของยา PTU
•ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย คือ ผมร่วง
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดข้อ
•ผลข้างเคียงที่รุนแรง แต่พบน้อยมาก เช่น – ภาวะเม็ดเลือดขาวตํ่า (agranulocytosis)
– ตับอักเสบ ตัวเหลืองตาเหลือง
– ไตอักเสบ
•กลุ่มอาการ agranulocytosis เป็นผลข้าง เคียงที่อันตรายและอาจถึงชีวิต ผู้ป่วยควร ได้รับคําเตือนให้ระมัดระวัง อาการที่บ่งชี้ว่า เกิดภาวะนี้คือ มีไข้สูง เจ็บ
INSILIN
•ออกฤทธิ์เหมือนกับอินซูลิน ภายในร่างกาย
•ทําให้เกิดการยับยั้งการสลาย ไกลโคเจนจากตับ
•เพิ่มการใช้กลูโคสที่กล้ามเนื้อ หรือ ไขมัน
•ส่งผลให้ระดับนํ้าตาลในเลือดลดลง
ข้อบ่งใช้ของการใช้ยาอินซูลีน
ความผิดปกติของตับอ่อน
ภาวะกรดคั่งจากคีโตน
การตั้งครรภ์
การติดเชื้อรุนแรง การผ่าตัด
โรคตับ โรคไต
ภาวะนํ้าตาลในเลือดสูงรุนแรง และในกรณีที่ไม่สามารถควบคุมระดับนํ้าตาลใน เลือดได้ด้วยการควบคุมอาหารหรือยาเม็ด ลดระดับนํ้าตาล
ข้อควรระวังในการบริหารยา
❖ เก็บในตู้เย็น 2-8 °C (ห้ามเก็บไว้ที่ฝาตู้เย็นและ ช่องแช่แข็ง)
❖ ควรคลึงขวดยาในฝ่ามือไปมาทั้งสองข้างก่อน ฉีด ห้ามเขย่าขวด
❖ ควรให้ยาทาง SC เท่านั้น
❖ หากต้องการให้ IV มีเพียง Regular Insulinเท่านั้นที่สามารถให้ได้
❖ ตําแหน่งที่เหมาะสมในการฉีด SC คือ หน้าท้อง
สะโพก > ต้นแขน > ต้นขา
ควรบริหารยาก่อนอาหาร 30 นาที
อาการไม่พึงประสงค์จากยา อินซูลิน
•มือสั่น ใจสั่น/หวิว
•เหงื่อออกมาก
•ตาลาย หน้ามืด/วิงเวียน คลื่นไส้ อาเจียน
•กล้ามเนื้ออ่อนแรง เพลีย หิวมาก ซึมลง
•ตัวเย็น เป็นลม/หมดสติ
ยาเม็ดคุมกําเนิด
(Oral Contraceptives)
การออกฤทธิ์ของยาคุมกําเนิด
(Mechanism of Oral contraceptives)
✔ ออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่
✔ ลดการสร้างเมือกและเพิ่มความหนืดของเมือก
ปากมดลูกซึ่งทําให้ตัวอสุจิไม่สามารถเดินทางไปปฏิสนธิกับไข่
✔เพิ่มการบีบตัวของท่อนําไข่และมดลูก ซึ่งทําให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้วมาถึงโพรงมดลูกใน
เวลาที่ไม่เหมาะสมในการฝังตัว
✔ ทําให้เยื่อบุมดลูกไม่พร้อมที่จะรับการฝังตัว ของตัวอ่อน
ฮอร์โมน เอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน
การมีระดู หรือประจําเดือน
การเปลี่ยนแปลงของระบบสืบพันธ์ุของสตรีจะมี เป็นรอบหรือวงจร
แต่ละรอบใช้เวลาประมาณ 25 - 35 วัน
โดยเฉลี่ยประมาณ 28 วัน
กลไกการออกฤทธิ์ของโปรเจสติน
อาการไม่พึงประสงค์ของยาเม็ดคุมกําเนิด ชนิดฮอร์โมนรวม
คลื่นไส้ อาเจียน
เจ็บคัดเต้านม
ท้องอืด
ปวดศีรษะ
นํ้าหนักตัวเพิ่ม มีนํ้าสะสมมากในร่างกาย (ตัวบวมนํ้า)
มีเลือดคล้ายประจําเดือนออกกะปริบกะปรอย
เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดํา (จึง ห้ามใช้ในผู้ที่มีลิ่มเลือดในหลอดเลือดดําหรือมีประวัติ ของความผิดปกตินี้) ซึ่งความเสี่ยงดังกล่าวมากน้อยต่างกันขึ้นกับชนิดของยา
ฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin hormone)
ข้อบ่งใช้
ยาฉีด Oxytocin Inj 10 U/mL
ชื่อสามัญ Oxytocin
ชื่อการค่า Oxytocin , Syntocinon
รูปแบบยา สารละลาย พร้อมฉีด (solution for injection) ส่วนประกอบ ใน 1 หลอด(1ซีซี) มี synthetic oxytocin 10 I.U.
• การคลอด ช่วยในการคลอดในรายที่มดลูกทํางาน
ช้ามาก ในรายที่ผ่าตัดหน้าท้องเพื่อเอาเด็กออก ให้ฉีดยาเข้ามดลูก ป้องกันและรักษาในรายที่มดลูก หย่อน
ขนาดและวิธีใช้
▪ ฉีดเข้ากล้าม (IM)
▪ หยดยาเข้าหลอดเลือดดํา (IV infusion) ช้าๆ
▪ ผู้ป่วยต้องได้รับยาดังกล่าวตามคําแนะนําของแพทย์ และภายในโรงพยาบาลเท่านั้น
ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Oxytocin ที่พบบ่อย
•มีอาการปวดหรือปวดบีบที่ท้อง
•มดลูกบีบตัวรุนแรงและบ่อยครั้งขึ้น
ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Oxytocin ที่พบไม่บ่อย(ถ้า พบต้องแจ้งแพทย์)
มีเลือดออกทางช่องคลอดมากขึ้นหรือเลือดไหลไม่หยุด
หัวใจเต้นผิดปกติ เจ็บหรือแน่นบริเวณหน้าอก
ตรวจพบความดันโลหิตขึ้นสูงถึงขึ้นเป็นอันตราย
•คลื่นไส้ อาเจียน