Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
IMMUNOLOGY (ภูมิคุ้มกันวิทยา) - Coggle Diagram
IMMUNOLOGY
(ภูมิคุ้มกันวิทยา)
:<3: ภูมิคุ้มกันและระบบภูมิคุ้มกัน
:star: ภูมิคุ้มกัน
(Immunity)
:check: คือกระบวนการป้องกันร่างกายจากสิ่งแปลกปลอม antigen (Ag) เช่น เชื้อโรคต่างๆ ได้แก่ แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา ปรสิต
:star: ระบบภูมิคุ้มกัน
(Immune System)
:check: ทำหน้าที่ คอยป้องกันไม่ให้เชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมเข้ามาทำอันตรายต่อร่างกาย
ระบบภูมิคุ้มกันจะพยายามทำลายและกำจัดสิ่งแปลกปลอมให้หมดไปจากร่างกายโดยเร็วและอย่างมีประสิทธิภาพ
:red_flag: อาศัยการทำงานร่วมกัน
1.) The innate immune system (non-specific)
2.) The adaptive immune system (specific)
:<3: หน้าที่ของระบบภูมิคุ้มกัน
(Function of Immune System)
Defense : ป้องกันและทำลายเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม
Homeostasis : คอยกำจัดเซลล์ปกติที่เสื่อมสภาพ เช่น กำจัดเซลล์เม็ดเลือดที่มีอายุมาก
Surveillance : คอยดักทำลายเซลล์ต่างๆที่แปรสภาพผิดไปจากปกติ เช่น ทำร้าย tumor cells เพื่อป้องกันการเกิดโรงมะเร็ง
:<3: เซลล์ที่สำคัญในระบบภูมิคุ้มกัน
(Immune Cell)
:star: 1. Hematopoietic stem cell (hemocytoblast)
เซลล์ต้นกำเนิดของเซลล์ต่างๆในกระแสเลือด
พบในไขกระดูก 0.5-1%
:star: 2. Neutrophil
ปริมาณที่พบในกระแสเลือด : ประมาณ 40-70 %
เซลล์เป้าหมาย : เชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา
:star: 3. Eosinophil
ปริมาณที่พบในกระแสเลือด : ประมาณ 1-6 %
เซลล์เป้าหมาย : เชื้อปรสิต เชื้อพยาธิ เนื้อเยื่อที่เกิดอาการแพ้
:star: 4. Basophil
ปริมาณที่พบในกระแสเลือด : ประมาณ < 1 %
เซลล์เป้าหมาย : เนื้อเยื่อที่เกอดอาการแพ้
:star: 5. Lymphocyte
ปริมาณที่พบในกระแสเลือด : ประมาณ 20-40 %
เซลล์เป้าหมาย : เชื้อแบคทีเรีย เซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส เซลล์มะเร็ง
:star:6. Lymphocyte
1) Natural killer cell (NK cell)
▪ ทำหน้าที่ ทำลายเซลล์มะเร็ง และเซลล์ติดเชื้อไวรัส
2) T-lymphocyte (T-cell)
▪ สร้างจาก thymus gland
▪ หน้าที่ ต่อต้านสิ่งแปลกปลอม การติดเชื้อ และเซลล์ที่มีการเปลี่ยนแปลง เช่น เซลล์มะเร็ง เซลล์ติดเชื้อไวรัส
3) B-lymphocyte (B-cell)
▪ สร้างจาก bursa equivalent tissues
▪ ทำหน้าที่ผลิต immunoglobulin หรือ antibody
:star: 7. Monocyte
▪ ปริมาณที่พบในประแสเลือด : ประมาณ 2-6 %
▪ เซลล์เป้าหมาย : หลากหลาย
:star: 8. Macrophage
▪ Monocyte >> เคลื่อนที่จากเลือดไปอยู่ใน เนื้อเยื่อ เช่น ตับ ม้าม ไขกระดูก ต่อมน้ำเหลือง สมอง ต่อมไทมัส ผนังถุงลม >> เปลี่ยนเป็น Macrophage
▪ เซลล์เป้าหมาย : หลากหลาย
:star: 9. Mast cell
▪ มีบทบาทส าคัญในภาวะภูมิไวเกินชนิดที่ 1
:<3: ชนิดของระบบภูมิคุ้มกัน
(Immune System)
Innate immunity (non-specific)
▪ ระบบภูมิคุ้มกันที่มีมาแต่กำเนิด
▪ ไม่มีความจำเพาะเจาะจงกับชนิดของเชื้อโรค
▪ ไม่จำเป็นต้องได้รับเชื้อโรคนั้นมาก่อน
Barrier (body’s defenses)
▪ ผิวหนัง (Skin)
▪ รูขุมขน (Hair follicles)
▪ ต่อมไขมัน (sebaceous glands)
▪ Normal flora
▪ Mucous from Respiratory, GI tract, Genitourinary tract
Phagocytosis
กระบวนการจับกินเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม โดย WBC (เซลล์เม็ดเลือดขาว)
Lysosome ในน้ำตาเป็นกลไกการฆ่าเชื้อ
Inflammatory response
▪ การเคลื่อนย้ายของ phagocytic cell มายังบริเวณที่มีสิ่งแปลกปลอม
▪ อาการ >> ปวด บวม แดง ร้อน
Fever
Interleukin-1 (IL-1), Interleukin-6 (IL-6)
tumor necrosis factor (TNF) จากเซลล์มะเร็ง
เพื่อตอบสนองเชื้อจุลินทรีย์
สมองจะปรับ (reset) อุณหภูมิในร่างกายให้สูงขึ้น >> เกิดอาการไข้ >> มีผลยับยั้งการแบ่งเซลล์จุลินทรีย์
Interferon (IFN)
โปรตีนที่หลั่งจากเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส
antivirus protein
ออกฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อไวรัส
Complement
กลุ่มของโปรตีนใน plasma (ประมาณ 25 ชนิด)
ส่วนใหญ่สร้างจากตับ
ทำหน้าที่สลายเซลล์และหลั่งสารเคมี
Adaptive immunity (specific)
ระบบภูมิคุ้มกันที่เกิดขึ้นเมื่อร่างกายเคยได้รับเชื้อโรคนั้นมาก่อน
ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันจดจำและสร้างภูมิคุ้มกันที่มีความจำเพาะกับชนิดของโรคนั้น
Cell mediated immune response (CMIR)
เซลล์ที่รับผิดชอบ คือ T-lymphocyte (T-cell) และ Macrophage
Helper T-lymphocyte (TH)
ช่วย B-lymphocyte สร้าง Ab หรือ Ig
ช่วยให้ภูมิคุ้มกันท างานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Suppressor T-lymphocyte (TS)
ควบคุม T-cell และ B-cell ไม่ให้ทำงานมากเกินไป
Killer (cytotoxic) T-lymphocyte (TK)
ทำลายเซลล์ที่มี Ag เกาะอยู่บนผิว แล้วทำให้เซลล์แตก
Delayed hypersensitivity T-lymphocyte (TD)
ควบคุมการทำงานของ T-cell และ B-cell
Memory T-lymphocyte (TM)
ทำหน้าที่ จดจำAg
เป็นเซลล์ที่มีอายุยืน
เมื่อสัมผัส Ag ซ้ำ TM จะแบ่งตัวเพิ่มจำนวนอย่าง รวดเร็ว
Humoral immune response (HIR)
เซลล์ที่รับผิดชอบ คือ B-lymphocyte (B-cell) และ plasma cell
อาศัยการทำงานของ antibody (Ab) หรือ Immunoglobulin (Ig) (การตอบสนองโดยใช้สารน้ำ)
Antibody (Ab) / Immunoglobulin (Ig)
สามารถทำปฏิกิริยาได้กับ Antigen (Ag) หรือเชื้อโรคต่าง ๆ อย่างจำเพาะ
พบในกระแสเลือด และสารคัดหลั่ง
สร้างจาก B-lymphocyte (B-cell)
Immunoglobulin G (IgG)
มีมากที่สุดในเลือด (70-75 %)
เคลื่อนตัวผ่านรกได้
หน้าที่ : การป้องกันการติดเชื้อ
Immunoglobulin A (IgA)
พบ 10-15 % (รองจาก IgG)
พบใน : ทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ เนื้อเยื่อทางเดินปัสสาวะ น้ำลาย น้ำตา น้ำนม
หน้าที่ : ป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย
Immunoglobulin M (IgM)
พบ 10 % (ผ่านรกและผนังหลอดเลือดไม่ได้)
มีบทบาทสำคัญในการทำลาย Gram negative bacteria
IgM มีระดับสูงขึ้น เมื่อพบการติดเชื้อระหว่างการตั้งครรภ์
Immunoglobulin D (IgD)
พบน้อยในเลือด (น้อยกว่า 1 %)
ช่วยในการสร้าง memory B-cell
Immunoglobulin E (IgE)
พบน้อยที่สุด (ประมาณ 0.001%)
เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาภูมิแพ้ โดยจับกับ Mast cell และ Basophil
หน้าที่ : ทำลายเชื้อปรสิต เชื้อพยาธิ และพบในผู้ที่มีภาวะภูมิไวเกินชนิดที่ 1
:<3: ปฏิกิริยาการตอบสนองด้านภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อเชื้อจุลินทรีย์ (Immunity to Microorganism)
:star:ภูมิคุ้มกันต่อเชื้อแบคทีเรีย
Extracellular bacteria
-Innate immunity (non-specific) : Phagocytosis, Complement
-Adaptive immunity (specific) : Antibody (IgM, IgG, IgA), CD4+ T-cell
Intracellular bacteria เช่น ปอด
-Neutrophil, Macrophage, NK cell, CD4+ T-cell, CD8+ T-cell
:star: ภูมิคุ้มกันต่อเชื้อรา
Human Blood Leukocytes : Neutrophil, Macrophage
Adaptive immunity (specific) : Antibody, CD4+ T-cell, CD8+ T-cell
:star: ภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส
Human Blood Leukocytes : Lymphocyte (NK cell)
Innate immunity (non-specific) : Interferon
Adaptive immunity (specific) : Antibody (IgA),CD4+ T-cell, CD8+ T-cell
:star: ภูมิคุ้มกันต่อเชื้อปรสิต
Human Blood Leukocytes : Eosinophil, Mast cell
Innate immunity (non-specific) : Phagocytosis, Complement
Adaptive immunity (specific) : Antibody (IgE)
:<3:ภูมิต้านทาน
(Immunity)
Active immunity (สร้างเอง)
Natural active immunity : หลังติดเชื้อ
Artificial active immunity : วัคซีน toxoid
Passive immunity (รับมา)
Natural passive immunity : ทางรก น้ำนมจากแม่
Artificial passive immunity : เซรุ่มแก้พิษงู