NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ

Tác giả và tác phẩm

Nguyễn Tuân

Tác giả lớn của văn học hiện đại Việt Nam

chất tài hoa uyên bác

miêu tả con người

vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ

Người lái đò Sông Đà

Thành quả chuyến đi

miền đất Tây Bắc

thứ vàng mười đã qua thử lửa của tâm hồn con người Tây Bắc

chất vàng trong vẻ đẹp hùng vĩ và thơ mộng của thiên nhiên Tây Bắc

.

click to edit

độ cao hun hút, thăm thẳm của vách đá

Sự hung hãn lì lợm và cuồng bạo của dòng
sông ngày đêm hăm dọa, uy hiếp con người

Dòng sông hung bạo

Còn xa mới tới thác, Nguyễn Tuân đã miêu tả âm thanh tiếng nước thác bằng những từ ngữ chỉ cảm xúc, thái độ, tâm trạng của con người

oán trách. van xin, khi khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. khi rống
lên

Sự hung bạo của Sông Đà tiếp tục được đẩy cao hơn trong đoạn văn
miêu tả cảnh mặt ghềnh Hát Loóng

Từ láy gùn ghè và hình ảnh so sánh

ghềnh Hát Loóng lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua đấy

mang đậm sắc thái nhân hóa về việc sóng gió trên mặt

Động từ xô điệp
lại trong cả ba vế câu

chuyển động vĩnh hằng và sức mạnh
khủng khiếp của thiên nhiên ghềnh thác

hàng cây số
nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió

thiên nhiên dữ dội nhất của nước, sóng, gió và đá

cảnh đá bờ sông dựng vách thành

những chi tiết tưởng như bâng quơ, ngẫu nhiên

gợi tả gián tiếp độ hệp của lòng sông

ngồi trong khoang đò
qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh

một khung cửa sổ nào trên cái tầng thứ mấy nào tắt phụt điện

vách đá
thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu

vững chãi, thâm nghiêm và những sức mạnh bí
ẩn đầy đe dọa

Trở thành một sinh thể sống đang giận dữ gầm gào, đe dọa con người

hàng ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu tre nứa nổ lửa rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng

Qua so sánh, tiếng thác đá Sông Đà được hiện lên như

những âm thanh man dại, bản năng của một loài động vật hung dữ đang cuồng loạn

tìm lối thoát thân, lại kết hợp với âm thanh của những thân cây vầu, tre khô, rỗng,

nổ dữ dội trong lửa, cách miêu tả ấy khiến âm thanh của thác đá không chỉ được

cảm nhận bằng thính giác, không chỉ được hình dung qua trí tưởng tượng mà còn

được gợi tả qua những ấn tượng đặc biệt sống động của thị giác, xúc giác

Khi thác hiện ra, sau câu văn ngắn giống như tiếng reo ngỡ ngàng, thích thú:

Tới cái thác rồi! nhà văn đã đồng thời tả cả đá và nước thác trong hình ảnh: sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá

Tính từ trắng xóa

gây ấn tượng về sóng, về gió, về bọt nước trào sôi mãnh liệt

gợi tả làn hơi
nước như mờ đi trên mặt sóng

hình ảnh chân trời đá

hùng vĩ tới choáng ngợp của thác đá Sông Đà ngay trong những ấn tượng đầu tiên khi vừa gặp mặt.

ngay khi miêu tả một Sông Đà hung bạo, hiểm ác, làm
hiện lên tất cả diện mạo và tâm địa của thứ kẻ thù số một của con người

hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè

đàn trâu da cháy bùng bùng

sóng bọt trắng xóa cả một chân trời đá

một trận nước vang trời thanh la não bạt

dòng sông quãng này lững lờ như nhớ thương những hòn đá thác xa xôi để lại trên
thượng nguồn Tây Bắc

Thông qua sự quan sát tinh tế, cách diễn tả hài hòa,những tri thức uyên bác, nhà văn của những cảm giác mạnh, những cảnh trí dữ dội,phi thường đã làm hiện lên hình ảnh dòng Sông Đà hung bạo, hiểm ác không chỉ như một con thủy quái, kẻ thù số một của con người mà còn trở thành một công trình mĩ thuật kì vĩ, tuyệt vời của tạo hóa, khơi gợi cảm giác hãi hùng đầy ngưỡng mộ, mê đắm.

Dòng sông trữ tình

Làm nên nét trữ tình đầu tiên là hình ảnh con Sông Đà

tuôn dài tuôn dài như một áng tác trữ tìnhđầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.

nét thi vị thật
đặc biệt của dòng sông

tuôn dài, tuôn dài

vừa gợi tả sinh động độ dài của dòng sông

vừa đem đến cảm giác về sự liền mạch bất tận

gợi hình ảnh dòng sông uốn lượn tuôn chảy từ những dãy núi hùng vĩ của vùng biến giới Tây Bắc

áng tóc trữ tình

mền mại, đằm thắm, vẻ duyên dáng đầy nữ tính

không làm mất đi vẻ đẹp hùng vĩ, lớn lao của dòng sông

Vẻ đẹp trữ tình của Sông Đà còn hiện ra qua những màu sắc đầy biến ảo khi vì niềm yêu và sự say mê

dòng xanh ngọc bích

trong sáng, quí giá và êm nhẹ

so sánh màu xanh ngọc bích của Sông Đà với màu xanh canh hến

Trong niềm yêu nhớ của Nguyễn Tuân, Sông Đà gợi cảm như một cố nhân.

loang loáng như trẻ con nghịch chiếu gương vào mắt mình rồi bỏ chạy

dòng sông lấp lóa nắng thấp thoáng ẩn hiện giữa những vạt cây mà đã háo hức, bồn chồn, đã vội vàng, khao khá

cái miếng sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi

Bờ Sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên Sông Đà

ông lái đò Sông Đà

Ngoại hình

Cái đầu quắc thước ấy được đặt trên một thân hình cao tovà gọn quánh như chất sừng, chất mun

tay ông lêu nghêu như cái sào, chân đi khuỳnh khuỳnh như kẹp lấy một cuống lái tưởng tượng

phong thái, bản
lĩnh và tâm hồn của người lao động ở môi trường sông nước.

Phẩm chất, tính cách

Ông lái đò là một người lao động bình dị nhưng phi thường, tinh thông và thành thạo trong nghề chở đò

phiêu lưu, mạo hiểm, muốn khám phá, chinh phục dòng sông

nhiều thác, ghềnh hung bạo

tự tin về nghề

Vẻ đẹp trí dũng tài hoa của ông lái đò trong trận thủy chiến với sóng
thác Sông Đà

Ở vòng vây thứ nhất của thạch trận

mặt sông trong tích tắc lòa sáng như một cửa bể đom đóm rừng ùa xuống mà châm lửa vào đầu sóng

Tới vòng vây thứ hai của thạch trận

Cho thấy những biến pháp kì diệu của một tay lái ra hoa– trí tuệ và tài hoa con người thậm chí đã chiến thắng cả thần sông thần đá

Ở vòng vây cuối

Tài năng của ông đò khi ấy đã bao hàm cả trí tuệ sự trải nghiệm, sức mạnh thể lực,trình độ điêu luyện và bản lĩnh kiên cường– tất cả đều đạt tới mức phi phàm, kì diệu.

Những người anh hùng trong cuộc sống đời thường bình dị

đốt lửa trong hang đá, nướng ốngcơm lam và toàn bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn