Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาระบบต่อมไร้ท่อและระบบสืบพันธุ์ (Drugs in the endocrine and reproductive…

- - - - Propylthiouracil (PTU), Methimazole(MMI)
      - กลไก : ยับยั้งการทำงานของเอมไซม์ thyroid peroxidase (TPO)
      - เภสัชจนศาสตร์ ของ PUT มีค่าครึ่งชีวิตสั้นต้องให้กินวันละครั้ง , MMI มีค่าครึ่งชีวิตยาว ให้กิยกินวันละ 1/2 ครั้งต่อวัน
      - การใช้ทางคลีนิค : รักษาภาวะ Hyperthyroidism เช่น Graves' disease นิยมใช้ Methimazole
      - PTU ใช้รักษา Hyperthyroidism ในหญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร
      - ผลข้างเคียงของ PTU และ MMI ทำให้เกิด Maculopapular, Hepatitis, Jaundice(MMI), Hypoprothrombinemia(PTU)
    - - Perchlorate, Pertechnetate, Thiocyanate
      - กลไก : เป็น monovalent anion สามารถในการเอา iodide เข้าไปใน cell เรียกว่า competitive inhibition
      - ผลข้างเคียง : กดไขกระดูก
    - - กลไก : ยายับยั้งการหลั่ง thyroid คือสามารถสร้างได่เป็นปล่อยไม่ได้ ทำให้เข้าสู่ plasma ได้น้อยลง ไปที่อวัยวะเป้าหมาย
      - การใช้ทางคลีนิค : ใช้รักษา thyroid เป็นพิษแบบรุนแรง และใช้กับผู้ป่วยที่จะผ่าตัดต่อม thyroid
      - ห้ามใช้กับคุณแม่ตั้งครรภ์ เพราะ iodide สามารถผ่านรกได้ ทำให้ตัวอ่อนเกิดเป็น fetal goiter
      - ผลข้างเคียง : เกิด iodism
    - - Beta adrenoceptor antagonist เช่น propranolol ช่วยลดอาการจาการกระตุ้นระบบ sympathetic ที่มากเกิน
      - Glucocorticoids เช่น prednisolone dexamethazone ใช้ยับยั้งการหลั่ง thyroid hormone
    - - ผลข้างเคียง เกิด Hypothyroidism
      - ห้ามใช้ในผู้หญิงตั้งครรภ์ และให้นมบุตร
- - - - Biguanide ตัวอย่างยา Metformin
        
        กลไก ออกฤทธิ์ลดการสร้างกลูโคสจากตับ และเพิ่มการนำกลูโคสไปใช้
        
        กระตุ้นให้ receptor ไวต่ออินซูลินมากขึ้นและสามารถควบคุมระดับน้ำตาลให้ปกติได้
        
        ข้อดี ไม่ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ น้ำหนักตัวไม่ค่อยเพิ่มขึ้น
        
        ผลข้างเคียง Lactic acidosis ภาวะกรดแลคติกคั่งในเลือด พบในผู้ป่วยที่ขาดออกซิเจน Copd
        
        ข้อควรระวัง หลีกเลี่ยงการใช้ยากลุ่มนี้ในผู้ป่วยโรคตับ โรคไต โรคหัวใจล้มเหลว มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิด lactic acidosis
      - Glitazones (Thiazolidinedione, TZD) ตัวอย่างยา pioglitazone
        
        กลไก ออกฤทธิ์ที่ยีน โดยควบคุมการแสดงออกของ peroxisome proliferation activating receptor (PPAR) ซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวกับกลูโคสและ ilpid metabolism
        
        กลไก กระตุ้น metabolism ของกลูโคสและไขมัน จึงลดการดื้ออินซูลินของเซลล์เป้าหมายและลดระดับ free fatty acid ได้
        
        ข้อดี ไม่กระตุ้นการหลั่ง insulin จึงไม่เกิด hypoglycemia
        
        ผลข้างเคียง เป็นพิษต่อตับ, weight gain, มีการคั่งของน้ำในร่างกายทำให้บวม
    - - ตัวอย่างยา acarbose, miglitol
      - กลไก ยับยั้งการทำงานของ Alpha-glucosidase ทำให้การย่อยคาร์โบไฮเดรตลดลง จึงมี glucose สำหรับดูดซึ่ใได้น้อยลง ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดหลังอาหารลดลงได้
      - ผลข้างเคียง ท้องอืด แน่นท้อง ผายลมบ่อย ปวดท้อง ถ่ายเหลว
      - ข้อดี ลดระดับน้ำตาลหลังรับประทานได้ดี เพราะเมื่อกินอาหารเข้าไปจะไม่เปลี่ยนเป็นน้ำตาลโมเลกุลเล็ก
    - - 1.Sulfonyurea
        
        ออกฤทธิ์โดยการกระตุ้นการหลั่ง insulin จากตับอ่อน
        
        ส่งผลให้มีปริมาณ insulin ในร่างกายสูงขึ้น
        
        First generation ตัวอย่างยา เช่น Chlorpropamide, Tolbutamide
        
        เนื่องจากยาออกฤทธิ์นาน ทำให้สะสมในร่างกายได้
        
        ผลข้างเคียง Severe hypoglycemia, hyperinsulinemia
        
        Second generation ตัวอย่างยา Glivenclamide, Glipizide
        
        ผลข้างเคียง Hypoglycemia, weight gain
      - 2.Rapid acting non sulfonylurea
        
        ตัวอย่างยา Repaglinide, Nateglinide
        
        กลไก ออกฤทธิ์โดยกระบวนการกระตุ้นการหลั่ง insulin จากตับอ่อนเหมือน sulfonylurea แต่กระตุ้นที่ตำแหน่งของตัวรับแตกต่างกัน ทำให้เกิด hypoglycemia น้อยกว่า
- - - - พบมากที่สุดในกระแสเลือด
      - beta-estradiol เป็นรูปแบบที่มีฤทธิ์แรงที่สุดของ estrogen ในธรรมชาติ
    - - มีเยอะสุดในช่วงที่หมดประจำเดือน
      - สร้างได้จาก liver, muscle, hair follicle
      - มีความแรงน้อยกว่า estradiol
    - - เป็นรูปแบบที่มีฤทธิ์ต่ำที่สุด
      - ขับออกทางปัสสาวะ
    - - 1.Physiological effects
        
        กระตุ้นให้ epiphyseal plate ปิด ทำให้การเจริญของกระดูกยาว ในร่างกายหยุดสูง
        
        กระตุ้นการเจริญของ fallopian tubes, uterus, vagina
        
        กระตุ้น secondary characteristics เต้านม, pubis hair
      - Metabolic effects
        
        เพิ่ม anabolic action กระตุ้นความอยากอาหาร
        
        เพิ่มการคั่งของน้ำและเกลือในร่างกาย ทำให้บวม
      - 3.Contraceptive effect
        
        ไม่ให้มดลูกหนาตัว และไม่ให้ไข่ตก
  - - - ชนิดฮอร์โมนเดี่ยว มีส่วนประกอบของ Progestin เพียงอย่างเดียว
      - ชนิดฮอร์โมนรวม มีส่วนประกอบของ Estrogens ผสมกับ Progestin
      - ผลข้างเคียง คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บคัดเต้านม ท้องอืด ปวดหัว น้ำหนักขึ้น มีเลือดคล้ายประจำเดือนกระปิบกะปรอย เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
      - ชนิดของ Oral contraceptive
        
        แบบ 21 เม็ด ทุกเม็ดมีตัวยาทั้งหมด ไม่มีเม็ดแป้ง รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะเริ่มมีประจำเดือน
        
        แบบ 28 เม็ด มียาฮอร์โมนจำนวน 21 เม็ด และเม็ดแป้งอีก 7 เม็ด รับประทานในเวลาเดียวกันของทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผง
      - ข้อห้ามใช้ ผู้ที่มีโรค เคยเป็นโรค ประวัติเสี่ยงของภาวะหลอดเลือดดำอักเสบ โรคลิ่มเลือดอุดตัน การทำงานของตับผิดปกติ มะเร็งเต้านม ความดันโลหิตสูงที่ยังควบคุมไม่ได้
    - - ประกอบด้วยฮอร์โมน Progestin เพียงอย่างเดียว
      - ข้อควรระวัง ควรใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น ยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถป้องกันโรคที่เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ได้ ยามีผลกระทบต่อรังไข่และมดลูก
      - ผลข้างเคียง คลื่นไส้ ปวดหัว ประจำเดือนมาผิดปกติ เสี่ยงต่อการท้องนอกมดลูก