Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

HỆ SINH THÁI, Khánh Vân - Coggle Diagram

- - - - Mở đầu bằng sinh vật tự dưỡng
      - Mở đầu bằng sinh vật phân giải
  - - - Sinh vật tiêu thụ cấp 1 (bậc 2): các động vật ăn thực vật/kí sinh trên thực vật
      - Sinh vật tiêu thụ cấp 2 (bậc 3): đồng vật ăn thịt sử dụng sinh vật tiêu thụ cấp 1 làm thức ăn
      - Sinh vật tiêu thụ cấp 3 (bậc 4): các động vật ăn thịt động vật,
      - Bậc cuối cùng: bậc dinh dưỡng cấp cao nhất
      - Tùy vào nguồn thức ăn mà một loài động vật có thể sử dụng một hoặc một vài mắt xích thức ăn khác nhau
      - Sinh vật phân giải: nấm, vi khuẩn và các sinh vật ăn xác chết -> phân giải nhờ men phân giải tạo thành các muối vô cơ hòa tan và hấp thụ bằng thẩm thâu
  - - - Dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích
      - Phản ảnh mối quan hệ dinh dưỡng
      - Có đỉnh tháp hướng lên trên và có đáy rộng
      - Có giá trị cao hơn tháp số lượng
    - - Hoàn thiện nhất
      - Xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích/thể tích trong một thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng
      - Có dạng chuẩn, đỉnh nhọn hướng lên phía trên
      - Số năng lượng các loài trong các bậc dinh dưỡng sản sinh ra không phụ thuộc vào kích thước và số lượng cá thể
    - - Xây dựng dựa trên số lượng cá thể ở mỗi bậc DD
      - Những bậc dinh dưỡng cao thường có số lượng cá thể ít hơn bậc dinh dưỡng thấp
      - Tuy dễ thực hiện nhưng ít có giá trị
    - - Các hệ sinh thái trên cạn và các khu vực nước nông thường có đáy rộng đỉnh hẹp -> quần xã ổn định
      - Các hệ sinh thái vùng nước trổng trải và sâu, tháp có đáy hẹp, nhiều khi là tháp nước
      - Hệ sinh thái mới hình thành thì sinh vật lượng cảu sinh vật sản xuất lớn hơn sinh vật tiêu thục nhiều lần, đỉnh hẹp và rất ít bậc dinh dưỡng
      - Hệ sinh thái ở đỉnh cực: tháp sinh thái cân đối giữa các bậc, đáy tháp rộng và càng lên cào càng hẹp, nhiều bậc dinh dưỡng
  - - - Năng lượng truyền đi từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao
      - Càng lên cao năng lượng càng giảm do
        
        Năng lượng mất qua hô hấp
        
        Năng lượng mất qua chất thải và các bộ phận rơi rụng
        
        Năng lượng được truyền một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng
    - - Hiệu suất chuyển hóa năng lượng qua các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái
      - Là tỉ lệ phần trăm chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái
      - Theo công thức: eff=Ci+1/Ci*100%
        
        eff: hiệu suất sinh thái (%)
        
        Ci: bậc dinh dưỡng cấp i
        
        Ci+1: bậc dinh dưỡng cấp i+1
      - Ở mỗi bậc, phần lớn năng lượng bị tiêu hao do hô hấp, chiếm khoảng 70-80%, chất thairi 10-20%
      - Năng lượng truyền lên bậc cao chỉ khoảng 10%
      - Càng lên cao năng lượng càng ít dần và đến mức nào đó không còn duy trì đủ một mắt xích
      - Khi mắt xích có số lượng cá thể quá ít, sẽ không thể tồn tại
  - - - Chất sống do sinh vật sản xuất tạo qua quá trình quang hợp trong một khoảng thời gian, trên một đơn vị diện tích
      - Một phần nhỏ năng lượng mặt trời được sử dụng cho tổng hợp chất hữu cơ
      - Sản lượng sơ cấp thô (PG)
        
        Là toàn bộ chất sống tạo ra qua quang hợp của sinh vật
        
        Tiêu hao qua hô hấp, rơi rụng lá cành (R)
        
        Phần còn lại sau khi trừ đi chất sống tiêu hao -> sản lượng sơ cấp tinh
        
        PG=PN+R
      - Sản lượng sơ cấp tinh (PN)
        
        PN=PG-R
      - Ở rừng mưa nhiệt đới cao hơn đồng cỏ
      - Hệ sinh thái dưới nước, năng suất sơ cấp thực vật nổi cao hơn của thực vật sống dưới lớp nước sau
      - Hệ sinh thái vùng nhiệt đới có năng suất cao hơn năng suất sơ cấp của hệ sinh thái ôn đới
      - Bao gồm năng suất sơ cấp và năng suất sơ cấp thực tế
    - - Lượng chất sống tích lũy ở mỗi bậc dinh dưỡng của sinh vật tiêu thụ trong một thời gian nhất định trên một đơn vị diện tích
      - Là khối lượng chất sống tích lũy ở mỗi bậc dịnh dưỡng trong hệ sinh thái
      - PS=A-R
        
        PS: sản lượng sinh vật thứ cấp
        
        A: Sản lượng sinh vật ăn
        
        R: Sản lượng sinh vật tiêu hao
  - - - bậc sinh thái ít bậc dinh dường
      - có quần xã ở giai đoạn tiên phong của quá trình diễn thế nên không ổn định
      - ít đa dạng, cấu trúc phân tầng ít,
      - chuỗi thức ăn ngắn, lưới thức ăn ít mắt xích
      - đa số là sinh vật sản xuất
      - tốc độ tăng trưởng lớn, năng suất cao
      - Có năng lượng tích lũy lớn -> tăng trưởng sinh khối nhanh
    - - Giai đoạn đỉnh cực/gần đỉnh cực
      - Độ đa dạng cao, cấu trúc phân tầng nhiều,
      - Tháp sinh thái cân đối, có nhiều bậc dinh dưỡng
      - Chuỗi thức ăn dài, lưới thức ăn có nhiều mắc xích
      - Có nhiều sinh vật phân giải
      - Có năng lượng tích lũy giảm -> tăng trưởng chậm/không hô hấp
    - - Tháp sinh khối có đáy rộng và các bậc càng lên cao càng nhỏ dần, đỉnh tháp hepk, chênh lệch về độ lớn giữa các bậc lớn, tháp có nhiều bậc
      - Lưới thức ăn nhiều mắc xích, có nhiều loài rộng thực
    - - Các hệ sinh thái trẻ
      - Luôn làm trẻ bằng cách trồng chuyên canh, độc canh -> không ổn định
      - Làm già bằng: thay thế trồng cây bằng phương pháp trồng nhiều loài cây, trồng xen, trống gối vụ
      - Sử dụng phân bón hữu cơ để tăng cường hoạt động cảu sinh vật phân giải
- - - - Khí quyển là nơi dự trữ chính nito
      - Đạm trong đất tồn tại dưới dạng NH4+, NO2-, NO3-
      - Sinh vật phân giải xác sinh vật, biến protein trong xác thành các hợp chất đạm
      - Một số vi khuẩn cố định nito trong đất, nước thành các dạng đạm
      - Trong khí quyển, các tia lửa cố định một lượng nito trong không khí thành đạm
      - Con người sản xuất một lượng lớn phân đạm bón cho cây
    - - Thực vật sử dụng nito dưới dạng muối đạm dễ tiêu là muối amon và nitrat, cấu tạo nên cơ thể sống
      - Được luân chuyển qua chuỗi và lưới thức ăn
      - Khi sinh vật chết, protein từ xác sinh vật lại tiếp tục được phân giải thành đạm của môi trường
    - - Vòng tuần hoàn được khép kín qua hoạt động của một số vi khuẩn phản nitrat
  - - - Phong hóa quặng photpho: chuyển photpho bị phong hóa thành photphat
      - Trao đổi photpho trong quần xã: tham gia vào thành phần cấu trúc quan trọng như axit nucleic, ATP, trong xương, răng -> trao đổi qua chuỗi và lưới thức ăn
      - Phân giải và lắng đọng: lắng xuống đất, nhất là trong các trầm tích biển, ít có cơ hội quay lại chu trình
  - - - Chu trình của các chất khi
      - Chu trình lắng đọng
    - - Chất vô cơ từ môi trường ngoài được cơ thể sinh vật hấp thụ
      - Trao đổi các chất trong nội bộ trong quần xã sinh vật
      - Khi sinh vật chết, xác bị phân giải thành chất vô cơ -> sử dụng lại trong chu trình tiếp theo
      - Một phần vật chất không tham gia vào chu trình mà lắng đọng trong môi trường
  - - - Nước mưa rơi xuống, chảy trên mặt đất, một phần thấm xuống mạch nước ngầm/tích lũy ở đại dương, sông, hồ
      - Nước mưa quay lại khí quyển dưới dạng hơi nước thông qua hoạt động thoát hơi nước của lá cây và bốc hơi nước trên mặt đất
    - - Bảo vệ rừng và trồng cây rừng (nước thấm xuống nước ngầm cao hơn)
      - Bảo vệ các nguồn nước sạch, chống ô nhiễm
      - Sử dụng tiết kiệm nguồn nước bề mặt và nguồn nước ngầm
      - Tránh cạn kiệt nguồn nước
- - - - Sinh vật sản xuất: sinh vật tự dưỡng tổng hợp chất hữu cơ nhờ sử dụng NLMT. chủ yếu là thực vật, vsv
      - Sinh vật tiêu thục: dị dưỡng, động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật
      - Sinh vật phân giải: sử dụng xác chết làm nguồn dinh dưỡng, chủ yếu là các vi khuẩn
    - - Chuỗi thức ăn trong lưới thức ăn của hệ sinh thái
      - Các giai đoạn của quá trình trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng
      - Các giai đoạn của chu trình sinh địa hóa
      - Sự phân hóa theo không gian và thời gian của hệ sinh thái
      - Các quá trình phát triển và tiến hóa của hệ sinh thái
      - Các quá trình tự điều chỉnh của hệ sinh thái
  - - - Hệ sinh thái trên cạn
        
        Đặc trưng bởi các thảm thực vật
        
        Gồm
        
        Rừng nhiệt đới
        
        Sa mạc và hoang mạc
        
        Savan đồng cỏ
        
        Thảo nguyên
        
        Rừng lá rộng ôn đới
        
        Rừng thông phương Bắc
        
        Đồng rêu đới lạnh
        
        Quan trọng nhất là hệ sinh thái rừng (mưa nhiệt đới) do có trạng thái ổn định và cân bằng, đa dạng cao
      - Hệ sinh thái dưới nước
        
        Gồm
        
        Hệ sinh thái nước mặn
        
        Rừng ngập mặn
        
        Cỏ biển
        
        Rạn san hô
        
        Hệ sinh thái vùng biến khơi
        
        Ít phụ thuộc vào điều kiện khí hậu mà là độ sâu
        
        Hệ sinh thái nước ngọt
        
        Hệ sinh thái nước đứng
        
        Hệ sinh thái nước chảy
        
        Các sinh vật
        
        Sinh vật nổi: các sinh vật trôi nổi, không tự di chuyển
        
        Sinh vật tự bơi: sinh vật tiêu thụ, thức ăn là các sinh vật nôi
        
        Sinh vật nền đáy: sống trên và trong nền đáy, có tảo nâu, tảo đỏ, có biển, hải quỳ, cầu gai, cua...
        
        Các tầng nước
        
        Tầng nước mặt: nơi phân bố chủ yếu các sinh vật sản xuất, sử dụng năng lượng mặt trời để tổng hợp chất hữu cơ, không quá 100m, chủ yếu là tảo lục ->nâu-> đỏ
        
        Tầng giữa: nơi sống chủ yếu của các động vật có khả năng tự bởi, sử dụng thức ăn là các sinh vật nổi, thực vật và động vật, không quá 150m, tia sáng sóng ngắn
        
        Tầng đáy: phân bố chủ yếu các sinh vật đáy và sinh vật phân giải, ít có tia sáng lọt xuống
        
        Hồ càng nhỏ càng kém ổn định
        
        Hệ sinh thái nước chảy:
        
        Vùng thượng lưu: dòng nước chảy mạnh ,nhiệt độ nước thường thấp và nồng độ oxi hòa tan cao, ít loài thực vật, đồng vật nổi, nhiều cá bơi giỏi
        
        Vùng hạ lưu: nước chảy chậm, hệ thực vật phát triển, có động vật đáy và các loài cá có nhu cầu oxi thấp
        
        Vùng trung lưu: vùng dài nhất, đặc điểm trung gian cả hai vùng hạ và thượng lưu
    - - Đồng ruộng, hồ nước, rừng trồng, thành phố...
      - Do con người tạo ra, quan trọng trong cuộc sống con người
      - Đa dạng về kích cỡ và cấu trúc
      - Có số loài hạn chế, độ đa dạng thấp
      - Nguồn năng lượng sử dụng giống như các hệ sinh thái tự nhiên, ngoài ra con bổ sung thêm vật chất và năng lượng
      - Cùng có hệ sinh thái nhân tạo khép kín, hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn vật chất do con người cung cấp